Forumlar
Yeni Mesajlar
CerezExtra
EĞLENCE ↓
Şans Kurabiyesi
Renk Falınız
ÇerezRADYO
Sevgiliye Özel
ÇerezDERGİ
Hızlı Okuma Testleri
Pratik Çözümler
Yeniler
Yeni Mesajlar
Yeni ürünler
Yeni kaynaklar
Son Aktiviteler
İndir
En son incelemeler
Dükkan
Giriş
Kayıt
Yeniler
Yeni Mesajlar
Menu
Giriş
Kayıt
Uygulamayı yükle
Yükle
Forumlar
Eğitim
BilgiBANK
Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları
Bağ Eylem - Ulaç nedir ?
JavaScript devre dışı bırakıldı. Daha iyi bir deneyim için, devam etmeden önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Konuya cevap yaz
Mesaj
<blockquote data-quote="Suskun" data-source="post: 535972" data-attributes="member: 21093"><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>Zarf Fiiller (Bağ Eylem - Ulaç)</strong></span> </span></p><p><span style="font-size: 15px">Cümlede <strong>zarf </strong>(belirteç) göreviylekullanılaneylemsilerdir. Doğrudan fiil kök veya gövdelerinden türetilebildikleri gibi adeylem ve ortaçlardan (sıfat-fiillerden) çeşitli ekler ve edatlar yardımıyla da oluşturulabilir. Bağeylem, öbekleştiği (yan cümlecik oluşturduğu) sözcüklerle birlikte temel cümlede zarf tümleci görevi yapar.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">Sözcük türü olarak da zarf (belirteç) olarak değerlendirilir. Arka arkaya gerçekleşen eylemleri birbirine bağlayarak anlatmak için kullanıldığından "bağ-eylem" olarak da adlandırılır. Ancak doğrudan bağlaç sayılması yanlış olur. Bağ-fiilleri, cümlede kazandıkları anlamlara ve aldıkları eklere göre gruplandırmakta yarar vardır:</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>1. Ba</strong><strong>ğ</strong><strong>lama Ulacı</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">Eylemden -ip (-ip, -üp, -up; -ip, -ip ...) yapım ekiyle türetilir. Bağlaca en yakın ulaçtır.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* Sandallara <strong>binip </strong>gittiler. (... bindiler ve gittiler.)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Kır at, yanımızdan <strong>s</strong><strong>ü</strong><strong>z</strong><strong>ü</strong><strong>l</strong><strong>ü</strong><strong>p </strong>geçti. (... süzüldü ve geçti.)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Dişimi <strong>s</strong><strong>ı</strong><strong>k</strong><strong>ı</strong><strong>p </strong>dayandım. (... sıktım ve dayandım)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Toplantıya <strong>kat</strong><strong>ı</strong><strong>l</strong><strong>ı</strong><strong>p </strong>katılmamak elinizde. (... katılmak veya katılmamak...)</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><u><strong>Not:</strong> </u></span>Bağlama ulacı, çekimli fiillerle öbekleşerek sürerlik bileşik fiili oluşturabilir.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* Şu adam niçin bize <strong>bak</strong><strong>ı</strong><strong>p duruyor</strong>.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Bu hep böyle <strong>s</strong><strong>ü</strong><strong>r</strong><strong>ü</strong><strong>p gidecek</strong> sanma.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Ayıyla burun buruna gelince <strong>donup kalm</strong><strong>ış</strong>.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>2. </strong><strong>Durum Ula</strong><strong>ç</strong><strong>lar</strong><strong>ı</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px">Eylemlere<strong>-erek,-a,-e,-meden,-meksizin,-as</strong><strong>ı</strong><strong>ya </strong>gibi yapım ekleri getirilerek yapılan ve durum zarfı görevi yapan eylemsilerdir. <strong>"Nas</strong><strong>ı</strong><strong>l?" </strong>sorusuna yanıt olurlar.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* İnsanoğlu dünyaya <strong>a</strong><strong>ğ</strong><strong>layarak </strong>gelir, <strong>a</strong><strong>ğ</strong><strong>latarak </strong>gider.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Önündekileri <strong>iterek </strong>ilerlemeye çalışıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Önündekileri <strong>ite kaka </strong>ilerlemeye çalışıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>S</strong><strong>ö</strong><strong>yleye s</strong><strong>ö</strong><strong>yleye </strong>dilimizde tüy bitti.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>Ara vermeden, </strong>soluk <strong>almadan </strong>anlatıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>Durmaks</strong><strong>ı</strong><strong>z</strong><strong>ı</strong><strong>n </strong>anlatıyor, anlatıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Onu <strong>ö</strong><strong>lesiye </strong>seviyorum, diyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>3. </strong><strong>Zaman Ula</strong><strong>ç</strong><strong>lar</strong><strong>ı</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>-dik</strong><strong>ç</strong><strong>e, -di</strong><strong>ğ</strong><strong>inde, -eli, -ir - mez, -inceye (dek), -ken </strong>gibi eklerle yapılan eylem*silerdir. Temel yükleme sorulan <strong>"Ne zaman?" </strong>sorusunun yanıtı olurlar.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>G</strong><strong>ü</strong><strong>ld</strong><strong>ü</strong><strong>k</strong><strong>ç</strong><strong>e </strong>yüzünde güller açılıyor.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Aklıma <strong>geldik</strong><strong>ç</strong><strong>e </strong>utanıyorum.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Sen eve <strong>girdi</strong><strong>ğ</strong><strong>inde </strong>o arka kapıdan çıkıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* O adamı <strong>tan</strong><strong>ı</strong><strong>yal</strong><strong>ı</strong>daha birkaç yıl oldu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Borcumu <strong>bitirir bitirmez </strong>bir kitaplık yaptıracağım. (İkileme biçimli)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Senden bir yanıt <strong>al</strong><strong>ı</strong><strong>ncaya dek </strong>beklerim, ("dek" edatıyla öbekleşti.)</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>-ken </strong>(iken), ekeylemin ulacıdır. Ortaçların arkasından gelerek zaman anlamlı ulaç kurar. Adlardan sonra da kullanılır.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* Tam <strong>anla</strong><strong>ş</strong><strong>acakken </strong>adam, satmaktan vazgeçti.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Irmaktan <strong>ge</strong><strong>ç</strong><strong>erken </strong>at değiştirilmez.</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Hazır <strong>gelmi</strong><strong>ş</strong><strong>ken </strong>o kitaba da bakalım.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><u><strong>Örnek Soru: </strong></u></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>A</strong><strong>ş</strong><strong>a</strong><strong>ğı</strong><strong>daki c</strong><strong>ü</strong><strong>mlelerin hangisinde ge</strong><strong>ç</strong><strong>en ba</strong><strong>ğ</strong><strong>-fiil, </strong><strong>ö</strong><strong>tekilerden farkl</strong><strong>ı</strong><strong> bir sorunun</strong> <strong>cevab</strong><strong>ı</strong><strong>d</strong><strong>ı</strong><strong>r?</strong></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">A) Eve gelince hemen beni arasın.</span></p><p><span style="font-size: 15px">B) Havalar soğuyalı gölün de neşesi kaçtı.</span></p><p><span style="font-size: 15px">C) Arkadaşım gülümseyerek bana doğru geldi.</span></p><p><span style="font-size: 15px">D) Buradan gittiğinizde sen beş yaşındaydın.</span></p><p><span style="font-size: 15px">E) Ortalık aydınlanmadan ağları toplamalıyız.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>Cevap: C</strong></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>Örnek Soru:</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>A</strong><strong>ş</strong><strong>a</strong><strong>ğı</strong><strong>daki c</strong><strong>ü</strong><strong>mlelerin hangisinde ge</strong><strong>ç</strong><strong>en ba</strong><strong>ğ</strong><strong>-fiil, </strong><strong>ö</strong><strong>tekilerden farkl</strong><strong>ı</strong><strong> bir sorunun</strong> <strong>yan</strong><strong>ı</strong><strong>t</strong><strong>ı</strong><strong>d</strong><strong>ı</strong><strong>r? (2004 - ÖSS)</strong></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">A) Düşüncelerini hiç çekinmeden söylerdi.</span></p><p><span style="font-size: 15px">B) Soruları bütün yönleriyle düşünerek yanıtlıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">C) Sınavdan hemen sonra güle oynaya evine gitti.</span></p><p><span style="font-size: 15px">D) İşi zamanında bitirmek için ölesiye çabalıyordu.</span></p><p><span style="font-size: 15px">E) Bence o buraya geleli çok değişti.</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>Cevap: E</strong></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>Uygulama:</strong></span></p><p><span style="font-size: 15px">Kara gözlüm efkârlanma gül gayrı</span></p><p><span style="font-size: 15px">İbibikler öter ötmez ordayım</span></p><p><span style="font-size: 15px">Mektubunda diyorsun ki "gel gayrı"</span></p><p><span style="font-size: 15px">Sütler kaymak tutar tutmaz ordayım.</span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>a) </strong><strong>Bu d</strong><strong>ö</strong><strong>rtl</strong><strong>ü</strong><strong>kteki ba</strong><strong>ğ</strong><strong> - fiilleri bulunuz.</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>b) </strong><strong>Ba</strong><strong>ğ</strong><strong> - fiillerin c</strong><strong>ü</strong><strong>mle i</strong><strong>ç</strong><strong>indeki g</strong><strong>ö</strong><strong>revlerini tespit ediniz.</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"><span style="color: #ff0000"><strong>c) </strong><strong>Son dizedeki s</strong><strong>ö</strong><strong>zc</strong><strong>ü</strong><strong>klerin t</strong><strong>ü</strong><strong>rlerini yaz</strong><strong>ı</strong><strong>n</strong><strong>ı</strong><strong>z.</strong></span></span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px"><strong>**</strong> Cümlelere neden-sonuç, amaç-sonuç, koşul, durum gibi anlamlar kazandırma*da; bazı eylemsiler, özellikle ulaçlar, etkili olur. Bu ulaçların oluşumunda edatlar da kullanılabilir:</span></p><p><span style="font-size: 15px"></span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>Utand</strong><strong>ığı</strong><strong>ndan </strong>içeri girmedi. ("Neden" anlamlı ulaç)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Son iki maçta sarı kart <strong>g</strong><strong>ö</strong><strong>rd</strong><strong>üğü</strong><strong> i</strong><strong>ç</strong><strong>in </strong>oynayamadı. ("Neden" anlamlı ulaç öbe*ği, aynı zamanda edat öbeği)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Sizinle <strong>tan</strong><strong>ış</strong><strong>mak i</strong><strong>ç</strong><strong>in </strong>geldim. (Adeylemle edattan oluşmuş, "amaç" anlamlı ulaç öbeği, aynı zamanda edat öbeği)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* Sizinle tanışmak istediğim <strong>i</strong><strong>ç</strong><strong>in </strong>geldim. "Amaç" anlamlı ulaç öbeği, aynı zamanda edat öbeği)</span></p><p><span style="font-size: 15px">* <strong>Ç</strong><strong>ekine </strong><strong>ç</strong><strong>ekine </strong>yaklaştı. (Durum anlamlı, ikileme biçimli ulaç öbeği)</span></p></blockquote><p></p>
[QUOTE="Suskun, post: 535972, member: 21093"] [SIZE=4][COLOR=#ff0000][B]Zarf Fiiller (Bağ Eylem - Ulaç)[/B][/COLOR] Cümlede [B]zarf [/B](belirteç) göreviylekullanılaneylemsilerdir. Doğrudan fiil kök veya gövdelerinden türetilebildikleri gibi adeylem ve ortaçlardan (sıfat-fiillerden) çeşitli ekler ve edatlar yardımıyla da oluşturulabilir. Bağeylem, öbekleştiği (yan cümlecik oluşturduğu) sözcüklerle birlikte temel cümlede zarf tümleci görevi yapar. Sözcük türü olarak da zarf (belirteç) olarak değerlendirilir. Arka arkaya gerçekleşen eylemleri birbirine bağlayarak anlatmak için kullanıldığından "bağ-eylem" olarak da adlandırılır. Ancak doğrudan bağlaç sayılması yanlış olur. Bağ-fiilleri, cümlede kazandıkları anlamlara ve aldıkları eklere göre gruplandırmakta yarar vardır: [COLOR=#ff0000][B]1. Ba[/B][B]ğ[/B][B]lama Ulacı[/B][/COLOR] Eylemden -ip (-ip, -üp, -up; -ip, -ip ...) yapım ekiyle türetilir. Bağlaca en yakın ulaçtır. * Sandallara [B]binip [/B]gittiler. (... bindiler ve gittiler.) * Kır at, yanımızdan [B]s[/B][B]ü[/B][B]z[/B][B]ü[/B][B]l[/B][B]ü[/B][B]p [/B]geçti. (... süzüldü ve geçti.) * Dişimi [B]s[/B][B]ı[/B][B]k[/B][B]ı[/B][B]p [/B]dayandım. (... sıktım ve dayandım) * Toplantıya [B]kat[/B][B]ı[/B][B]l[/B][B]ı[/B][B]p [/B]katılmamak elinizde. (... katılmak veya katılmamak...) [COLOR=#ff0000][U][B]Not:[/B] [/U][/COLOR]Bağlama ulacı, çekimli fiillerle öbekleşerek sürerlik bileşik fiili oluşturabilir. * Şu adam niçin bize [B]bak[/B][B]ı[/B][B]p duruyor[/B]. * Bu hep böyle [B]s[/B][B]ü[/B][B]r[/B][B]ü[/B][B]p gidecek[/B] sanma. * Ayıyla burun buruna gelince [B]donup kalm[/B][B]ış[/B]. [COLOR=#ff0000][B]2. [/B][B]Durum Ula[/B][B]ç[/B][B]lar[/B][B]ı[/B][/COLOR] Eylemlere[B]-erek,-a,-e,-meden,-meksizin,-as[/B][B]ı[/B][B]ya [/B]gibi yapım ekleri getirilerek yapılan ve durum zarfı görevi yapan eylemsilerdir. [B]"Nas[/B][B]ı[/B][B]l?" [/B]sorusuna yanıt olurlar. * İnsanoğlu dünyaya [B]a[/B][B]ğ[/B][B]layarak [/B]gelir, [B]a[/B][B]ğ[/B][B]latarak [/B]gider. * Önündekileri [B]iterek [/B]ilerlemeye çalışıyordu. * Önündekileri [B]ite kaka [/B]ilerlemeye çalışıyordu. * [B]S[/B][B]ö[/B][B]yleye s[/B][B]ö[/B][B]yleye [/B]dilimizde tüy bitti. * [B]Ara vermeden, [/B]soluk [B]almadan [/B]anlatıyordu. * [B]Durmaks[/B][B]ı[/B][B]z[/B][B]ı[/B][B]n [/B]anlatıyor, anlatıyordu. * Onu [B]ö[/B][B]lesiye [/B]seviyorum, diyordu. [COLOR=#ff0000][B]3. [/B][B]Zaman Ula[/B][B]ç[/B][B]lar[/B][B]ı[/B][/COLOR] [B]-dik[/B][B]ç[/B][B]e, -di[/B][B]ğ[/B][B]inde, -eli, -ir - mez, -inceye (dek), -ken [/B]gibi eklerle yapılan eylem*silerdir. Temel yükleme sorulan [B]"Ne zaman?" [/B]sorusunun yanıtı olurlar. * [B]G[/B][B]ü[/B][B]ld[/B][B]ü[/B][B]k[/B][B]ç[/B][B]e [/B]yüzünde güller açılıyor. * Aklıma [B]geldik[/B][B]ç[/B][B]e [/B]utanıyorum. * Sen eve [B]girdi[/B][B]ğ[/B][B]inde [/B]o arka kapıdan çıkıyordu. * O adamı [B]tan[/B][B]ı[/B][B]yal[/B][B]ı[/B]daha birkaç yıl oldu. * Borcumu [B]bitirir bitirmez [/B]bir kitaplık yaptıracağım. (İkileme biçimli) * Senden bir yanıt [B]al[/B][B]ı[/B][B]ncaya dek [/B]beklerim, ("dek" edatıyla öbekleşti.) [B]-ken [/B](iken), ekeylemin ulacıdır. Ortaçların arkasından gelerek zaman anlamlı ulaç kurar. Adlardan sonra da kullanılır. * Tam [B]anla[/B][B]ş[/B][B]acakken [/B]adam, satmaktan vazgeçti. * Irmaktan [B]ge[/B][B]ç[/B][B]erken [/B]at değiştirilmez. * Hazır [B]gelmi[/B][B]ş[/B][B]ken [/B]o kitaba da bakalım. [COLOR=#ff0000][U][B]Örnek Soru: [/B][/U][/COLOR] [B]A[/B][B]ş[/B][B]a[/B][B]ğı[/B][B]daki c[/B][B]ü[/B][B]mlelerin hangisinde ge[/B][B]ç[/B][B]en ba[/B][B]ğ[/B][B]-fiil, [/B][B]ö[/B][B]tekilerden farkl[/B][B]ı[/B][B] bir sorunun[/B] [B]cevab[/B][B]ı[/B][B]d[/B][B]ı[/B][B]r?[/B] A) Eve gelince hemen beni arasın. B) Havalar soğuyalı gölün de neşesi kaçtı. C) Arkadaşım gülümseyerek bana doğru geldi. D) Buradan gittiğinizde sen beş yaşındaydın. E) Ortalık aydınlanmadan ağları toplamalıyız. [B]Cevap: C[/B] [COLOR=#ff0000][B]Örnek Soru:[/B][/COLOR] [B]A[/B][B]ş[/B][B]a[/B][B]ğı[/B][B]daki c[/B][B]ü[/B][B]mlelerin hangisinde ge[/B][B]ç[/B][B]en ba[/B][B]ğ[/B][B]-fiil, [/B][B]ö[/B][B]tekilerden farkl[/B][B]ı[/B][B] bir sorunun[/B] [B]yan[/B][B]ı[/B][B]t[/B][B]ı[/B][B]d[/B][B]ı[/B][B]r? (2004 - ÖSS)[/B] A) Düşüncelerini hiç çekinmeden söylerdi. B) Soruları bütün yönleriyle düşünerek yanıtlıyordu. C) Sınavdan hemen sonra güle oynaya evine gitti. D) İşi zamanında bitirmek için ölesiye çabalıyordu. E) Bence o buraya geleli çok değişti. [B]Cevap: E[/B] [B]Uygulama:[/B] Kara gözlüm efkârlanma gül gayrı İbibikler öter ötmez ordayım Mektubunda diyorsun ki "gel gayrı" Sütler kaymak tutar tutmaz ordayım. [COLOR=#ff0000] [B]a) [/B][B]Bu d[/B][B]ö[/B][B]rtl[/B][B]ü[/B][B]kteki ba[/B][B]ğ[/B][B] - fiilleri bulunuz.[/B] [B]b) [/B][B]Ba[/B][B]ğ[/B][B] - fiillerin c[/B][B]ü[/B][B]mle i[/B][B]ç[/B][B]indeki g[/B][B]ö[/B][B]revlerini tespit ediniz.[/B] [B]c) [/B][B]Son dizedeki s[/B][B]ö[/B][B]zc[/B][B]ü[/B][B]klerin t[/B][B]ü[/B][B]rlerini yaz[/B][B]ı[/B][B]n[/B][B]ı[/B][B]z.[/B][/COLOR] [B]**[/B] Cümlelere neden-sonuç, amaç-sonuç, koşul, durum gibi anlamlar kazandırma*da; bazı eylemsiler, özellikle ulaçlar, etkili olur. Bu ulaçların oluşumunda edatlar da kullanılabilir: * [B]Utand[/B][B]ığı[/B][B]ndan [/B]içeri girmedi. ("Neden" anlamlı ulaç) * Son iki maçta sarı kart [B]g[/B][B]ö[/B][B]rd[/B][B]üğü[/B][B] i[/B][B]ç[/B][B]in [/B]oynayamadı. ("Neden" anlamlı ulaç öbe*ği, aynı zamanda edat öbeği) * Sizinle [B]tan[/B][B]ış[/B][B]mak i[/B][B]ç[/B][B]in [/B]geldim. (Adeylemle edattan oluşmuş, "amaç" anlamlı ulaç öbeği, aynı zamanda edat öbeği) * Sizinle tanışmak istediğim [B]i[/B][B]ç[/B][B]in [/B]geldim. "Amaç" anlamlı ulaç öbeği, aynı zamanda edat öbeği) * [B]Ç[/B][B]ekine [/B][B]ç[/B][B]ekine [/B]yaklaştı. (Durum anlamlı, ikileme biçimli ulaç öbeği)[/SIZE] [/QUOTE]
Alıntıları ekle...
İsim
Spam kontrolü
Turizmin başkenti olarak bilinen güneydeki ilimiz?
Cevapla
Forumlar
Eğitim
BilgiBANK
Türkçe & Dilbilgisi & İmla Kuralları
Bağ Eylem - Ulaç nedir ?
Top