Çirkin Kral
Forum Tutkunu
Atatürk'ün Cumhurbaşkanlığı maaşı, ödeneği ve emekli aylığından başka geliri yoktur.
O dönemdeki yasalara göre emekli olan (30 Haziran 1927) Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya bağlanan ilk emekli aylığı kırk küsür liradır. Sonradan Ordu Komutanlığı ve Bakanlık yapanlar için 150 Lira olur. Bu parayı sarfetmez. "Bakalım seneler sonra ne miktara çıkacak" diye İş Bankası'nda açılan ayrı bir hesapta biriktirir. Öldüğü gün bu hesapta toplanan miktar, 19.566 Lira 80 Kuruştur (12).
Cumhurbaşkanlığı aylığı ve ödeneği, 1927'ye kadar ayda 5.000 lira maaş, 7.000 lira ödenektir. 1927'de bunlara, genel bir yasa ile ve "pahalılık zammı" adı ile 2.480 lira eklenir.
1927 ve 1928'de bu gelirinden toplam 453 lira, 1929 ve 1930'da 724 lira, 1931'de de 1293 lira vergi kesilir. 1931'de kendisine net ödenen, 13.186 liradır.
1932'de çıkan bir yasa ile, yüksek maaş ve ücretlere ağır vergi konulur. Buna göre Atatürk'ün maaş ve ödeneğinden kesilen vergi miktarı 5.401 liraya çıkar ve ayda net 9.078 lira almaya başlar (13).
Atatürk, bu 9 bin liranın 2 bin lirasını İsmet İnönü'ye verdiğinden aslında elinde kalan aylık 7 bin liradır. Ekim 1937'de İnönü'ye verdiği parayı, İnönü'nün Başbakanlıktan ayrılması üzerine, 2 binden 3 bine çıkarır ve ayrıca Sağlık Bakanlığı görevi sona eren Dr. Refik Saydam'a da her ay 500 lira vermeye başlar. Gerek İnönü, gerek Saydam kendilerine tahsis edilen yardımın Kasım 1938 ayına ait olanı da tahsil ederler (14).
Atatürk'ün çevresine yaptığı para yardımı bu kadarla sınırlı değildir. İş Bankası Tarihi'ni yazmak için yapılan Banka arşivlerinin incelenmesinde, daha birkaç kişiye aylık ödemeler yaptığı anlaşılmaktadır:
Makbule (Atadan) Hanıma 1927-1938 arası her ay 200 lira;
Bülent Nejat Hanıma 1927-1928 yıllarında ayda 100 lira;
Fahima Nejat Hanıma 1930-1932 yıllarında ayda 100 lira;
Yaşar (Okur)'a 1931-1938 yılları arasında ayda 100 lira;
Yüzbaşı Hüsnü Erkin'e 1931-1938 arası ayda 100 lira (15).
Atatürk'ün bu maddi yardımlarının dışında kalan aylık gelirini harcaması da dikkat çekicidir.
Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nün tüm masrafları Atatürk tarafından ödenir. Köşkün içinde ve dışında çalışan tüm köşk görevlilerinin öğle yemekleri ile köşk içinde çalışanların sabah ve akşam yemekleri tabldot olarak Atatürk tarafından karşılanır. Köşkün günlük yemek mevcudu, konuklarla birlikte 90-100 kişiyi bulur.
Seyahatlerinde, Devlet'ten sadece tren veya vapur gibi vasıta ister, diğer masraflarını tamamen kendisi karşılar. Harcırah almaz ve maiyetine de aldırmaz. Maiyetindekilerin masraflarını da kendisi karşılar (16).
Aylık geliri, açıkladığımız harcamaları ancak karşılar durumdadır. Daha önce belirttiğimiz gibi işletmelerin gelirini ve banka hesabındaki nakit ve hisse senetlerinin gelirlerini hiçbir şekilde harcamaz. Dolayısıyla büyük ölçüde tasarruf yapamaz. Ancak hastalığının devam ettiği uzun aylar süresinde masrafı azalır ve İş Bankası'nın 4 numaralı hesabına yatırılan özel tasarrufu 53.463 lira 18 kuruş olur (17).
Atatürk öldüğünde, özel hesabında; 19.566 lira 80 kuruşu emekli hesabında, 53.453 lira 18 kuruşu 4 numaralı şahsi hesabında olmak üzere; toplam 73.019 lira 98 kuruş birikimi olduğu belirlenir. Bunu da vasiyeti ile C.H.P.'ye bırakır.
İşte Atatürk'ün para durumu budur. Aylık ortalama gelirinin 10 bin lira olduğu kabul edildiğinde, yaklaşık 7 aylık geliri kadar bir birikim yaptığı görülür. Bu da gösteriyor ki, Atatürk, gelirinin dışında başka gelir edinme peşinde olmamıştır. Hainlerin dediği gibi rüşvet yememiş, devlet parasını zimmetine geçirmemiştir.
O dönemdeki yasalara göre emekli olan (30 Haziran 1927) Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya bağlanan ilk emekli aylığı kırk küsür liradır. Sonradan Ordu Komutanlığı ve Bakanlık yapanlar için 150 Lira olur. Bu parayı sarfetmez. "Bakalım seneler sonra ne miktara çıkacak" diye İş Bankası'nda açılan ayrı bir hesapta biriktirir. Öldüğü gün bu hesapta toplanan miktar, 19.566 Lira 80 Kuruştur (12).
Cumhurbaşkanlığı aylığı ve ödeneği, 1927'ye kadar ayda 5.000 lira maaş, 7.000 lira ödenektir. 1927'de bunlara, genel bir yasa ile ve "pahalılık zammı" adı ile 2.480 lira eklenir.
1927 ve 1928'de bu gelirinden toplam 453 lira, 1929 ve 1930'da 724 lira, 1931'de de 1293 lira vergi kesilir. 1931'de kendisine net ödenen, 13.186 liradır.
1932'de çıkan bir yasa ile, yüksek maaş ve ücretlere ağır vergi konulur. Buna göre Atatürk'ün maaş ve ödeneğinden kesilen vergi miktarı 5.401 liraya çıkar ve ayda net 9.078 lira almaya başlar (13).
Atatürk, bu 9 bin liranın 2 bin lirasını İsmet İnönü'ye verdiğinden aslında elinde kalan aylık 7 bin liradır. Ekim 1937'de İnönü'ye verdiği parayı, İnönü'nün Başbakanlıktan ayrılması üzerine, 2 binden 3 bine çıkarır ve ayrıca Sağlık Bakanlığı görevi sona eren Dr. Refik Saydam'a da her ay 500 lira vermeye başlar. Gerek İnönü, gerek Saydam kendilerine tahsis edilen yardımın Kasım 1938 ayına ait olanı da tahsil ederler (14).
Atatürk'ün çevresine yaptığı para yardımı bu kadarla sınırlı değildir. İş Bankası Tarihi'ni yazmak için yapılan Banka arşivlerinin incelenmesinde, daha birkaç kişiye aylık ödemeler yaptığı anlaşılmaktadır:
Makbule (Atadan) Hanıma 1927-1938 arası her ay 200 lira;
Bülent Nejat Hanıma 1927-1928 yıllarında ayda 100 lira;
Fahima Nejat Hanıma 1930-1932 yıllarında ayda 100 lira;
Yaşar (Okur)'a 1931-1938 yılları arasında ayda 100 lira;
Yüzbaşı Hüsnü Erkin'e 1931-1938 arası ayda 100 lira (15).
Atatürk'ün bu maddi yardımlarının dışında kalan aylık gelirini harcaması da dikkat çekicidir.
Cumhurbaşkanlığı Köşkü'nün tüm masrafları Atatürk tarafından ödenir. Köşkün içinde ve dışında çalışan tüm köşk görevlilerinin öğle yemekleri ile köşk içinde çalışanların sabah ve akşam yemekleri tabldot olarak Atatürk tarafından karşılanır. Köşkün günlük yemek mevcudu, konuklarla birlikte 90-100 kişiyi bulur.
Seyahatlerinde, Devlet'ten sadece tren veya vapur gibi vasıta ister, diğer masraflarını tamamen kendisi karşılar. Harcırah almaz ve maiyetine de aldırmaz. Maiyetindekilerin masraflarını da kendisi karşılar (16).
Aylık geliri, açıkladığımız harcamaları ancak karşılar durumdadır. Daha önce belirttiğimiz gibi işletmelerin gelirini ve banka hesabındaki nakit ve hisse senetlerinin gelirlerini hiçbir şekilde harcamaz. Dolayısıyla büyük ölçüde tasarruf yapamaz. Ancak hastalığının devam ettiği uzun aylar süresinde masrafı azalır ve İş Bankası'nın 4 numaralı hesabına yatırılan özel tasarrufu 53.463 lira 18 kuruş olur (17).
Atatürk öldüğünde, özel hesabında; 19.566 lira 80 kuruşu emekli hesabında, 53.453 lira 18 kuruşu 4 numaralı şahsi hesabında olmak üzere; toplam 73.019 lira 98 kuruş birikimi olduğu belirlenir. Bunu da vasiyeti ile C.H.P.'ye bırakır.
İşte Atatürk'ün para durumu budur. Aylık ortalama gelirinin 10 bin lira olduğu kabul edildiğinde, yaklaşık 7 aylık geliri kadar bir birikim yaptığı görülür. Bu da gösteriyor ki, Atatürk, gelirinin dışında başka gelir edinme peşinde olmamıştır. Hainlerin dediği gibi rüşvet yememiş, devlet parasını zimmetine geçirmemiştir.
