20.yüzyil TÜRKİYE TARİHİ KRONOLOJİSİ
1902-1903: Makedonya isyanları.
1905: Abdulhamid'e suikast girişimi.
1908: 2. Meşrutiyet'in ilanı. İttihat ve Terakki partisi iktidarda, Kanunun Esasi tekrar yürürlükte. Meclisi Mebusan'ın açılışı. Bosna Hersek'in Avusturya'ya, Girit'in Yunanistan'a verilişi. Bulgaristan bağımsız.
1908-1918: 5. Mehmet Reşat'ın saltanatı.
1910: Arnavutluk isyanı.
1911-1912: Trablusgarb Savaşı. Onikiadanın elden çıkması. Rumeli topraklarının kaybı.
1913: Babıâli baskını. Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesi.
1914: Kapitülasyonların kaldırılışı. Birinci Dünya Savaşı'na giriş.
1914-1918: Birinci Dünya Savaşı.
1917: Talat Paşa sadrazam.
1918-1922: 6.Mehmet Vahdettin'in saltanatı.
1918: Mondros Mütarekesi. İttihat ve terakki liderlerinin kaçışı, Ahmet İzzet Paşa sadrazam.İtilaf Kuvvetleri İstanbul'da, Tevfik Paşa sadrazam.
1919: Damat Ferit Paşa sadrazam. Ermeniler’in Kars’ı, Gürcüler’in Ardahan’ı, İtalyanlar’ın Antalya’yı, Fransızlar’ın Urfa, Maraş, Antep ve Adana’yı, Yunanlılar’ın İzmir’i işgali. Ali Rıza Paşa sadrazam. Meclisi Mabusan’ın toplanması. Mayıs: Kuvayi Milliye’nin kuruluşu. 19 Mayıs: Mustafa Kemal Samsun’da. 23 Temmuz–7 Ağustos: Erzurum kongresi. 4 – 21 Eylül: Sivas kongresi. Eylül: Ali Fuat Paşa’nın Kuvayi Milliye komutanı oluşu. Aznavur isyanı.
1920: Salih Hulusi paşa sadrazam. Damat Ferit paşa sadrazam. 16 Mart: İstanbul’un işgali. Son Meclisi Mebusan’ın dağıtılışı. 10 ağustos: Sevr Antlaşması. Tevfik Paşa sadrazam. 23 Nisan: TBMM’nin açılışı. Mustafa Kemal meclis reisi, Albay İsmet Bey genelkurmay başkanı oluyor. Haziran: Kazım Karabekir paşa, doğu cephesi komutanı. Ekim: Doğuda zafer; Batum, Kars ve Ardahan’ın geri alınışı. Kasım:İsmet Bey batı cephesi komutanı. Çerkez Ethem ayaklanması.
1921: 10 Ocak:1. İnönü zaferi. 20 Ocak: ilk anayasa. 21 Mart: Türk-Sovyet Moskova Antlaşması. 30 Mart:2. İnönü zaferi. 7 Nisan: Dumlupınar zaferi. Ağustos: Fevzi paşa (Çakmak) genelkurmay başkanı, Mustafa Kemal başkomutan. 12 Eylül: Sakarya zaferi. Mustafa Kemal gazi ve mareşal. 20 Ekim: Fransa’yla Ankara antlaşması. Talat Paşa’nın Berlin’de öldürülmesi.
1922: Temmuz: Cemal paşanın Tiflis’te öldürülmesi. Ağustos: Enver paşanın Belhcivan’da öldürülmesi. 30 ağustos: Başkomutanlık meydan savaşı ve zafer. 9 Eylül: İzmir’in kurtuluşu. 11 Ekim: Mudanya mütarekesi. 1 Kasım: Saltanatın kaldırılışı. 17 Kasım: 6. Mehmet Vahdeddin’in İstanbul’dan ayrılışı. 18 Kasım: Abdulmecid halife oluyor.
1923: 24 Temmuz: Lozan Antlaşması. 6 Ekim: İstanbul’un kurtuluşu. 13 Ekim: Ankara başkent oluyor. 29 Ekim: CUMHURİYETİN İLANI. Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçiliyor. 30 Ekim: İsmet Paşa başbakan oluyor.
1924: 3 Mart: Halifeliğin kaldırılması. 4 Mart: Osmanlı hanedanı mensuplarının Türkiye’den çıkarılışı. 20 Nisan: Yeni Anayasa’nın kabulü. Ekim: Türk-Irak sınırının saptanışı. Kasım: Ali Fuat Bey (Okyar) başbakan oluyor.
1925: Şubat: Şeyh Sait ayaklanması. Mart: İsmet Paşa başbakan; İstiklal Mahkemeleri’nin kuruluşu. Takriri Sükûn Kanunu. Haziran: Şeyh Sait ve yandaşlarının idamı. Ekim: Kıyafet Kanunu; uluslar arası saat ve takvimin kabulü.
1926: Şubat: Medeni Kanun. Mart: Türk Ceza Kanunu. Mayıs: Vahdeddin’in San Remo’da ölümü. Haziran: İzmir suikastının ortaya çıkarılışı. Aralık: Yunanistan ile ahali mübadelesi antlaşması.
1927: Mustafa Kemal, ikinci defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1928: Şubat: Laiklik ilkesinin anayasaya girişi. Mayıs: Uluslar arası rakamların kabulü. Türk Vatandaşlığı Kanunu. Kasım: Yeni Türk alfabesinin kabulü.
1929: Takriri Sükûn Kanunu’nun kaldırılması.
1930: Nisan: Belediyeler Kanunu’nda kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması. Aralık: Kubilay’ın Menemen’de şehit edilişi.
1931: Şubat: Menemen Olayı sanıklarının idamı. Mart: Türk çocuklarının Türk ilkokullarında eğitiminin zorunlu kılınışı; uluslar arası ölçülerin kabulü. Mayıs: Mustafa Kemal Paşa 3. defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1932: Türkiye, Milletler Cemiyeti’ne giriyor.
1934: Şubat: Balkan antantı. Haziran: Soyadı Kanunu. Kasım: TBMM’nin Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadını verişi. Aralık: Kadılara seçim hakkı tanınıyor.
1935: Atatürk 4. defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1936: Montrö antlaşması; Boğazların Türk askerlerince işgali.
1937: Ocak: Hatay bağımsız. Temmuz: Sadabat Paktı. Ekim: Celal Bayar başbakan oluyor.
1938: 10 Kasım: Atatürk’ün ölümü. İsmet İnönü cumhurbaşkanı seçiliyor.
1939: Ocak: Refik Saydam başbakan. Nisan: İsmet İnönü, 2. defa
cumhurbaşkanı seçiliyor. Haziran: Türkiye’nin Hata’yı ilhakı. Eylül: İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması.
1940: Bakanlar Kurulu’nun tarafsızlık kararı alışı.
1942: Şükrü Saracaoğlu başbakan.
1943: Ocak: Churchill ve İsmet İnönü’nün Adana görüşmesi. Mart: İsmet İnönü tekrar cumhurbaşkanı. Aralık: İnönü Kahire Konferansı’nda.
1945: Şubat: Türkiye’nin Almanya ve Japonya’ya savaş ilan edişi, Birleşmiş Milletlere giriş. Temmuz: Çok partili döneme giriş.
1946: İsmet İnönü, tekrar cumhurbaşkanı seçiliyor. Recep Peker başbakan.
1947: Hasan Saka başbakan.
1948: Ocak: Kazım Karabekir’in ölümü. Nisan: Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı’nın kuruluşu ve Türkiye’nin de üye oluşu.
1949: Ocak: Şemsettin Günaltay Başbakan. Ağustos: Türkiye Avrupa Konseyi üyesi.
1950: Nisan: Fevzi Çakmak’ın ölümü. Mayıs: D.P’nin seçimi kazanması. Celal Bayar cumhurbaşkanı seçiliyor. Adnan Menderes başbakan. Eylül: Türk birliklerinin Kore’ye gönderilişi.
1952: Türkiye NATO üyesi.
1953: Ankara paktı, Balkan paktı çalışmaları.
1954: Celal Bayar, ikinci defa cumhurbaşkanı.
1955: Şubat: Bağdat paktı. Eylül: Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atılması ve 6 / 7 Eylül olayları.
1957: Celal Bayar üçüncü defa cumhurbaşkanı.
1959: Şubat: Kıbrıs’ın bağımsızlığını onaylayan Zürih ve Londra Antlaşmaları. Ağustos: Bağdat paktının CENTO adını alışı.
1960: Nisan – mayıs: Meclis Tahkikat Komisyonu’nun kurulması ve öğrenci gösterileri. 27mayıs: Silahlı Kuvvetlerin yönetime el koyması. TBMM’nin feshi. Cumhurbaşkanı, hükümet üyeleri ve DP’li milletvekillerinin tutuklanışı. Cemal Gürsel Milli Birlik Komitesi’nin ve geçici hükümetin başkanı. Ağustos: Kıbrıs Devleti’nin kuruluşu ve cumhuriyetin ilanı. Eylül: İkinci Gürsel kabinesi. Ekim: Yassı ada Mahkemeleri’nin başlaması.
1961: Ocak: Kurucu Meclis’in ilk toplantısı. 9 Temmuz: Yeni anayasanın halkoyuna sunuluşu ve kabulü. Eylül: Yassı ada duruşmalarının sonu; Menderes, Zorlu ve Polatkan’ın idamı. Ekim: 27 Mayıs sonrası ilk TBMM döneminin başlangıcı; Cemal Gürsel cumhurbaşkanı seçiliyor. Kasım: CHP lideri İsmet İnönü başbakan.
1962: 22 Şubat: Talat Aydemir önderliğinde başlatılan askeri ayaklanmanın bastırılması.
1963: 21 Mayıs: Talat Aydemir’in yönettiği ikinci bir ayaklanmanın bastırılışı. Aralık: Kıbrıs’ta çarpışmaların başlaması.
1964: Temmuz: Talat Aydemir’in idamı. Ağustos: Türk jetleri Kıbrıs’ta.
1965: Şubat: Suat Hayri Ürgüplü başbakan. Ekim: Süleyman Demirel
başbakan.
1966: Mart: Cevdet Sunay’ın cumhurbaşkanı seçilişi. Eylül: Cemal Gürsel’in ölümü.
1967: Kıbrıs Buhranı Türkiye’yle Yunanistan’ı savaşın eşiğine getiriyor.
1968: Haziran: Öğrencilerin üniversiteler reformu için boykotu; sokak gösterileri. Temmuz: İşgal ve tedhiş olaylarının başlatışı. Ağustos: Tutucu grupların karşı gösterileri.
1969: Öğrenci hareketleri sokak kavgalarına dönüşerek devam ediyor.,
1970: Şubat: Tedhiş olaylarına katılan El-Fetih kamplarında eğitilmiş bazı gençlerin yakalanışı. Haziran: Büyük bir işçi kitlesinin İstanbul’da askerler ve polisle çatışması. Aralık: Gençler arasındaki olayların sağ – sol çatışması halini alışı, yaralanma ve ölümler.
1971: Şubat: Tedhiş olaylarına banka soygunları ve adam kaçırma eylemleri de ekleniyor. 12 Mart: Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlarının, cumhurbaşkanıyla senato ve meclis başkanlarına muhtırası. Demirel hükümetinin istifası. Nihat Erim başbakan.
1972: Nisan: Tedhiş sanığı olarak yargılananlardan Deniz Geçmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın ölüme mahkûm edilişi; aynı gruptan 15 kişinin takip sırasında öldürülmesi. Mayıs: Ferit Melen başbakan.
1973: Ocak: Türkiye’nin Los Angeles başkonsolosu Mehmet Baydar ve konsolos Bahadır Demir bir ermeni tarafından şehit ediliyor. Nisan: Fahri Korutürk cumhurbaşkanı seçiliyor. Naim Talu başbakan. Aralık: İsmet İnönü’nün ölümü.
1974: Ocak: Bülent Ecevit’in başbakan oluşu. 21 Temmuz: İkinci Kıbrıs Barış Harekâtı. 16 Ağustos: Ecevit Hükümeti’nin istifası. Kasım: Tarafsız Sadi Irmak Hükümeti’nin kuruluşu. Irmak Hükümeti meclisten güvenoyu alamıyor.
1975: Öğrenci ve işçi hareketleri artıyor. Şubat: ABD, Türkiye’ye silah ambargosu uyguluyor. Kıbrıs Türk Devleti’nin kuruluşu. Mart: Demirel liderliğinde “ 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti”nin kuruluşu. Temmuz: Türk Hükümeti, NATO’ya bağlı İncirlik Üssü dışında tüm ABD üslerine el koyuyor. Ekim: Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Daniş Tunalıgil ve Paris Elçisi İsmail Erez’le makam şoförü Talip Yener’in ermeni tedhiş örgütleri tarafından katli.
1976: Tedhiş olaylarında artış. Ocak: Yunanistan’la Türkiye arasında Ege kıta sahanlığı görüşmeleri başlıyor. Şubat: Beyrut büyükelçiliği başkâtibi Oktay Girit bir teröristin saldırısı sonucu ölüyor. Kasım: Türkiye BM kararına itiraz ederek, Kıbrıs Türklerinin can ve mal güvenliği sağlanmadan adadan kuvvetlerini çekmeyeceğini bildiriyor.
1977: Mayıs: Mayısta çıkan olaylarda pek çok kişi ölüyor. 350 kişi gözaltında. Haziran: Vatikan Büyükelçisi Taha Carım’ın katli. Temmuz: Ecevit Hükümeti güvenoyu alamıyor. Demirel liderliğinde AP – MSP – MHP koalisyonu kuruluyor (2. MC). AET Türk tekstil ürünlerine kısıtlama getiriyor. Aralık: Şiddet olaylarına karşı etkisiz kalarak çözülen hükümetin istifası.
1978: Ocak: Ecevit Hükümeti’nin kuruluşu. Malatya’da olaylar. Haziran: Türkiye’nin Madrid Büyükelçisinin eşi Necla Kuneralp ve emekli elçi Beşir Balcıoğlu’nun ermeni teröristler tarafından katli. Eylül: ABD, silah ambargosunu kaldırıyor. Ekim: ABD Üslerinin açılışı. Aralık: Kahramanmaraş olayları. 22 ilde sıkıyönetim ilan ediliyor.
1979: Şubat: Abdi İpekçi’nin katli. Ekim: Ecevit Hükümeti istifa ediyor.
1979: Türkiye’nin Lahey elçisinin oğlu Ahmet Benler’in tedhiş örgütlerince katli.
Kasım: Demirel azınlık hükümeti kuruyor. Aralık: Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlarının hükümete verdiği “uyarı mektubu”. Türkiye’nin turizm müşaviri Yılmaz Çolpan’ın Paris’te öldürülmesi.
1980: Ocak: “24 Ocak kararları” ; Yunanistan’la kıta sahanlığı görüşmelerinden sonuç alınamıyor. TARİŞ’te işçi – polis çatışması. Nisan: Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün görev süresi sona eriyor, yeni cumhurbaşkanı seçilemiyor. Temmuz: Nihat Erim’in katli. Eylül: “12 Eylül müdahalesi”. Milli Güvenlik Konseyi, TBMM’ni ve hükümeti feshediyor. Bütün yurtta sıkıyönetim ilan ediliyor. Orgeneral Kenan Evren devlet başkanı oluyor. Bülent ulusu liderliğinde hükümet kuruluyor. Siyasi partilerin faaliyetleri durduruluyor. Terör olayları kontrol altına alınıyor. Avrupa konseyi Türkiye’yle ilişkilerini donduruyor. Aralık: Sidney konsolosu Şarık Arıyak ve koruma görevlisi Engin Sever’in Ermeni teröristler tarafından katli.
1981: Mart: Paris elçiliği çalışma müşaviri Reşat Moralı ve din görevlisi Tecelli Arı’nın katli. Haziran: Danışma Meclisi kuruluyor. MGK ve Danışma Meclisi birlikte Kurucu Meclisi oluşturacak. Türkiye’nin Cenevre konsolosluğu sekreteri Mehmet Savaş Yergüz’ün öldürülmesi. Eylül: Türkiye’nin Paris elçiliğinin Ermeni teröristlerce işgali ve koruma görevlisi Cemal Özen’in katli. Ekim: Siyasi partiler kapatılıyor.
1982: Ocak: Los Angeles başkonsolosu Kemal Arıkan’ın şehit edilişi. Avrupa Parlamentosu Türkiye’yle ilişkilerini askıya alıyor. Mart: Boston fahri başkonsolosumuz Orhan Gündüz’ün katli. Haziran: Lizbon idari ataşesi Erkut Akbay’ın katli. Ağustos: Kanada’daki Türk askeri ataşesi Albay Atilla Altıkat’ın şehit edilişi. Asala üyesi teröristler, Esenboğa’da 5 kişiyi öldürüyor; 72 yaralı. Eylül: Burgaz idari ataşesi Bora Süelkan’ın katli. Kasım: Yapılan referandumla yeni anayasa ve Kenan Evren’in cumhurbaşkanlığı kabul ediliyor.
1983: Mart: Türkiye’nin Belgrat büyükelçisi Galip Balkar ve şoförü’nün katli. Nisan: Siyasi Partiler Kanunu yürürlüğe giriyor, yeni partiler kuruluyor. Haziran: Seçim Kanunu onaylanıyor. Ermeni teröristlerin Kapalıçarşı Baskını; 2 ölü, 23 yaralı. Temmuz: Asala’nın Orly katliamı; 5 ölü, 63 yaralı. Türkiye’nin Lizbon elçisinin eşi Cahide Mıhçıoğlu’nun katli. Bürülsel idari ataşesi Dursun Aksoy’un öldürülmesi. Kasım: Genel seçimler yapılıyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanı. Bülent Ulusu Hükümeti’nin istifası. Aralık: Milli Güvenlik Konseyi yönetimi sona eriyor. Yeni hükümet Turgut Özal’ın başkanlığında kuruluyor.
--------------------------------------------------------------------------------
1984: PKK eylemleri başlıyor. Bazı illerde sıkıyönetim kaldırılarak “ Olağanüstü hal ” uygulamasına geçiliyor. Türkiye ‘nin demokrasiye dönüş sürecinin başlaması Avrupa Ülkeleriyle ilişkisinin düzelmesini sağlıyor. Mayıs: Avrupa Konseyi’ne dönüş. Nisan: Tahran elçiliği sekreteri Şadiye Yönder ve eşine saldırı, Işık Yönder’in ölümü. Haziran: Viyana çalışma ataşesi Erdoğan Özen’in katli. Ekim: PKK’ ya karşı harekât, bazı köyler boşaltılıyor. Kasım: BM görevlisi Enver Ergun’un katli.
1985: Bulgaristan’da Türklere zulüm. Mart: Ottawa büyükelçiliğine teröristlerin saldırısı.
1986: Nisan: Türkiye, Avrupa Konseyi dönem başkanı. SSCB ’de Çernobil nükleer santralinde kaza. Eylül: Milletvekili ara seçimleri. Neva Şalom sinagogunda terör eylemleri: 27 ölü.
1987: Eylül: Yapılan referandumda siyasi yasaklar kaldırılıyor. Kasım: Genel seçimler yapılıyor.
1988: Şubat: Türkiye, Avrupa Konseyi’nin işkence konusundaki sözleşmesini onaylıyor. Ağustos: Irak’tan kaçan Peşmergeler Türkiye’ye sığınıyor. Türkiye BM ‘nin işkence sözleşmesini imzalıyor. Eylül: Yerel seçimlerin öne alınması ve anayasa değişikliğinde referandum yapılıyor; sonuç hayır.
1989: Haziran: Bulgaristan ‘da yaşayan 300 000 soydaşın Türkiye’ye göçü. Ekim: Turgut Özal cumhurbaşkanı. Kasım: Yıldırım Akbulut başkanlığında yeni hükümet kuruluyor. Dört yeni il : Aksaray , Bayburt , Karaman , Kırıkkale.
1990: Ocak: Muammer Aksoy’un katli. Mart: Çetin Emeç’in katli. Nisan: Batman ve Şırnak il haline getiriliyor. Temmuz: Hac Faciası. Ekim: Bahriye Üçok’un katli. Irak’ın Küveyt’i işgal ve ilhakıyla doğan Körfez bunalımı sırasında Türkiye, BM ‘nin 660 sayılı kararı uyarınca ABD ve müttefiklerini destekledi.
1991: Ocak: Türk – İş ‘e bağlı 1,5 milyon işçi bir günlük işe gitmeme eylemi gerçekleştirdi. NATO’ya bağlı Çevik Kuvvet , Körfez bunalımı sırasında , Türkiye ‘yi uğrayabileceği saldırılara karşı savunma amacıyla, Malatya Erhaç Hava Üssü’nde mevzilendi. İkinci Ordu Irak sınırına kaydırıldı. Başbakan Yıldırım Akbulut’un danışmanı ve Güneydoğu asayiş birlikleri eski komutanı Korg. Hulusi Sayın uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Şubat: Semra Özal’ın İstanbul il başkanlığına aday olmasıyla ortaya çıkan bunalım sonucu, başbakan Yıldırım Akbulut, Milli Savunma Bakanı Hüsnü Doğan ‘ın görevinden ayrıldığını açıkladı.
1902-1903: Makedonya isyanları.
1905: Abdulhamid'e suikast girişimi.
1908: 2. Meşrutiyet'in ilanı. İttihat ve Terakki partisi iktidarda, Kanunun Esasi tekrar yürürlükte. Meclisi Mebusan'ın açılışı. Bosna Hersek'in Avusturya'ya, Girit'in Yunanistan'a verilişi. Bulgaristan bağımsız.
1908-1918: 5. Mehmet Reşat'ın saltanatı.
1910: Arnavutluk isyanı.
1911-1912: Trablusgarb Savaşı. Onikiadanın elden çıkması. Rumeli topraklarının kaybı.
1913: Babıâli baskını. Sadrazam Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesi.
1914: Kapitülasyonların kaldırılışı. Birinci Dünya Savaşı'na giriş.
1914-1918: Birinci Dünya Savaşı.
1917: Talat Paşa sadrazam.
1918-1922: 6.Mehmet Vahdettin'in saltanatı.
1918: Mondros Mütarekesi. İttihat ve terakki liderlerinin kaçışı, Ahmet İzzet Paşa sadrazam.İtilaf Kuvvetleri İstanbul'da, Tevfik Paşa sadrazam.
1919: Damat Ferit Paşa sadrazam. Ermeniler’in Kars’ı, Gürcüler’in Ardahan’ı, İtalyanlar’ın Antalya’yı, Fransızlar’ın Urfa, Maraş, Antep ve Adana’yı, Yunanlılar’ın İzmir’i işgali. Ali Rıza Paşa sadrazam. Meclisi Mabusan’ın toplanması. Mayıs: Kuvayi Milliye’nin kuruluşu. 19 Mayıs: Mustafa Kemal Samsun’da. 23 Temmuz–7 Ağustos: Erzurum kongresi. 4 – 21 Eylül: Sivas kongresi. Eylül: Ali Fuat Paşa’nın Kuvayi Milliye komutanı oluşu. Aznavur isyanı.
1920: Salih Hulusi paşa sadrazam. Damat Ferit paşa sadrazam. 16 Mart: İstanbul’un işgali. Son Meclisi Mebusan’ın dağıtılışı. 10 ağustos: Sevr Antlaşması. Tevfik Paşa sadrazam. 23 Nisan: TBMM’nin açılışı. Mustafa Kemal meclis reisi, Albay İsmet Bey genelkurmay başkanı oluyor. Haziran: Kazım Karabekir paşa, doğu cephesi komutanı. Ekim: Doğuda zafer; Batum, Kars ve Ardahan’ın geri alınışı. Kasım:İsmet Bey batı cephesi komutanı. Çerkez Ethem ayaklanması.
1921: 10 Ocak:1. İnönü zaferi. 20 Ocak: ilk anayasa. 21 Mart: Türk-Sovyet Moskova Antlaşması. 30 Mart:2. İnönü zaferi. 7 Nisan: Dumlupınar zaferi. Ağustos: Fevzi paşa (Çakmak) genelkurmay başkanı, Mustafa Kemal başkomutan. 12 Eylül: Sakarya zaferi. Mustafa Kemal gazi ve mareşal. 20 Ekim: Fransa’yla Ankara antlaşması. Talat Paşa’nın Berlin’de öldürülmesi.
1922: Temmuz: Cemal paşanın Tiflis’te öldürülmesi. Ağustos: Enver paşanın Belhcivan’da öldürülmesi. 30 ağustos: Başkomutanlık meydan savaşı ve zafer. 9 Eylül: İzmir’in kurtuluşu. 11 Ekim: Mudanya mütarekesi. 1 Kasım: Saltanatın kaldırılışı. 17 Kasım: 6. Mehmet Vahdeddin’in İstanbul’dan ayrılışı. 18 Kasım: Abdulmecid halife oluyor.
1923: 24 Temmuz: Lozan Antlaşması. 6 Ekim: İstanbul’un kurtuluşu. 13 Ekim: Ankara başkent oluyor. 29 Ekim: CUMHURİYETİN İLANI. Mustafa Kemal Paşa Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı seçiliyor. 30 Ekim: İsmet Paşa başbakan oluyor.
1924: 3 Mart: Halifeliğin kaldırılması. 4 Mart: Osmanlı hanedanı mensuplarının Türkiye’den çıkarılışı. 20 Nisan: Yeni Anayasa’nın kabulü. Ekim: Türk-Irak sınırının saptanışı. Kasım: Ali Fuat Bey (Okyar) başbakan oluyor.
1925: Şubat: Şeyh Sait ayaklanması. Mart: İsmet Paşa başbakan; İstiklal Mahkemeleri’nin kuruluşu. Takriri Sükûn Kanunu. Haziran: Şeyh Sait ve yandaşlarının idamı. Ekim: Kıyafet Kanunu; uluslar arası saat ve takvimin kabulü.
1926: Şubat: Medeni Kanun. Mart: Türk Ceza Kanunu. Mayıs: Vahdeddin’in San Remo’da ölümü. Haziran: İzmir suikastının ortaya çıkarılışı. Aralık: Yunanistan ile ahali mübadelesi antlaşması.
1927: Mustafa Kemal, ikinci defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1928: Şubat: Laiklik ilkesinin anayasaya girişi. Mayıs: Uluslar arası rakamların kabulü. Türk Vatandaşlığı Kanunu. Kasım: Yeni Türk alfabesinin kabulü.
1929: Takriri Sükûn Kanunu’nun kaldırılması.
1930: Nisan: Belediyeler Kanunu’nda kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması. Aralık: Kubilay’ın Menemen’de şehit edilişi.
1931: Şubat: Menemen Olayı sanıklarının idamı. Mart: Türk çocuklarının Türk ilkokullarında eğitiminin zorunlu kılınışı; uluslar arası ölçülerin kabulü. Mayıs: Mustafa Kemal Paşa 3. defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1932: Türkiye, Milletler Cemiyeti’ne giriyor.
1934: Şubat: Balkan antantı. Haziran: Soyadı Kanunu. Kasım: TBMM’nin Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadını verişi. Aralık: Kadılara seçim hakkı tanınıyor.
1935: Atatürk 4. defa cumhurbaşkanı seçiliyor.
1936: Montrö antlaşması; Boğazların Türk askerlerince işgali.
1937: Ocak: Hatay bağımsız. Temmuz: Sadabat Paktı. Ekim: Celal Bayar başbakan oluyor.
1938: 10 Kasım: Atatürk’ün ölümü. İsmet İnönü cumhurbaşkanı seçiliyor.
1939: Ocak: Refik Saydam başbakan. Nisan: İsmet İnönü, 2. defa
cumhurbaşkanı seçiliyor. Haziran: Türkiye’nin Hata’yı ilhakı. Eylül: İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması.
1940: Bakanlar Kurulu’nun tarafsızlık kararı alışı.
1942: Şükrü Saracaoğlu başbakan.
1943: Ocak: Churchill ve İsmet İnönü’nün Adana görüşmesi. Mart: İsmet İnönü tekrar cumhurbaşkanı. Aralık: İnönü Kahire Konferansı’nda.
1945: Şubat: Türkiye’nin Almanya ve Japonya’ya savaş ilan edişi, Birleşmiş Milletlere giriş. Temmuz: Çok partili döneme giriş.
1946: İsmet İnönü, tekrar cumhurbaşkanı seçiliyor. Recep Peker başbakan.
1947: Hasan Saka başbakan.
1948: Ocak: Kazım Karabekir’in ölümü. Nisan: Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilatı’nın kuruluşu ve Türkiye’nin de üye oluşu.
1949: Ocak: Şemsettin Günaltay Başbakan. Ağustos: Türkiye Avrupa Konseyi üyesi.
1950: Nisan: Fevzi Çakmak’ın ölümü. Mayıs: D.P’nin seçimi kazanması. Celal Bayar cumhurbaşkanı seçiliyor. Adnan Menderes başbakan. Eylül: Türk birliklerinin Kore’ye gönderilişi.
1952: Türkiye NATO üyesi.
1953: Ankara paktı, Balkan paktı çalışmaları.
1954: Celal Bayar, ikinci defa cumhurbaşkanı.
1955: Şubat: Bağdat paktı. Eylül: Atatürk’ün Selanik’teki evine bomba atılması ve 6 / 7 Eylül olayları.
1957: Celal Bayar üçüncü defa cumhurbaşkanı.
1959: Şubat: Kıbrıs’ın bağımsızlığını onaylayan Zürih ve Londra Antlaşmaları. Ağustos: Bağdat paktının CENTO adını alışı.
1960: Nisan – mayıs: Meclis Tahkikat Komisyonu’nun kurulması ve öğrenci gösterileri. 27mayıs: Silahlı Kuvvetlerin yönetime el koyması. TBMM’nin feshi. Cumhurbaşkanı, hükümet üyeleri ve DP’li milletvekillerinin tutuklanışı. Cemal Gürsel Milli Birlik Komitesi’nin ve geçici hükümetin başkanı. Ağustos: Kıbrıs Devleti’nin kuruluşu ve cumhuriyetin ilanı. Eylül: İkinci Gürsel kabinesi. Ekim: Yassı ada Mahkemeleri’nin başlaması.
1961: Ocak: Kurucu Meclis’in ilk toplantısı. 9 Temmuz: Yeni anayasanın halkoyuna sunuluşu ve kabulü. Eylül: Yassı ada duruşmalarının sonu; Menderes, Zorlu ve Polatkan’ın idamı. Ekim: 27 Mayıs sonrası ilk TBMM döneminin başlangıcı; Cemal Gürsel cumhurbaşkanı seçiliyor. Kasım: CHP lideri İsmet İnönü başbakan.
1962: 22 Şubat: Talat Aydemir önderliğinde başlatılan askeri ayaklanmanın bastırılması.
1963: 21 Mayıs: Talat Aydemir’in yönettiği ikinci bir ayaklanmanın bastırılışı. Aralık: Kıbrıs’ta çarpışmaların başlaması.
1964: Temmuz: Talat Aydemir’in idamı. Ağustos: Türk jetleri Kıbrıs’ta.
1965: Şubat: Suat Hayri Ürgüplü başbakan. Ekim: Süleyman Demirel
başbakan.
1966: Mart: Cevdet Sunay’ın cumhurbaşkanı seçilişi. Eylül: Cemal Gürsel’in ölümü.
1967: Kıbrıs Buhranı Türkiye’yle Yunanistan’ı savaşın eşiğine getiriyor.
1968: Haziran: Öğrencilerin üniversiteler reformu için boykotu; sokak gösterileri. Temmuz: İşgal ve tedhiş olaylarının başlatışı. Ağustos: Tutucu grupların karşı gösterileri.
1969: Öğrenci hareketleri sokak kavgalarına dönüşerek devam ediyor.,
1970: Şubat: Tedhiş olaylarına katılan El-Fetih kamplarında eğitilmiş bazı gençlerin yakalanışı. Haziran: Büyük bir işçi kitlesinin İstanbul’da askerler ve polisle çatışması. Aralık: Gençler arasındaki olayların sağ – sol çatışması halini alışı, yaralanma ve ölümler.
1971: Şubat: Tedhiş olaylarına banka soygunları ve adam kaçırma eylemleri de ekleniyor. 12 Mart: Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlarının, cumhurbaşkanıyla senato ve meclis başkanlarına muhtırası. Demirel hükümetinin istifası. Nihat Erim başbakan.
1972: Nisan: Tedhiş sanığı olarak yargılananlardan Deniz Geçmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın ölüme mahkûm edilişi; aynı gruptan 15 kişinin takip sırasında öldürülmesi. Mayıs: Ferit Melen başbakan.
1973: Ocak: Türkiye’nin Los Angeles başkonsolosu Mehmet Baydar ve konsolos Bahadır Demir bir ermeni tarafından şehit ediliyor. Nisan: Fahri Korutürk cumhurbaşkanı seçiliyor. Naim Talu başbakan. Aralık: İsmet İnönü’nün ölümü.
1974: Ocak: Bülent Ecevit’in başbakan oluşu. 21 Temmuz: İkinci Kıbrıs Barış Harekâtı. 16 Ağustos: Ecevit Hükümeti’nin istifası. Kasım: Tarafsız Sadi Irmak Hükümeti’nin kuruluşu. Irmak Hükümeti meclisten güvenoyu alamıyor.
1975: Öğrenci ve işçi hareketleri artıyor. Şubat: ABD, Türkiye’ye silah ambargosu uyguluyor. Kıbrıs Türk Devleti’nin kuruluşu. Mart: Demirel liderliğinde “ 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti”nin kuruluşu. Temmuz: Türk Hükümeti, NATO’ya bağlı İncirlik Üssü dışında tüm ABD üslerine el koyuyor. Ekim: Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Daniş Tunalıgil ve Paris Elçisi İsmail Erez’le makam şoförü Talip Yener’in ermeni tedhiş örgütleri tarafından katli.
1976: Tedhiş olaylarında artış. Ocak: Yunanistan’la Türkiye arasında Ege kıta sahanlığı görüşmeleri başlıyor. Şubat: Beyrut büyükelçiliği başkâtibi Oktay Girit bir teröristin saldırısı sonucu ölüyor. Kasım: Türkiye BM kararına itiraz ederek, Kıbrıs Türklerinin can ve mal güvenliği sağlanmadan adadan kuvvetlerini çekmeyeceğini bildiriyor.
1977: Mayıs: Mayısta çıkan olaylarda pek çok kişi ölüyor. 350 kişi gözaltında. Haziran: Vatikan Büyükelçisi Taha Carım’ın katli. Temmuz: Ecevit Hükümeti güvenoyu alamıyor. Demirel liderliğinde AP – MSP – MHP koalisyonu kuruluyor (2. MC). AET Türk tekstil ürünlerine kısıtlama getiriyor. Aralık: Şiddet olaylarına karşı etkisiz kalarak çözülen hükümetin istifası.
1978: Ocak: Ecevit Hükümeti’nin kuruluşu. Malatya’da olaylar. Haziran: Türkiye’nin Madrid Büyükelçisinin eşi Necla Kuneralp ve emekli elçi Beşir Balcıoğlu’nun ermeni teröristler tarafından katli. Eylül: ABD, silah ambargosunu kaldırıyor. Ekim: ABD Üslerinin açılışı. Aralık: Kahramanmaraş olayları. 22 ilde sıkıyönetim ilan ediliyor.
1979: Şubat: Abdi İpekçi’nin katli. Ekim: Ecevit Hükümeti istifa ediyor.
1979: Türkiye’nin Lahey elçisinin oğlu Ahmet Benler’in tedhiş örgütlerince katli.
Kasım: Demirel azınlık hükümeti kuruyor. Aralık: Genelkurmay başkanı ve kuvvet komutanlarının hükümete verdiği “uyarı mektubu”. Türkiye’nin turizm müşaviri Yılmaz Çolpan’ın Paris’te öldürülmesi.
1980: Ocak: “24 Ocak kararları” ; Yunanistan’la kıta sahanlığı görüşmelerinden sonuç alınamıyor. TARİŞ’te işçi – polis çatışması. Nisan: Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün görev süresi sona eriyor, yeni cumhurbaşkanı seçilemiyor. Temmuz: Nihat Erim’in katli. Eylül: “12 Eylül müdahalesi”. Milli Güvenlik Konseyi, TBMM’ni ve hükümeti feshediyor. Bütün yurtta sıkıyönetim ilan ediliyor. Orgeneral Kenan Evren devlet başkanı oluyor. Bülent ulusu liderliğinde hükümet kuruluyor. Siyasi partilerin faaliyetleri durduruluyor. Terör olayları kontrol altına alınıyor. Avrupa konseyi Türkiye’yle ilişkilerini donduruyor. Aralık: Sidney konsolosu Şarık Arıyak ve koruma görevlisi Engin Sever’in Ermeni teröristler tarafından katli.
1981: Mart: Paris elçiliği çalışma müşaviri Reşat Moralı ve din görevlisi Tecelli Arı’nın katli. Haziran: Danışma Meclisi kuruluyor. MGK ve Danışma Meclisi birlikte Kurucu Meclisi oluşturacak. Türkiye’nin Cenevre konsolosluğu sekreteri Mehmet Savaş Yergüz’ün öldürülmesi. Eylül: Türkiye’nin Paris elçiliğinin Ermeni teröristlerce işgali ve koruma görevlisi Cemal Özen’in katli. Ekim: Siyasi partiler kapatılıyor.
1982: Ocak: Los Angeles başkonsolosu Kemal Arıkan’ın şehit edilişi. Avrupa Parlamentosu Türkiye’yle ilişkilerini askıya alıyor. Mart: Boston fahri başkonsolosumuz Orhan Gündüz’ün katli. Haziran: Lizbon idari ataşesi Erkut Akbay’ın katli. Ağustos: Kanada’daki Türk askeri ataşesi Albay Atilla Altıkat’ın şehit edilişi. Asala üyesi teröristler, Esenboğa’da 5 kişiyi öldürüyor; 72 yaralı. Eylül: Burgaz idari ataşesi Bora Süelkan’ın katli. Kasım: Yapılan referandumla yeni anayasa ve Kenan Evren’in cumhurbaşkanlığı kabul ediliyor.
1983: Mart: Türkiye’nin Belgrat büyükelçisi Galip Balkar ve şoförü’nün katli. Nisan: Siyasi Partiler Kanunu yürürlüğe giriyor, yeni partiler kuruluyor. Haziran: Seçim Kanunu onaylanıyor. Ermeni teröristlerin Kapalıçarşı Baskını; 2 ölü, 23 yaralı. Temmuz: Asala’nın Orly katliamı; 5 ölü, 63 yaralı. Türkiye’nin Lizbon elçisinin eşi Cahide Mıhçıoğlu’nun katli. Bürülsel idari ataşesi Dursun Aksoy’un öldürülmesi. Kasım: Genel seçimler yapılıyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanı. Bülent Ulusu Hükümeti’nin istifası. Aralık: Milli Güvenlik Konseyi yönetimi sona eriyor. Yeni hükümet Turgut Özal’ın başkanlığında kuruluyor.
--------------------------------------------------------------------------------
1984: PKK eylemleri başlıyor. Bazı illerde sıkıyönetim kaldırılarak “ Olağanüstü hal ” uygulamasına geçiliyor. Türkiye ‘nin demokrasiye dönüş sürecinin başlaması Avrupa Ülkeleriyle ilişkisinin düzelmesini sağlıyor. Mayıs: Avrupa Konseyi’ne dönüş. Nisan: Tahran elçiliği sekreteri Şadiye Yönder ve eşine saldırı, Işık Yönder’in ölümü. Haziran: Viyana çalışma ataşesi Erdoğan Özen’in katli. Ekim: PKK’ ya karşı harekât, bazı köyler boşaltılıyor. Kasım: BM görevlisi Enver Ergun’un katli.
1985: Bulgaristan’da Türklere zulüm. Mart: Ottawa büyükelçiliğine teröristlerin saldırısı.
1986: Nisan: Türkiye, Avrupa Konseyi dönem başkanı. SSCB ’de Çernobil nükleer santralinde kaza. Eylül: Milletvekili ara seçimleri. Neva Şalom sinagogunda terör eylemleri: 27 ölü.
1987: Eylül: Yapılan referandumda siyasi yasaklar kaldırılıyor. Kasım: Genel seçimler yapılıyor.
1988: Şubat: Türkiye, Avrupa Konseyi’nin işkence konusundaki sözleşmesini onaylıyor. Ağustos: Irak’tan kaçan Peşmergeler Türkiye’ye sığınıyor. Türkiye BM ‘nin işkence sözleşmesini imzalıyor. Eylül: Yerel seçimlerin öne alınması ve anayasa değişikliğinde referandum yapılıyor; sonuç hayır.
1989: Haziran: Bulgaristan ‘da yaşayan 300 000 soydaşın Türkiye’ye göçü. Ekim: Turgut Özal cumhurbaşkanı. Kasım: Yıldırım Akbulut başkanlığında yeni hükümet kuruluyor. Dört yeni il : Aksaray , Bayburt , Karaman , Kırıkkale.
1990: Ocak: Muammer Aksoy’un katli. Mart: Çetin Emeç’in katli. Nisan: Batman ve Şırnak il haline getiriliyor. Temmuz: Hac Faciası. Ekim: Bahriye Üçok’un katli. Irak’ın Küveyt’i işgal ve ilhakıyla doğan Körfez bunalımı sırasında Türkiye, BM ‘nin 660 sayılı kararı uyarınca ABD ve müttefiklerini destekledi.
1991: Ocak: Türk – İş ‘e bağlı 1,5 milyon işçi bir günlük işe gitmeme eylemi gerçekleştirdi. NATO’ya bağlı Çevik Kuvvet , Körfez bunalımı sırasında , Türkiye ‘yi uğrayabileceği saldırılara karşı savunma amacıyla, Malatya Erhaç Hava Üssü’nde mevzilendi. İkinci Ordu Irak sınırına kaydırıldı. Başbakan Yıldırım Akbulut’un danışmanı ve Güneydoğu asayiş birlikleri eski komutanı Korg. Hulusi Sayın uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Şubat: Semra Özal’ın İstanbul il başkanlığına aday olmasıyla ortaya çıkan bunalım sonucu, başbakan Yıldırım Akbulut, Milli Savunma Bakanı Hüsnü Doğan ‘ın görevinden ayrıldığını açıkladı.
