06 Ekim

6 Ekim, Miladi takvime göre yılın 279. (artık yıllarda 280.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 86 gün vardır.

Olaylar

• 1790 - İsviçreli bilim adamı Johann Jacob Schweppe, Londra'da daha sonra Schweppes markasını oluşturacak ilk soda üretimini gerçekleştirdi.
• 1860 - II. Afyon Savaşı'nda İngiliz ve Fransız orduları Çin'in başkenti Pekin'e girdi.
• 1875 - Ramazan Kararnamesi: Padişah Abdülaziz, Osmanlı'nın dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıkladı.
• 1889 - Paris'teki ünlü revü bar Moulin Rouge, halka ilk kez kapılarını açtı.
• 1889 - Thomas Edison ilk hareketli resim gösterimini gerçekleştirdi.
• 1907 - İstanbul'da ilk otomobil Beyoğlu'nda görüldü.
• 1908 - Türklerle Yunanlar arasındaki 10 yıllık iç savaşın ardından Girit Devleti, Yunanistan'a katılma kararı aldı.
• 1910 - Eleftherios Venizelos, Yunanistan başbakanı seçildi (7 başbakanlığın ilki).
• 1917 - Mustafa Kemal 7. Ordu Komutanlığı'ndan istifa ettiğini Enver Paşa'ya bildirdi.
• 1923 - İstanbul'un Kurtuluşu: Şükrü Naili Paşa komutasındaki Türk birlikleri İstanbul'a girdi ve yaklaşık 5 yıl süren işgal resmen sonlandı.
• 1923 - Damat Ferit Paşa, Fransa'nın Nis kentinde öldü.
• 1923 - Amerikalı astronom Edwin Hubble, Andromeda Galaksisini keşfetti.
• 1926 - Kayseri'de ilk uçak fabrikası kuruldu.
• 1927 - İlk uzun metrajlı sesli film The Jazz Singer ABD'de gösterime girdi.
• 1930 - I. Balkan Konferansı Atina'da toplandı.
• 1939 - Direnen son Polonya birliklerinin de teslim olmasıyla Nazi Almanyası'nın Polonya işgali tamamlandı.
• 1951 - Sovyetler Birliği devlet başkanı Stalin, ülkesinin atom bombasına sahip olduğunu açıkladı.
• 1963 - ABD başkanı John Fitzgerald Kennedy'nin eşi Jacqueline Kennedy İstanbul'a geldi.
• 1971 - 6. Akdeniz Oyunları, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından İzmir'de törenle açıldı.
• 1973 - Arap ülkeleri ile İsrail arasında Yom Kippur Savaşı başladı.
• 1976 - Çin lideri Mao'nun ölümünün ardından başa geçen Hua Guofeng, Kültür Devrimi'nin sona erdiğini açıkladı ve "Dörtlü Çete" tutuklandı.
• 1979 - II. İoannes Paulus, Beyaz Saray'ı ziyaret eden ilk Papa oldu.
• 1981 - Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, Müslüman Kardeşler'in düzenlediği suikastta öldürüldü.
• 1986 - TRT2, kültür ve sanat ağırlıklı yayın yapmak üzere resmen açıldı.
• 1987 - Fiji'de cumhuriyet ilan edildi.
• 1990 - SHP Parti Meclisi üyesi ilahiyatçı Bahriye Üçok, kargoyla gönderilen bombalı bir paketin patlaması sonucu 71 yaşında hayatını yitirdi.
• 2000 - Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Milošević istifa etti.
• 2002 - Opus Dei kurucusu Josemaría Escrivá aziz ilan edildi.
• 2014 - Türkiye'de Kobani eylemleri başladı.

Doğumlar

• 1831 - Richard Dedekind, Alman matematikçi (ö. 1916)
• 1846 - George Westinghouse, Amerikalı girişimci ve mühendis (ö. 1914)
• 1887 - Le Corbusier, İsviçre asıllı Fransız mimar (ö. 1965)
• 1908 - Sergey Lvoviç Sobolev, Rus matematikçi (ö. 1989)
• 1914 - Thor Heyerdahl, Norveçli kaşif ve antropolog (ö. 2002)
• 1923 - Selahattin İçli, Türk müziği bestecisi, müzisyen ve tıp doktoru (ö. 2006)
• 1923 - Yaşar Kemal, Kürt kökenli Türk romancı ve öykü yazarı (ö. 2015)
• 1930 - Hafız Esad, Suriye Devlet Başkanı (ö.2000)
• 1931 - Riccardo Giacconi, Amerikalı fizikçi
• 1942 - Britt Ekland; İsveçli sinema oyuncusu
• 1960 - Nurseli İdiz, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı
• 1962 - Ali Atıf Bir, Türk reklam danışmanı ve köşe yazarı
• 1963 - Elisabeth Shue, Amerikalı sinema oyuncusu
• 1963 - Vasile Tarlev, Moldovalı politikacı ve Başbakan
• 1964 - Yıldırım Demirören, Türk sanayici ve spor yöneticisi
• 1980
  • Eser Altın, Türk futbolcu
  • Zaida Catalán, İsveçli siyasetçi (ö. 2017)
• 1984 - Pelin Karahan, Türk oyuncu
• 1985 - Birkan Sokullu, Türk oyuncu ve manken
• 1989 - Albert Ebossé Bodjongo, Kamerunlu futbolcu (ö. 2014)

Ölümler

• 1014 - Samuil, Bulgaristan Çarı (d. 958)
• 1553 - Şehzade Mustafa, Osmanlı Şehzadesi (d. 1515)
• 1657 - Katip Çelebi, Osmanlı bilgini (d. 1609)
• 1849 - Lajos Batthyány, Macar devlet adamı (d. 1806)
• 1892 - Alfred Tennyson, İngiliz şair (d. 1809)
• 1893 - Ford Madox Brown, İngiliz ressam (d. 1821)
• 1923 - Damat Ferid Paşa, Osmanlı diplomat ve devlet adamı (d. 1853)
• 1953 - Vera Muhina, Sovyet heykeltıraş (d. 1888)
• 1964 - Kozma Togo, Türk karikatürist (d. 1895)
• 1968 - Sabri Esat Siyavuşgil, Türk şair, yazar ve psikolog (d. 1907)
• 1981 - Enver Sedat, Mısır'ın 3. Cumhurbaşkanı (d. 1918)
• 1989 - Bette Davis, Amerikalı aktris (d. 1908)
• 1990 - Bahriye Üçok, Türk tarihçi ve siyaset bilimci (d. 1919)
• 1992 - Denholm Elliott, İngiliz sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1922)
• 1993 - Nejat Eczacıbaşı, Türk iş adamı (d. 1913)
• 1999 - Amalia Rodrigues, Portekizli fado şarkıcısı ve aktris (d. 1920)
• 2008 - Paavo Haavikko, Fin şair, roman ve oyun yazarı (d. 1931)
• 2010 - Tarık Minkari, Türk cerrah ve yazar (d. 1925)
• 2014 - Feridun Buğeker, Türk millî futbolcu (d. 1933)

Tatiller ve özel günler

• İstanbul'un Kurtuluşu

29 Mayıs 1453′te Fatih Sultan Mehmed Ordusunun fethederek müslüman topraklarına kattığı istanbulu 13 kasım 1918 de tekrar kendi topraklarına almak isteyen avrupalılara karşı verilen büyük mücadele ile Büyük türk milleti buna izin vememiştir.Nitekim 6 ekim 1923 tarihinde avrupalı devlerler Türk bayragını selamlayarak istanbuldan ayrılmışlardır.

Tarih sahnesinde var olduğundan beri bağımsız yaşamış Türk Milleti, 1. Dünya Savaşı’nda müttefikleri yenilgiyi kabul edip savaştan çekilince yenilmiş sayıldı… İtilaf Devletleri donanmaları 30 Ekim 1918′de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’na dayanarak 13 Kasım 1918′de Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul’a girdiler. Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 günü resmi işgale dönüştü.

Mustafa Kemal Paşa, Adana treninden inip Haydarpaşa rıhtımına ayak bastığında düşman gemilerinin zafer bayrakları açmış şekilde toplarını sağa sola çevirerek İstanbul limanına girdiklerini, gayri Türk azınlıkların da sevinç çığlıklarıyla karşı sahilleri çınlattığını görünce, “Geldikleri gibi giderler” demişti.

Kurtuluş Savaşı’nın zaferle bitmesinden sonra Refet (Bele) Beğ komutasındaki bir Türk birliği İstanbul’a girdiyse de, işgali resmi olarak kaldıramadı.

18 Eylül 1923′de Batı Anadolu tamamen düşmanlardan temizlendi. Mudanya Ateşkes Antlaşması’yla İstanbul, Boğazlar Bölgesi ve Doğu Trakya kurtarıldı.

İmzalanan Lozan Barış Antlaşması gereğince de düşman askerleri altı hafta sonra İstanbul’dan ayrılacaklardı. 4 Ekim 1923 günü düzenlenen bir törenle Türk Bayrağı’nı selamlayarak şehirden ayrıldılar.

5 Ekim 1923′te şehrin Anadolu yakasına gelen Türk Ordusu, 6 Ekim 1923 günü coşkun bir bayram havası içinde, sevinç gözyaşları arasında ve çiçek yağmuru altında İstanbul’a girdi. Böylece 5 yıl kan ağlayan güzel İstanbul kurtulmuş oldu.

6 Ekim İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u resmen terketmek zorunda olduğu gündür.

6 Ekim 1923'te ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul'a girmiş ve işgal resmen sonlandırmıştı. İtilaf Devletleri tarafından 13 Kasım 1918'de fiilen işgal edilen, tarih boyunca Türkiye'nin göz bebeği olan İstanbul'un işgali 4 yıl 10 ay 23 gün sürmüştü.

İtilaf Devletleri donanmaları 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'na dayanarak 13 Kasım 1918'de Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul'a girdi. Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 tarihinde resmi işgale dönüştü.


Türk Ordusu'nun İzmir'e girmesinden sonra Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerlemeye başladı. Bunun üzerine Müttefik kuvvetlerde bulunan Fransız ve İtalyan birlikleri derhal geri çekildi. Çanakkale'de bulunan İngiliz birlikleri General Harrington'un emriyle savunma pozisyonu aldı.

İngiltere, Ankara Hükûmeti ile anlaşma yolları aramaya başladı. Ankara Hükûmeti İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini istedi. İngiltere başbakanı Lloyd George bu istekleri reddetti. Birliklere savaş pozisyonu alması emrini verdi. Fakat Harrington ateş açılmaması emrini verdi. Türk birlikleri, İngiliz direnişi ile karşılaşmadan tarafsız bölgeye girerek Çanakkale Boğazı'na doğru ilerlemeye başladı. Türklerle savaşılmasını istemeyen Winston Churchill'in başını çektiği bir grup bakan istifa etti.

Diğer taraftan İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra Damat Ferit Paşa 21 Eylül 1922'de ülkeden kaçtı. Mudanya Mütarekesi gereği Trakya topraklarının teslimi yapılırken Türkiye'yi temsil edecek kişi olarak Mustafa Kemal Paşa'nın isteği ile Refet Paşa; İstanbul komutanı olarak da Millî Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa görevlendirildi.

Refet Paşa, 19 Ekim tarihinde TBMM Muhafız Grubu'ndan 100 kişilik bir kuvvetle Gülnihal vapuru ile Mudanya'dan ayrılıp İstanbul'a geldi. Ardından “İstanbul Komutanı” sıfatıyla Selahattin Adil Paşa, 81. Alay ile İstanbul'a geldi. Refet Paşa ve Selahattin Adil Paşa'nın İstanbul'a gelmesine rağmen işgal sonlanmadı. Çünkü mütarekeye göre işgal kuvvetleri barış antlaşması imzalanmasından hemen sonra İstanbul'u boşaltacaktı.

ŞEHRİ TERK ETTİLER


24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra, 23 Ağustos 1923'ten itibaren İtilaf kuvvetleri İstanbul'dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği ise 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti.6 Ekim 1923'te ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul'a girdi ve işgal resmen sonlandı. İşgal 4 yıl 10 ay 23 gün sürdü. Her yılın 6 Ekim'i böylece İstanbul'un kurtuluş günü olarak belirlendi ve kutlanmaya başlandı.