Türkiye Çevre Vakfı
Yapısı ve Hizmetleri
Türkiye Çevre Vakfı Medenî Kanun hükümlerine göre çalışan kâr amacı olmayan bağımsız bir gönüllü kuruluştur. Dr. Cevdet Aykan Serbülent Bingöl Muslih Fer Ertuğrul Soysal Prof. Dr. Necmi Sönmez Engin Ural ve Altan Ünver tarafından 1 Şubat 1978’de kurulan Vakıf; Turgut Tokuş (Başkan) Engin Ural (Genel Sekreter) Prof. Dr. Yüksel Öztan Prof. Dr. Günal Akbay ve Prof. Dr. Cemal Taluğ'dan meydana gelen Mütevelli Heyeti’nce idare edilmektedir. Bakanlar Kurulu'nun 31 Mart 1983 tarih ve 83/6292 sayılı Kararı ile Türkiye Çevre Vakfı'na uluslararası işbirliği izni verilmiştir. Vakfın çalışmalarını Genel Sekreter’in koordinasyonu altında çalışan sekiz kişilik bir kadro yürütmektedir.
Türkiye Çevre Vakfı’nın hizmetleri; araştırma yayın ve kamuoyu aydınlatma şeklinde devam ederken Vakfın bugüne kadar yayınladığı ve çevre konusunun hemen her yönünü işleyen kitaplar Türkiye’deki çevre literatürünün temelini teşkil etmektedir. Türkiye Çevre Vakfı bugüne kadar 184 kitap yayınlamıştır.
Çevre kavramının yeterince bilinmediği 1978 yılında bu konunun devlet bünyesinde ele alınmasına önayak olan TÇV o günlerde Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı’nın kurulmasını teklif etmiş ve bu şekilde “kamuoyunu ve devleti yapıcı bir şekilde etkileme” gayretlerinin ilk başarılı örneğini vermiştir.
TÇV kuruluşundan iki yıl kadar geçtikten sonra çevre hukuku kavramının yeterince bilinmediği ve tanınmadığı ülkemizde bu hukuk dalının yerleşmesi için gayret sarf etmiş yayınladığı kitaplarla Türkiye’de çevre hukuku dalının temelini atmıştır.
Çevre hukuku çalışmalarını; 1980 sonlarında bir kanun taslağı hazırlama ve Anayasa’da bir maddenin yer almasını sağlama hedefine yönelten Türkiye Çevre Vakfı 1980’den 1982’ye kadar süren gayretleri sonunda Anayasa’ya çevre ile ilgili 56. maddenin girmesini sağlamış 1981’de hazırladığı kanun taslağının takipçisi olarak iki yıl sonra Çevre Kanunu’nun kabulünde en büyük rolü oynamıştır.
Yine 1981’de Türkiye’nin ilk çevre sorunları envanterini yayınlayan TÇV kendi ülkesinin böyle bir envanterini yayınlayabilen dünyadaki ilk gönüllü kuruluştur. Bir çok ülkede devletçe yürütülen bu hizmeti üstlenen TÇV envanterin yeni baskılarını iki yılda bir yayınlamaktadır.
Sürdürülebilir kalkınma ve biyolojik zenginlikler gibi yeni kavramların Türkiye’de yerleşmesini sağlayan TÇV; Birleşmiş Milletler Avrupa Birliği Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlarla yakın münasebet halindedir. “UNEP Türkiye Komitesi” çalışmalarını Türkiye Çevre Vakfı’nın hukukî yapısı içinde sürdürmektedir.
İlk yıllarda çalışmaları daha ziyade kamuoyunu aydınlatma ve uyarma şeklinde yürüten Vakıf özellikle son yıllarda bu tarzı değiştirmiş çevre kavramının toplumda kabul edilmesi ve önemsenmesi karşısında; daha ziyade teknik ayrıntılara inen ve başka kuruluşların fazla ilgilenmediği alanlardaki hizmetlere ağırlık vermeye başlamıştır. Avrupa Birliği’nin politikaları Gümrük Birliği’nin çevre yönünden neler getirdiği serbest ticaret anlaţmaları genel olarak gönüllü kuruluşların demokratik sistemdeki yeri gibi konular TÇV’nin son beş yılda öncelik tanıdığı konular olmuştur.
Türkiye Çevre Vakfı’nın bir özelliği çalışmalarını sürdürdüğü yirmibir yıldır; çevreyi hiç bir politik akımın parçası haline getirmemesi olmuştur. Bütün hizmetlerini yaparken hiç bir siyasî gruba ve uç akımlara angaje olmayan TÇV zaman zaman bazı ters tepkiler alsa da hukuk düzenine saygılı objektif ve istikrarlı bir gönüllü kuruluş örneğini vermektedir.
Hizmetleri proje esasına dayalı finansman destekleri ile gerçekleştiren TÇV; şartlı veya şartsız bağış kabul etmekte “Hâle ve Nail Oraman Burs Fonu”ndan öğrencilere burs vermektedir. Vakıf’taki çevre ihtisas kütüphanesi belirli düzeydeki araştırmacılara açıktır. Vakfın yayınladığı kitaplar “Türkiye Çevre Vakfı Döner Sermaye İşletmesi”nce satılmaktadır. Bu işletme çevre ile ilgili konularda danışmanlık hizmeti de vermektedir. Üç ayda bir yayınlanan “TÇV Haber Bülteni” 6000’den fazla kişi ve kuruluşa ücretsiz olarak gönderilmekte ve Vakfın çalışmalarını duyurmaktadır.
Yapısı ve Hizmetleri
Türkiye Çevre Vakfı Medenî Kanun hükümlerine göre çalışan kâr amacı olmayan bağımsız bir gönüllü kuruluştur. Dr. Cevdet Aykan Serbülent Bingöl Muslih Fer Ertuğrul Soysal Prof. Dr. Necmi Sönmez Engin Ural ve Altan Ünver tarafından 1 Şubat 1978’de kurulan Vakıf; Turgut Tokuş (Başkan) Engin Ural (Genel Sekreter) Prof. Dr. Yüksel Öztan Prof. Dr. Günal Akbay ve Prof. Dr. Cemal Taluğ'dan meydana gelen Mütevelli Heyeti’nce idare edilmektedir. Bakanlar Kurulu'nun 31 Mart 1983 tarih ve 83/6292 sayılı Kararı ile Türkiye Çevre Vakfı'na uluslararası işbirliği izni verilmiştir. Vakfın çalışmalarını Genel Sekreter’in koordinasyonu altında çalışan sekiz kişilik bir kadro yürütmektedir.
Türkiye Çevre Vakfı’nın hizmetleri; araştırma yayın ve kamuoyu aydınlatma şeklinde devam ederken Vakfın bugüne kadar yayınladığı ve çevre konusunun hemen her yönünü işleyen kitaplar Türkiye’deki çevre literatürünün temelini teşkil etmektedir. Türkiye Çevre Vakfı bugüne kadar 184 kitap yayınlamıştır.
Çevre kavramının yeterince bilinmediği 1978 yılında bu konunun devlet bünyesinde ele alınmasına önayak olan TÇV o günlerde Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı’nın kurulmasını teklif etmiş ve bu şekilde “kamuoyunu ve devleti yapıcı bir şekilde etkileme” gayretlerinin ilk başarılı örneğini vermiştir.
TÇV kuruluşundan iki yıl kadar geçtikten sonra çevre hukuku kavramının yeterince bilinmediği ve tanınmadığı ülkemizde bu hukuk dalının yerleşmesi için gayret sarf etmiş yayınladığı kitaplarla Türkiye’de çevre hukuku dalının temelini atmıştır.
Çevre hukuku çalışmalarını; 1980 sonlarında bir kanun taslağı hazırlama ve Anayasa’da bir maddenin yer almasını sağlama hedefine yönelten Türkiye Çevre Vakfı 1980’den 1982’ye kadar süren gayretleri sonunda Anayasa’ya çevre ile ilgili 56. maddenin girmesini sağlamış 1981’de hazırladığı kanun taslağının takipçisi olarak iki yıl sonra Çevre Kanunu’nun kabulünde en büyük rolü oynamıştır.
Yine 1981’de Türkiye’nin ilk çevre sorunları envanterini yayınlayan TÇV kendi ülkesinin böyle bir envanterini yayınlayabilen dünyadaki ilk gönüllü kuruluştur. Bir çok ülkede devletçe yürütülen bu hizmeti üstlenen TÇV envanterin yeni baskılarını iki yılda bir yayınlamaktadır.
Sürdürülebilir kalkınma ve biyolojik zenginlikler gibi yeni kavramların Türkiye’de yerleşmesini sağlayan TÇV; Birleşmiş Milletler Avrupa Birliği Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilâtı ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlarla yakın münasebet halindedir. “UNEP Türkiye Komitesi” çalışmalarını Türkiye Çevre Vakfı’nın hukukî yapısı içinde sürdürmektedir.
İlk yıllarda çalışmaları daha ziyade kamuoyunu aydınlatma ve uyarma şeklinde yürüten Vakıf özellikle son yıllarda bu tarzı değiştirmiş çevre kavramının toplumda kabul edilmesi ve önemsenmesi karşısında; daha ziyade teknik ayrıntılara inen ve başka kuruluşların fazla ilgilenmediği alanlardaki hizmetlere ağırlık vermeye başlamıştır. Avrupa Birliği’nin politikaları Gümrük Birliği’nin çevre yönünden neler getirdiği serbest ticaret anlaţmaları genel olarak gönüllü kuruluşların demokratik sistemdeki yeri gibi konular TÇV’nin son beş yılda öncelik tanıdığı konular olmuştur.
Türkiye Çevre Vakfı’nın bir özelliği çalışmalarını sürdürdüğü yirmibir yıldır; çevreyi hiç bir politik akımın parçası haline getirmemesi olmuştur. Bütün hizmetlerini yaparken hiç bir siyasî gruba ve uç akımlara angaje olmayan TÇV zaman zaman bazı ters tepkiler alsa da hukuk düzenine saygılı objektif ve istikrarlı bir gönüllü kuruluş örneğini vermektedir.
Hizmetleri proje esasına dayalı finansman destekleri ile gerçekleştiren TÇV; şartlı veya şartsız bağış kabul etmekte “Hâle ve Nail Oraman Burs Fonu”ndan öğrencilere burs vermektedir. Vakıf’taki çevre ihtisas kütüphanesi belirli düzeydeki araştırmacılara açıktır. Vakfın yayınladığı kitaplar “Türkiye Çevre Vakfı Döner Sermaye İşletmesi”nce satılmaktadır. Bu işletme çevre ile ilgili konularda danışmanlık hizmeti de vermektedir. Üç ayda bir yayınlanan “TÇV Haber Bülteni” 6000’den fazla kişi ve kuruluşa ücretsiz olarak gönderilmekte ve Vakfın çalışmalarını duyurmaktadır.
