ANDROMAK (ANDROMACHJE)
(Andromak, Helena'yı kaçıran Troyalı Paris'in kardeşi yiğit Hektor'un karışıdır. Hektor'un Aşilyus tarafından öldürülme*si ve Troyalıların yenilgisi üzerine Andromak, küçük oğlu ile, Aşil'in oğlu kral Pirüs'ün tutsağı olarak Epir'e götürülmüştür. Menelos ve Helena'nın kızları, Hermiyon ve Agamemnon'un oğlu Orest de Pirüs'ün sarayında bulunmaktadır.
Orest, Yunanlıların elçisi olarak gelmiştir; gelecekte yeni bir felaket doğurmaması için, Hektor'un küçük oğlunun başını istemektedir; ama, gerçek amacı Hermiyon'la yakınlaşmaktır.
Pirüs, başta Hermiyon'a yakınlık göstermiş, sonra Andromak'a olan sevgisi üstün gelmiştir; onun uğrunda, gerekirse başko*mutanlığını yapacağı yeni bir Troya savaşını bile göze almıştır. Ama Andromak, Hektor'a ve küçük oğluna saygısızlık olacağı düşüncesiyle, Pirüs'ün karısı olmamak için çırpınmaktadır.)
8. Sahne:
Sefiz:
Muzaffer bir kralı, Madam hor görmek neden?
Sizi cedlerinizin sırasına yükselten,
Galiplerinizi hep çiğneyen uğrunuzda,
Yâd etmeden babası
Asil olduğunu da,
Kendi zaferlerini boş sayan, inkâr eden...
Andromak:
O hatırlamasa da, unutmalı mıyım ben?
Nasıl olur, cenaze merasiminden mahrum.
Saygısız sürüklenen Hektor'u unuturum?
O kana boyadığı saneme sarılarak,
Ayaklarıma düşen babasını unutmak?
Düşün, Şefiz düşün, bir millet için ebedi
Karanlık teşkil eden merhametsiz geceyi.
Tasavvur et, yanarken bizim saraylarımız,
Onların ışığında gözleri yıldız yıldız,
Ölen kardeşlerimi çiğneyerek yürüyen
Kan içinde savaşı coşturan Pirüs'ü sen.
O, alevde bunalmış, silah altında ölgün
İnsanın feryadını, galip sesini düşün.
Bu vahşetler içinde Andromak'ı tasvir et.
Pirüs benim gözüme böyle görünür elbet.
Ona taç kazandıran zaferler bunlar bütün;
Ve işte koca diye bana uygun gördüğün.
Yok, cinayetlerine asla olamam ortak,
Alsın bizi, isterse, en son kurban olarak.
Bütün nefret histerim ona adanmış olsun.
Sefiz:
O halele, ölümünü görelim oğlunuzun.
Beklenilen yalnız siz... Titriyorsunuz, Madam.
Andromak:
Öyle bir hatırayla dokundun ruhuma tam!
Nasıl? Şefiz, demek ki, göreceğim ölürken,
Oğlumu, tek neşemi, Hektor'un resmini ben.
O çocuk, sevgisinin bende kalan delili!
Heyhat! Hatırlıyorum, cesaretli Aşil'i
Yakut ölümü bir gün aratıyorken ona,
Oğlumu çağırarak almıştı kollarına:
"Aziz eşim, demişti, gözyaşımı silerek,
Bilmem kaderim nasıl bir netice verecek;
Oğlum kalacak sana, aşkımdan bir yadigâr,
Ölürsem, beni sende bulabilmeli tekrar.
Mutlu bir evliliğin yadı azizse eğer,
Oğluma ne derece beni sevdirdin, göster."
Bu aziz kan akarken görecekmişim demek,
Ve onunla beraber ecdadı da ölecek.
Vahşi Kral, çeksin mi onu da cinayetim.
O sorumlu olamaz, varsa sana nefretim?
Ölen yakınlarından seni mesul mü etti?
Duymadığı acıdan oldu mu şikayeti?
Fakat böyleyken, oğlum ölürsün, zalimin tam
Üzerinde tuttuğu silahı durduramazsam,
O silahı çevirip sunmalı mıyım sana?
Hayır ölmeyeceksin; ben dayanamam buna.
Arayalım Pirüs'ü, sevgili Şefiz, hayır,
Sen gör benim yerime. (...)
(Sonunda Hermiyon, evlenmek sözüyle Orest'i kışkırtarak, bir türlü kendine çeviremediği Pirüs'ü düğün yapılacak tapı*nakta öldürtür; onun ölümünü duyunca da, Orest'i suçlaya*rak Pirüs'ün ölüsünün yanına gelir ve hançerle kendini öldü*rür. Bunu işiten Orest ise çılgına döner.)
Racine (Rasin)
Bu örnek metin Fransız trajedi yazarı, Racine'in Andromak (Andromaque) adlı trajedi türündeki eserinden alınmıştır. Görüldüğü gibi, eserin konusu saray çevresinde geçmektedir. Eserin kahra*manları da saray çevresindeki soylu kimselerdir. Eserde acıklı olaylar anlatılmaktadır. Eserde üç birlik (yer-zaman-olay) kuralı*na uyulmuştur. Yer, saray ve çevresidir. Olay ise acıklıdır. Andromak'ın kocasının öldürülmesi, Pirüs'ün öldürülmesi, Hermiyon'un kendisini öldürmesi, bu acıklı olayların bir göstergesidir. Ayrıca olaylar yirmi dört saatlik (bir günlük) zaman dilimine sığa*cak biçimde anlatıldığından eserde zaman birliği de vardır. Anla*tım ciddi ve ağırbaşlıdır. Kaba sözlere yer verilmemiştir.
