Topraklama Nedir ? Topraklama Çeşitleri

Suskun

V.I.P
V.I.P
Topraklama Nedir

Topraklama Nasıl Yapılır

Topraklama Çeşitleri


Gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının, uygun iletkenlerle toprak kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme (elektrot) bağlanmasıdır. Topraklama sayesinde cihaz üzerindeki kaçak akımlar ve statik elektrik toprağa akacaktır böylece canlıların can güvenliğini sağlanacak ve cihazların zarar görmesini önlemektir.

1. Jeneratör ve Trafoların Nötr Noktaları
2. Çeşitli Kesiciler , Dağıtım Hücre ve Panoları
3. Parafudr ve İzalatör Altlıkları
4. Paratoner Tesisleri
5. Şalt yada Tarafo Merkezlerindeki Tüm Boru Şebekeleri
6. Telefon Santralleri
7. Anten Tesisleri
8. Sıvı ve Yüksek Gaz Bulunan Tanklar ve Bunların Metal Aksamları
9. Yüksek Bacalar ve Kablo Taşıma Sistemleri
10. UPS (Kesintisiz Güç Kaynağı) ‘ ler
11. Bilgisayarlar
12. Dış cephe kablaması metal kısmı
13. Aydınlatma armatürleri metal bağlantı kutuları
14. ATM ‘ ler topraklanmaktadır. Sayılan bu elemanların topraklanmasında gerekli norm ve şartnamelere uyulması bir zorunluluktur.
es_potansiyel_topraklama_sistemi-3.jpg


Topraklama Çeşitleri

Başlıca 4 çeşittir,

Bunlar; Koruma, işletme, fonksiyon ve yıldırım.

Koruma Topraklaması
İnsanları ve canlıları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için cihazların gerilim altında olmayan metal kısımlarının topraklanmasıdır. Akaryakıt tankları – benzin pompaları – jeneratörler – yürüyen merdivenler – asansör rayları – evdeki kullanma aygıtları – panolar – tablolar – havai hat şebekelerinde demir direkler – parafudurlar – iş yerlerindeki her çeşit elektrik motorlarıyla çalışan makinalar – aygıtlar, fabrika ve tesis etrafını çevreliyen metal tel çitler.

İşletme Topraklaması
Bir işyeri veya fabrikanın enerjisini sağlamak için çalışan trafonun veya alternatörün yıldız noktalarının topraklanmasıdır. Jeneratörlerde, trafolarda uygulanır

Fonksiyon topraklaması
Bir işletim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama. Yıldırım etkilerine karşı koruma, raylı sistem topraklaması, zayıf akım cihazlarının topraklanması.

Yıldırıma Karşı Topraklama
Yıldırım düşmesi sonucunda işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları(geri atlamalar)geniş ölçüde önlemek için işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır. Yıldırım topraklaması sistemine paratöner de denilmektedir. Paratöner sisteminde yakalama çubuğu vardır ve bu çubuk binaların en üst noktasına monte edilir, bu çubuğa toprak iletkeni bağlanır ve bağlanan iletken topra içindeki elektrota tutturulur.

Toprak hattı şudur:
Dağıtım şebekelerini besleyen güç trafoları yıldız bağlanarak yıldız noktaları oluşturulur. Bu yıldız noktasından hem nötr ucu çıkar, hem de topraklama levhası ile topraklanır.
Binaya genellikle 4 tane elektrik kablosu girer. Bu kablolardan 3 tanesi faz’dır. Yani üzerinde elektrik vardır. Bir tanesi ise nötr’dür. Bu sisteme tri-faze denir.

Bu üç faz hattı binaya eşit bir şekilde dağıtılır. Yani binanın girişindeki ana elektrik kutusuna gelen bu 3 faz hattının her biri ayrı bir kata veya katlara dağıtılır. Nötr hattı ise tek bir tanedir ve tüm katlara gider.

Evlerde Elektrik şebekesinde ise üç kablo vardır.
1-Nötr Kablosu
2-Faz kablosu
3-Toprak kablosu

Binaya 3 faz ve bir nötr girer demiştik. Binanın elektrik sistemini döşeyen elektrikçi binanın dışında(bahçeye mesela) toprağa belirli bir büyüklükte bir bakır çubuk veya bakır levha çakar/gömer. Bu bakır çubuğa bağlı bir kabloyu binanın girişindeki faz ve nötr’ün binaya ilk girdiği ana elektrik kutusuna kadar getirir. Bu noktadan itibaren, tüm binaya, tüm dairelere bir faz, bir nötr ve bir de toprak hattı gider. Topraklı prizlerde ortadaki iki delik faz ve nötr’e bağlı iken, dış taraftaki metal çıkıntılar da toprak hattına bağlanır.
 

Suskun

V.I.P
V.I.P
Bu ölçme dört sonda yöntemi ile yapılmalıdır. Wenner Medotu

Y.G. TESİSLERİNDE TOPRAKLAMA DİRENÇLERİ

Y.Gerilim tesislerinde çeşitli topraklama dirençleri için tavsiye edilen değerler:

İşletme topraklaması RB < 2 ohm

Koruma topraklaması RA Koruma düzeneğine bağlı olarak

Dengelenmiş şebekelerde RA < 2 ohm

Trafo merkezlerinde, direklerde RA < 4 ohm

A.G. Ve Y.G. Bağlama tesisleri

birleştirildiğinde RA < 1 ohm

Parafudr topraklama direnci RA < 5 ohm


TOPRAKLAMA DİRENCİ ÖLÇÜMÜ


Topraklama sistemlerinde kontrol periyotları

Yönetmelik Ek-P’ye göre aşağıda verilmiştir.

Elektrik üretim, iletim, dağıtım tesisleri 2 yıl

Enerji nakil ve dağıtım hatları 5 yıl

Sanayi tesisleri ve iş merkezleri direnç değerleri 1yıl

Topraklama tesisleri ile ilgili diğer kontrollar 2 yıl

Sabit işletme elemanları 1 yıl

Yeri değişebilen işletme elemanları 6 ay

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan işyerleri ile ıslak ortamlarda çalışılan işyerleri için kontrol periyotları 1 yılı aşamaz.

ÖNEMLİ NOTLAR:

-Topraklama direnci ölçümlerinde kullanılan cihazların kalibre edilmiş olması gerekir.

-Kullanılan cihazlar iyi tanınmalı pil şarjı -kablo kopuğu gibi durumlar mutlaka kontrol edilmelidir.

-Bazı cihazlarda kablolar üst üste geldiğinde oldukça farklı değerler ortaya çıkabilmektedir.Bu nedenle kablolar birbirine sarılmadan birbirini kesmeden elektrotlara ulaştırılmalıdır.

-Ölçüm anında toprağın özellikleri dikkate alınmalıdır.(yağmurlu havalarda ölçüm yapılmamalıdır)

-Ölçüm anında çıplak elle elektrotlara dokunmak tehlikelidir.

-Paratoner topraklama ölçümlerinde paratoner irtibatı kesilerek kontrol klemensinden ölçüm yapılmalıldır.Yağmurlu ve rüzgarlı havalarda ölçüm yapmak tehlikeli olabilir.

-Ölçüm yapılan yer eğer fabrika ise topraklama sistemi mutlaka araştırılacaktır.Eğer TN sistemi uygulanıyorsa çevrim empedansı – koruma iletken kesitleri projesinden kontrol edilecektir.

-Cihazların gövdelerine bağlanan koruma iletkenlerinin panolara bağlantısı 5 uçlu priz ve fiş düzeni ile yapılması sağlanmalıdır.

-Koruma iletkenlerinin (TN sistemde )mutlaka Ana panodaki (trafo çıkışı) nötr barasına bağlı olduğu kontrol edilmelidir.

-Hangi tip topraklama sistemi tasarlanırsa tasarlansın hayat akımlı (30 mA) kaçak akım koruma şalteri kullanılmalıdır.

-Ölçüm yapılırken mümkün olduğu kadar elektrikler kesilmeli ve bu şekilde ölçüm yapılmalıdır.

-Aynı binada tüm topraklamalar aynı topraklama barasına irtibatlandırılmalıdır.Aksi takdirde münferit ( her cihazı veya bilgisayarları)yapılan topraklamalarda cihaz gövdelerinde tehlikeli gerilimler oluşabilir.

-Topraklama ölçümü yapılırken uygun toprak bulunamazsa , su boruları bu amaçla kullanılabilir.(Cihaz kataloglarında bu bağlantılar mevcuttur)

-Direklerin topraklama ölçümlerinde direk ile olan irtibat sökülmemelidir.Çünki direkte bir topraklama elemanı olarak görev yapmaktadır.
 

Top