imposibel
Usta
Sorular ve Yanıtlar
Beslenme alışkanlıklarımı değiştirmeli miyim? Tiroit bezimin fazla çalışmasının sorumlusu stres olabilir mi?
• Beslenme alışkanlıklarımı değiştirmeli miyim?
İyotla tiroit bezi arasında bir ilişki olduğunu duymuş olabilirsiniz. Gerçekten de iyot, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) moleküllerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Diyette yeterli iyot olmaması guatra, hatta hipotiroidiye neden olabilir. Himalaya dağları gibi denizden uzak dağlık bölgelerde yaşayan bazı kişilerde buna sık rastlanır. Bölgenizde iyot eksikliği yoksa ilave iyot almanıza gerek yoktur. Bundan emin değilseniz, iyotlu tuz kullanabilirsiniz. Bununla birlikte aşırı iyot kullanmak altta yatan bazı tiroit hastalıklarını ortaya çıkarabilir ve hem hipertiroidiye, hem de hipotiroidiye neden olabilir.
• Sigara içmek zararlı mıdır?
Basedow-Graves hastalığına eşlik eden göz hastalığı sigara içen kişilerde içmeyenlere göre daha sık görülüyor ve daha ağır seyrediyor. Basedow-Graves hastalığı nedeniyle hipertiroidi gelişen kişiler sigarayı bırakmalıdır.
• Tiroit bezimin fazla çalışmasının sorumlusu stres olabilir mi?
Kanıtlamak güç ama tiroit uzmanlarının çoğu Basedow-Graves hastalığının başlangıcından birkaç ay önce başından boşanma ya da bir yakının ölümü gibi önemli bir olay geçtiğini söyleyen hasta sayısının çokluğu karşısında şaşırdıklarını dile getiriyor. Basedow-Graves hastalığında bağışıklık sistemi anormaldir ve bağışıklık sisteminin stresten etkilenebileceği günümüzde artık biliniyor. Dolayısıyla bu sorunun yanıtı belki de “evet”tir, ancak kalıtım gibi daha önemli başka bazı faktörler de vardır.
• Yeni doğan bebeğimin tiroit sorunu olacak mı?
Basedow-Graves hastalığı olan ya da geçmişte Basedow-Graves hastalığı geçirmiş annelerin çocukları fazla çalışan bir tiroitle doğabilir. Buna neonatal tirotoksikoz adı verilir ve yalnızca birkaç hafta sürer. Doğum uzmanı ve çocuk hastalıkları uzmanı seyrek görülen ama kolayca tedavi edilebilen bu sorunu araştıracaklardır. Bazen hipotiroidili anneler tiroit bezi az çalışan bebek doğurur. Bu da genellikle kısa sürer ve doğumdan birkaç gün sonra bütün bebeklere yapılan rutin kan testiyle bu da saptanır.
• Çocuğum da bundan etkilenecek mi?
Mutlaka etkilenmesi gerekmez. Aile öykülerinde otoimmün hastalık olan çocuklarda bu risk, böyle bir aile öyküsü olmayanlardan daha yüksek olmakla birlikte, gene de düşük bir olasılıktır. Kaldı ki bir ailede her zaman aynı hastalık görülmez. Örneğin, annede Basedow-Graves hastalığı varken kızında insüline bağımlı diyabet (şeker hastalığı) gelişebilir.
• Sınavda aldığım kötü sonuçların nedeni tiroidim olabilir mi?
Sınav çağındaki kişilerde gelişebilen tiroit sorunu daha çok hipertiroidi olabilir. Hipertiroidi gerektiği gibi tedavi edilmezse, dikkatini yoğunlaştırma güçlüğünün okul başarısında düşüşe neden olacağı açıktır. Uzman doktor, ilgili öğretmene ya da sorumluya sorunun nedenini açıklayan bir mektup yazmayı memnuniyetle kabul edecektir.
• Yaşadığım anksiyete ya da depresyona tiroit hastalığı yol açmış olabilir mi?
Bu sorunun yanıtı kesin olarak “hayır”dır. Bununla birlikte gerek hipertiroidi, gerekse hipotiroidi altta yatan psikiyatrik hastalıkları ağırlaştırır. Ne yazık ki tiroidi fazla çalışan kişinin bu sorunu başarıyla tedavi edilerek denetim altına alındığında psikiyatrik belirtilerinde belli bir düzelme gözlemlense de tam düzelme olmaz.
• Geçirdiğim Basedow-Graves hastalığı yineleyecek mi?
Hipertiroidiniz iyot-131 ile tedavi edildiyse, yinelemez. Hipertiroidi tek bir metimazol kürüyle denetim altına alındıysa, genellikle ilacı kestikten bir ya da iki yıl sonra yineleme olasılığı yüzde 30 ile 50 arasında değişir. Ameliyattan sonra hipertiroidi yinelemesi genellikle birkaç hafta içinde gerçekleşir, ama görünürde başarılı bir ameliyattan 40 yıl sonra bile yineleme olabilir.
• İlacımı almayı unutmamın bir sakıncası var mı?
Hapın arada bir unutulması dünyanın sonu demek değildir. Aslında ilacı kesince tiroksin eksikliğine bağlı hipotiroidi belirtilerinin ortaya çıkması genellikle iki-üç hafta alır, dolayısıyla tatile giderken ilacınızı yanlışlıkla evde unuttuysanız bir hafta-10 günlük bir tatilde yine de hoşça vakit geçirebilirsiniz.
Bununla birlikte bu önerilemez. Kaldı ki hipotiroidisi olan kişilerde şeker hastalığı gibi başka bazı otoimmün hastalıklar olabilir. Tiroksini düzenli almamak insüline yanıtı etkiler ve kan şekerinde beklenmedik bir düşüş komaya neden olabilir.
Aynı şekilde, zaman zaman metimazol dozunu unutmak çok önemli bir soruna yol açmaz, ama özellikle tedaviye yeni başladığınız birkaç hafta içinde 24-48 saat boyunca ilacınızı almazsanız hipertiroidi belirtileri yeniden ortaya çıkabilir.
• Doktorun önerdiğinden daha yüksek tiroksin dozu aldığımda kendimi iyi hissediyorum. Bu güvenli mi?
Uygun tiroksin dozunun ne olduğu konusu hayli tartışmalıdır. Kandaki T4 düzeyini normalin üst sınırında ya da biraz daha yüksek ve TSH düzeyini normalin alt sınırında ya da bazı hastalarda saptanabilen düzeyin altında tutmaya yetecek bir dozun verilmesi gerektiği konusunda görüş birliği vardır. Fazla tiroksin alarak kısa dönemde kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz, enerjiniz biraz daha artar, hatta kilo bile verebilirsiniz, ama uzun dönemde bu kalbe zarar verebilir ve kemiklerinizin incelme hızını artırarak osteoporoz gelişmesine yol açabilir.
• Radyoaktif maddelerle yapılan testler doğurganlığımı etkileyecek mi?
Kesinlikle hayır. Bu testlerde kullanılan maddelerde son derece az radyoaktivite var (röntgen çekimindekinden az) dolayısıyla kaygılanmak için bir neden yoktur.
• Basedow-Graves hastalığı tedavisi beni şişmanlatabilir mi?
Hayır, ama tanı konulmadan ve tedavi başlatılmadan önce kilo kaybettiyseniz bunları geri alabilirsiniz.
Öte yandan, Basedow-Graves hastalığı gelişmeye başlamadan önceki kilonuzun üzerine çıkmanız için hiçbir neden yoktur.
• Kızıma, hipotiroidi saptandığı için doğumuyla birlikte tiroksin verildi. Tiroksini ömür boyu alması mı gerekiyor?
Mutlaka gerekmez. Yaklaşık 1 yaşına geldiğinde tiroksini kesilerek, hâlâ ihtiyacı olup olmadığına bakılacak.
• Tiroksin haplarımı günün hangi saatinde aldığım önemli mi?
Hayır, ama insanların çoğu unutmamak için hapı her gün aynı saatte almayı tercih eder. Öte yandan, hapın yemeklerle bağlantılı olarak alınıp alınmaması da önemli değildir.
Beslenme alışkanlıklarımı değiştirmeli miyim? Tiroit bezimin fazla çalışmasının sorumlusu stres olabilir mi?
• Beslenme alışkanlıklarımı değiştirmeli miyim?
İyotla tiroit bezi arasında bir ilişki olduğunu duymuş olabilirsiniz. Gerçekten de iyot, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) moleküllerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Diyette yeterli iyot olmaması guatra, hatta hipotiroidiye neden olabilir. Himalaya dağları gibi denizden uzak dağlık bölgelerde yaşayan bazı kişilerde buna sık rastlanır. Bölgenizde iyot eksikliği yoksa ilave iyot almanıza gerek yoktur. Bundan emin değilseniz, iyotlu tuz kullanabilirsiniz. Bununla birlikte aşırı iyot kullanmak altta yatan bazı tiroit hastalıklarını ortaya çıkarabilir ve hem hipertiroidiye, hem de hipotiroidiye neden olabilir.
• Sigara içmek zararlı mıdır?
Basedow-Graves hastalığına eşlik eden göz hastalığı sigara içen kişilerde içmeyenlere göre daha sık görülüyor ve daha ağır seyrediyor. Basedow-Graves hastalığı nedeniyle hipertiroidi gelişen kişiler sigarayı bırakmalıdır.
• Tiroit bezimin fazla çalışmasının sorumlusu stres olabilir mi?
Kanıtlamak güç ama tiroit uzmanlarının çoğu Basedow-Graves hastalığının başlangıcından birkaç ay önce başından boşanma ya da bir yakının ölümü gibi önemli bir olay geçtiğini söyleyen hasta sayısının çokluğu karşısında şaşırdıklarını dile getiriyor. Basedow-Graves hastalığında bağışıklık sistemi anormaldir ve bağışıklık sisteminin stresten etkilenebileceği günümüzde artık biliniyor. Dolayısıyla bu sorunun yanıtı belki de “evet”tir, ancak kalıtım gibi daha önemli başka bazı faktörler de vardır.
• Yeni doğan bebeğimin tiroit sorunu olacak mı?
Basedow-Graves hastalığı olan ya da geçmişte Basedow-Graves hastalığı geçirmiş annelerin çocukları fazla çalışan bir tiroitle doğabilir. Buna neonatal tirotoksikoz adı verilir ve yalnızca birkaç hafta sürer. Doğum uzmanı ve çocuk hastalıkları uzmanı seyrek görülen ama kolayca tedavi edilebilen bu sorunu araştıracaklardır. Bazen hipotiroidili anneler tiroit bezi az çalışan bebek doğurur. Bu da genellikle kısa sürer ve doğumdan birkaç gün sonra bütün bebeklere yapılan rutin kan testiyle bu da saptanır.
• Çocuğum da bundan etkilenecek mi?
Mutlaka etkilenmesi gerekmez. Aile öykülerinde otoimmün hastalık olan çocuklarda bu risk, böyle bir aile öyküsü olmayanlardan daha yüksek olmakla birlikte, gene de düşük bir olasılıktır. Kaldı ki bir ailede her zaman aynı hastalık görülmez. Örneğin, annede Basedow-Graves hastalığı varken kızında insüline bağımlı diyabet (şeker hastalığı) gelişebilir.
• Sınavda aldığım kötü sonuçların nedeni tiroidim olabilir mi?
Sınav çağındaki kişilerde gelişebilen tiroit sorunu daha çok hipertiroidi olabilir. Hipertiroidi gerektiği gibi tedavi edilmezse, dikkatini yoğunlaştırma güçlüğünün okul başarısında düşüşe neden olacağı açıktır. Uzman doktor, ilgili öğretmene ya da sorumluya sorunun nedenini açıklayan bir mektup yazmayı memnuniyetle kabul edecektir.
• Yaşadığım anksiyete ya da depresyona tiroit hastalığı yol açmış olabilir mi?
Bu sorunun yanıtı kesin olarak “hayır”dır. Bununla birlikte gerek hipertiroidi, gerekse hipotiroidi altta yatan psikiyatrik hastalıkları ağırlaştırır. Ne yazık ki tiroidi fazla çalışan kişinin bu sorunu başarıyla tedavi edilerek denetim altına alındığında psikiyatrik belirtilerinde belli bir düzelme gözlemlense de tam düzelme olmaz.
• Geçirdiğim Basedow-Graves hastalığı yineleyecek mi?
Hipertiroidiniz iyot-131 ile tedavi edildiyse, yinelemez. Hipertiroidi tek bir metimazol kürüyle denetim altına alındıysa, genellikle ilacı kestikten bir ya da iki yıl sonra yineleme olasılığı yüzde 30 ile 50 arasında değişir. Ameliyattan sonra hipertiroidi yinelemesi genellikle birkaç hafta içinde gerçekleşir, ama görünürde başarılı bir ameliyattan 40 yıl sonra bile yineleme olabilir.
• İlacımı almayı unutmamın bir sakıncası var mı?
Hapın arada bir unutulması dünyanın sonu demek değildir. Aslında ilacı kesince tiroksin eksikliğine bağlı hipotiroidi belirtilerinin ortaya çıkması genellikle iki-üç hafta alır, dolayısıyla tatile giderken ilacınızı yanlışlıkla evde unuttuysanız bir hafta-10 günlük bir tatilde yine de hoşça vakit geçirebilirsiniz.
Bununla birlikte bu önerilemez. Kaldı ki hipotiroidisi olan kişilerde şeker hastalığı gibi başka bazı otoimmün hastalıklar olabilir. Tiroksini düzenli almamak insüline yanıtı etkiler ve kan şekerinde beklenmedik bir düşüş komaya neden olabilir.
Aynı şekilde, zaman zaman metimazol dozunu unutmak çok önemli bir soruna yol açmaz, ama özellikle tedaviye yeni başladığınız birkaç hafta içinde 24-48 saat boyunca ilacınızı almazsanız hipertiroidi belirtileri yeniden ortaya çıkabilir.
• Doktorun önerdiğinden daha yüksek tiroksin dozu aldığımda kendimi iyi hissediyorum. Bu güvenli mi?
Uygun tiroksin dozunun ne olduğu konusu hayli tartışmalıdır. Kandaki T4 düzeyini normalin üst sınırında ya da biraz daha yüksek ve TSH düzeyini normalin alt sınırında ya da bazı hastalarda saptanabilen düzeyin altında tutmaya yetecek bir dozun verilmesi gerektiği konusunda görüş birliği vardır. Fazla tiroksin alarak kısa dönemde kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz, enerjiniz biraz daha artar, hatta kilo bile verebilirsiniz, ama uzun dönemde bu kalbe zarar verebilir ve kemiklerinizin incelme hızını artırarak osteoporoz gelişmesine yol açabilir.
• Radyoaktif maddelerle yapılan testler doğurganlığımı etkileyecek mi?
Kesinlikle hayır. Bu testlerde kullanılan maddelerde son derece az radyoaktivite var (röntgen çekimindekinden az) dolayısıyla kaygılanmak için bir neden yoktur.
• Basedow-Graves hastalığı tedavisi beni şişmanlatabilir mi?
Hayır, ama tanı konulmadan ve tedavi başlatılmadan önce kilo kaybettiyseniz bunları geri alabilirsiniz.
Öte yandan, Basedow-Graves hastalığı gelişmeye başlamadan önceki kilonuzun üzerine çıkmanız için hiçbir neden yoktur.
• Kızıma, hipotiroidi saptandığı için doğumuyla birlikte tiroksin verildi. Tiroksini ömür boyu alması mı gerekiyor?
Mutlaka gerekmez. Yaklaşık 1 yaşına geldiğinde tiroksini kesilerek, hâlâ ihtiyacı olup olmadığına bakılacak.
• Tiroksin haplarımı günün hangi saatinde aldığım önemli mi?
Hayır, ama insanların çoğu unutmamak için hapı her gün aynı saatte almayı tercih eder. Öte yandan, hapın yemeklerle bağlantılı olarak alınıp alınmaması da önemli değildir.
