SatranÇ Oyununun Kurallari

Madde 1:Satrancın Esasları

1.1.Satranç oyunu, ‘Satranç Tahtası’ diye adlandırılan kare şeklinde bir alan

üzerinde iki rakip arasında taşları sırayla oynatılmasıyla oynanır. Rakibi

hamlesini tamamlamış olan taraf ‘hamlede’dir.

1.2.Her iki tarafın da amacı, rakip şahın kurallara uygun bir hamleyle yenmekten

kurtulması mümkün olmayana dek rakip şaha saldırmaktır. Bunu başaran

taraf rakibini ‘ Şah-Mat’ yapmış demektir ve oyunu kazanır. Mat olan taraf

oyunu kaybeder.

1.3.Her iki taraf için de Şah-Mat yapmak mümkün değilse oyun berabere biter.

Madde 2:Tahta Üzerinde Taşların Başlangıç Konumu

2.1.Satranç tahtası çizgili 64 ( 8x8 ) eşit kareden oluşur ve kareleri sırayla açık

(beyaz ) ve koyu ( siyah ) renktedir. Satranç tahtası iki rakip arasına beyaz

renkli köşe karesi sağ tarafta olacak şekilde yerleştirilir.

2.2.Başlangıçta bir taraf 16 adet açık renkli ( beyaz ), diğer taraf 16 adet koyu

renkli ( siyah ) taşa sahiptir. Bunlar: birer adet şah, birer adet vezir, ikişer

adet kale, ikişer adet fil, ikişer adet at ve sekizer adet piyondur.

Beyaz bir şah genellikle bu sembolle gösterilir
Beyaz bir vezir genellikle bu sembolle gösterir
Beyaz iki kale genellikle bu sembolle gösterilir

Beyaz iki fil genellikle bu sembolle gösterilir
Beyaz iki at genellikle bu sembolle gösterilir
Beyaz sekiz er genellikle bu sembolle gösterilir
Siyah bir şah genellikle bu sembolle gösterilir
Siyah bir vezir genellikle bu sembolle gösterir
Siyah iki kale genellikle bu sembolle gösterilir
Siyah iki fil genellikle bu sembolle gösterilir
Siyah iki at genellikle bu sembolle gösterilir
Siyah sekiz er genellikle bu sembolle gösterilir

2.3.Başlangıç konumu şöyledir:



2.4.Sekiz dik sütuna ‘dikey’ ( file ), sekiz yatay satıra da ‘yatay’ ( rank ), köşe

köşeye değen aynı renkte karelerin oluşturduğu hatta ise ‘çapraz’ ya da

‘diyagonal’ ( diagonal ) denir.

Madde 3:Taşların Hareketleri

3.1.Hiç bir taş aynı renkte başka bir taşın bulunduğu bir kareye gidemez. Eğer
bir taş rakip bir taşın olduğu kareye giderse, rakip taş yenmiş olur ve tahta

dışına çıkar. 3.2-3.5 maddelerinde tarif edilen hareketlere göre rakip taşı yeme imkanı varsa, yiyecek olan taş bu kareye saldırıyor demektir.

3.2.a)Vezir bulunduğu karenin dikey, yatay ve çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir.


Kale bulunduğu karenin dikey ve yataylarında herhangi bir kareye gidebilir.

Fil bulunduğu karenin çaprazlarında herhangi bir kareye gidebilir.

3.3.At yatay, dikey ya da çapraz yönde olmamak şartıyla bulunduğu kareye en yakın karelerden birine gidebilir.Kalktığı ve gittiği kareler arasındaki taşlarla
bir ilgisi yoktur.

3.4.a)Piyon bulunduğu dikeyde önündeki boş kareye doğru ilerler, yada
b)İlk hareketinde, bulunduğu dikeyde önündeki iki karenin boş olması şartıyla iki kare ilerleyebilir, ya da
c)Yan dikeyde bir önünde bulunan ( ön çaprazda ) rakip taşı yiyerek bu kareye gidebilir.

d)Bir piyon ilk hareketinde iki kare ilerleyip rakip piyonla yan yana gelirse, rakip piyon bu piyonu sanki bir kare ilerlemiş gibi kabul ederek yiyebilir. Bu hak sadece ilk defasında yani iki kare çıkışı yapılır yapılmaz geçerlidir, bu harekete ‘geçerken alma’ (en passant) denir.

e)Bir piyon bulunduğu ilk konumdan ilerleyerek son sıraya (rakibin ilk yatayı ) vardığında derhal aynı renkte bir vezir veya, bir kale veya, bir fil veya, bir at ile değiştirilir. Oyuncunun tercihi daha önce yenmiş olan taşlarla sınırlı değildir. Bu piyon hareketine ‘terfi’ denir ve yerine konan taş kurallara uygun olarak derhal devreye girer.

3.5.a)Şahın iki türlü hareketi vardır.

i) Rakip taşlar tarafından tehdit edilmemesi şartıyla komşu karelere gidebilir.

veya

ii) Rok. Bu şahla aynı sırada bulunan aynı renkli kalenin ortak hareketidir. Bu iki taşın hareketi tek birhamle sayılır; şah bulunduğu kareden kaleye doğru iki kare ilerler ve ardından kale şahın üstünden atlayarakbir kare yanına (komşu kareye ) konarak yapılır.

Beyazın kısa roktan önceki durumu

Beyazın kısa roktan sonraki durumu


Siyahın kısa roktan önceki durumu


Siyahın kısa roktan sonraki durumu

1)Şu durumlarda rok yapmak mümkündeğildir:

A-şah daha önce oynamışsa, ya da

B-ilgili kale daha önce oynamışsa.

2)Şu durumlarda rok yapmak geçiciolarak mümkün değildir:

Şahın durduğu, rok atarken geçeceğive rok attığında gideceği kareler rakip taşlar tarafından tehdit ediliyorsa, ya da Rok atılacak kale ile arasındaherhangi bir taş varsa.

b)Rakip taş ya da taşlar tarafından tehdit ediliyorsa, bu taş ya da taşlar hareket edemiyor bile olsalar şah tehdit altındadır. ( şah çekilmiştir ) Şah çekmeyi beyan etmek zorunlu değildir. Oyuncular şahlarını tehdit altında bırakacak hamle yapamazlar.

Madde 4:Taşların Oynatılması

4.1.Her hamle tek elle yapılmalıdır.

4.2.Önceden niyetini belli etmek şartıyla ( örneğin ‘düzeltiyorum’ diyerek ) oyuncu

bir ya da daha fazla taşı düzeltebilir.

4.3.Madde 4.2.’de açıklanan durum hariç, sıradaki oyuncu bilerek

birden fazla taşa dokunmuşsa, oynayabileceği ya da yiyebileceği ilk dokunduğu taşı oynamalı ya da yemelidir, ya da

iki taraftan da birer taşa dokunmuşsa, dokunduğu kendi taşıyla dokunduğu rakip taşı almalıdır, bu mümkün değilse oynanabilecek ya da yenebilecek ilk dokunduğu taşı oynamalı ya da yemelidir. Hangisine önce dokunduğu belli değilse oyuncunun öncelikle kendi taşı dokunulmuş sayılır.

4.4.a. Eğer oyuncu şah ve kalesine bilerek dokunmuşsa bu kaleyle mümkünse

rok atmalıdır.

Eğer oyuncu bilerek kalesini ve sonra şahını tutmuşsa bu hamlede bu yöne rok atamaz ve madde 4.3 uygulanır.

Eğer oyuncu rok yapmaya niyetlenerek aynı anda şah ve kalesini tutmuş fakat bu yöne rokatması mümkün değilse diğer tarafa rok atmak veya şahını oynamak arasında tercih yapar, şahın yapacak hamlesi yoksa dilediği hamleyi yapmakta serbesttir.

4.5.Dokunulan taşların hiçbiri oynanamıyor ya da yenemiyorsa, oyuncu herhangi

bir hamle yapabilir.

4.6.Rakibi madde 4.3 ve 4.4’ü ihlal etmiş bir oyuncu kendisi bir taşa bilerek

dokunduktan sonra bu konuda herhangi bir hak iddia edemez.

4.7.Bir taş kurallara uygun bir hamle olarak ya da bir hamlenin kısmı olarak bir

kareye bırakılmışsa bu taş başka bir yere oynanamaz. Hamle, madde 3’de

belirtilen şartlar yerine getirildiğinde tamamlanmış olur.

Madde 5:Oyunun Bitişi

5.1.a. Oyun, rakibini kurallara uygun bir hamleyle mat yapan oyuncu tarafından

kazanılır. Oyun derhal sonaerer.

b) Rakibi oyunu terk eden oyuncu oyunu kazanır. Oyun derhal sona erer.

5.2.Sırada olan oyuncu kurallara uygun bir hamle yapamıyor ve şahı da tehdit

altında bulunmuyor ise oyun berabere biter ve bu duruma ‘pat’ denir. Oyun

derhal sona erer.

5.3.İki taraf oyun sırasında aralarında anlaşırlarsa oyun berabere biter. Oyun

derhal sona erer. ( bkz. Madde 9.1.)

5.4.Belli bir konum tahtada üç defa tekrarlanmış veya yapılacak hamleyle

tekrarlanıyorsa oyun berabere yapılabilir. ( bkz. Madde 9.2.)

5.5.Son 50hamle her iki oyuncu tarafından da piyon sürmeden ve taş yenmeden

geçirilmişse oyun berabere yapılabilir. ( bkz. Madde 9.3.)

TURNUVA KURALLARI

Madde 6 : Satranç Saati

6.1. ‘Satranç Saati’, aynı anda sadece biri çalışabilecek şekilde birbirine bir

mekanizmayla bağlanmış iki göstergeli bir saattir. Satranç Kuralları içinde ‘saat’

bu iki göstergeden biri anlamına gelir.

‘Bayrak Düşmesi’ ise oyuncuya tanınan zamanın bitmesi anlamına gelir.

6.2. Satranç saati kullanıldığında ya her bir oyuncuya belirli bir sayıda hamle veya

tüm hamleleri için belirli bir zaman verilir, ya da baştan verilen belirli bir süre

haricinde oyuncular her hamle için ek bir süre daha alırlar. Oyuncunun bir önceki

zaman diliminden artırdığı süre yine kendisinindir, toplam zamanına eklenir,

‘eklemeli’ tempoda böyle değildir.

‘Eklemeli’ tempoda ise her bir oyuncuya ‘esas’ düşünme süresi ve her bir hamle

için ‘ek’ düşünme süresi verilir. Esas süre ancak ek süre bittiğinde geri saymaya

başlar. Ancak ek süre dolmadan oyuncu hamle yaparsa ek süreden arttırdığı

miktar esas süreye eklenmez.

6.3. Her iki göstergede de birer ‘bayrak’ vardır. Bayraklardan biri düşer düşmez

Madde 8.1’deki şartlar gözden geçirilmelidir

6.4. Saatlerin nereye konacağına hakem karar verir.

6.5. Belirtilen saatte beyaz oyuncunun saati çalıştırılarak oyun başlatılır.

6.6. Programda belirtilen oyun başlangıç saatine göre bir saatten fazla geç gelen

oyuncu oyunu kaybeder. ( Turnuva tüzüğü ya da hakem aksi karar vermemişse )

6.7. a. Oyun sırasında, hamlesini tahta üzerinde yapmış olan oyuncu kendi

saatini durduracak ve rakibininkini çalıştıracaktır. Oyuncunun saatini

durdurmasına engel olunmamalıdır. Bunu yapmadıkça hamlesini

tamamlamış sayılmaz, eğer yapılmış olan hamle oyunu sona

erdirmiyorsa.( Bkz. Madde 5.1, 5.2, 5.3 )

Oyuncunun tahta üzerinde hamle yapmasıyla saate basması arasındaki

süre oyuncuya verilen sürenin bir parçası sayılır.

Saate hamle yapılan elle basılır. Saat tuşunun üzerinde parmak bekletmek, ya da eli az üstünde tutmak yasaktır.

Oyuncular saate ölçülü davranmalıdırlar. Saate kuvvetli basmak, ele almak ya da vurmak yasaktır. Aksi haller Madde 13.4’e göre cezalandırılacaktır.

6.8. Hakemin şahit olması, ya da oyunculardan birinin yapacağı geçerli bir iddia

durumunda bayrak düşmüş olarak kabul edilir.

6.9. Madde 5.1, 5.2 ve 5.3 durumları haricinde, eğer bir oyuncu belirtilen süre içinde

belirtilen belli sayıdaki hamleyi yapmamışsa oyunu kaybeder. Eğer son konumda,

rakip oyuncunun herhangi bir dizi hamle sonunda şah-mat yapma imkanı yoksa

(yani en kötü karşı oyuna rağmen) oyun berabere biter.

6.10. Görünür bir kusur yoksa, saatlerdeki göstergeler esas alınır. Bariz bir kusur

olması halinde saat değiştirilir. Değişim sırasında hakem en iyi kanaatini

kullanarak zamanları belirleyecektir.

6.11. Her iki bayrak da düşmüşse ve hangisinin daha önce düştüğü tespit

edilemiyorsa, oyun devam eder.

6.12.a) Oyuna müdahale etmesi gerektiğinde, hakem saatleri durduracaktır.

b) Hakem çağıracağı zaman oyuncu saati durdurabilir.

c) Oyunun tekrar başlayacağı ana hakem karar verir.

6.13. Kuraldışı bir durum oluşmuş ve/veya taşlar daha önceki bir konuma

döndürülecekse, hakem zamanları ayarlamak için en iyi kanaatini kullanacaktır.

6.14. Tahtadaki konumu, numarasız veya numaralarıyla beraber hamleleri ve

zamanları gösteren ekran, monitör, veya gösterim panoları turnuva salonunda

kullanılabilir, ama oyuncular bunları temel alarak herhangi bir iddiada

bulunamaz.

Madde 7 : Kuraldışı Durumlar

7.1. a) Oyun esnasında başlangıç konumunun yanlış olarak oyuna başlandığı

fark edilirse oyun iptal olacak ve yenisi oynanacaktır.

b) Oyun esnasında fark edilen yanlışlık sadece Madde 2.1.’in ihlali ise oyun

devam eder, fakat o andaki konum doğru yerleştirilmiş bir tahtaya aktarılır.

7.2. Oyuncular ters renklerde oyuna başlamışlarsa, hakemin aksi yönde bir kararı

olmazsa oyun devam eder.

7.3. Eğer bir oyuncu bir, ya da birden fazla taşı devirir, yerlerini bozarsa bunları kendi

zamanı içinde doğru yerlerine koyacaktır. Rakip oyuncunun, eğer gerekliyse bu

oyuncunun taşları kendi zamanı içinde düzeltmesi için hamle yapmadan saate

basma hakkı vardır.

7.4. Eğer oyun esnasında kuraldışı bir hamlenin yapılmış olduğu, ya da taşların

karelerinden kaydığı belirlenirse konum kuraldışı hamlenin hemen öncesine

getirilecektir. Kuraldışı durumun hemen öncesi belirlenemiyorsa oyun bundan

önceki belirlenebilen son konumdan devam edecektir. Saatler Madde 6.13.’e

göre ayarlanır ve kuraldışı hamle durumunda Madde 4.3.’e göre kuraldışı hamle

yerine başka bir hamle yapılır. Oyun bundan sonra devam edecektir.

Madde 8 : Hamlelerin Kaydedilmesi

8.1. Oyun boyunca her oyuncu kendi hamlelerini ve rakibinin hamlelerini, cebirsel

notasyonla(bkz. Ek E ) hamle hamle ve mümkün olduğunca açık ve okunaklı

olarak yarışmaya ait notasyon kağıdına yazacaklardır.

Bir oyuncu, eğer isterse rakibinin hamlesine, kaydetmeden önce cevap verebilir.

Yenisini yapmadan önce öncekini kaydetmek zorundadır. Beraberlik teklifi her

iki notasyon kağıdına da kaydedilmelidir. ( bkz. Ek E.12 ) Fiziksel ya da dini

nedenlerle bir oyuncu yazamıyorsa hakemin oyunun başında karar vereceği bir

miktar süre saatinden düşülecektir.

8.2. Notasyon kağıdı istediği an hakeme açık olacaktır.

8.3. Notasyon kağıdı turnuva organizasyonunun malıdır.

8.4. Oyuncunun saatinde beş dakikadan az zaman kalmış ve de eklemeli saat her

hamle için 30 saniyeden az süre veriyorsa Madde 8.1.’de yer alan şartları yerine

getirmek zorunlu değildir. Bayraklardan biri düşer düşmez oyuncu eksik

hamlelerini notasyon kağıdına yazarak tamamlamalıdır.

8.5. a) Her iki oyuncu da Madde 8.4. çerçevesinde yazamıyorsa, hakem veya başka

bir yardımcı orada bulunup hamleleri kaydetmeye çalışmalıdır.Bu durumda

bayraklardan biri düşer düşmez hakem saatleri durduracaktır. Bunun üzerine

oyuncular hakemin, ya da rakibinin kağıdını kullanarak hamlelerini

yazacaklardır.

b) Madde 8.4.’e göre yazamayan sadece bir tarafsa, bayrak düşer düşmez eksik

hamlelerini yazmalıdır. Sıra kendinde olmak şartıyla rakibinin kağıdını

kullanabilir. Eksik hamlelerini tamamlayıp rakibinin kağıdını iade etmeden

hamle yapamaz.

c) Eksiksiz bir notasyon kağıdı mevcut değilse, ikinci bir tahta üzerinde

oyuncular hakem veya bir yardımcı nezaretinde bu eksiklikleri bulmalıdırlar.

Yardımcı konumunda olan kişi öncelikle mevcut konumu kaydetmelidir.

8.6. Notasyon kağıtları tamamlanamıyorsa ve bayrağı düşen oyuncunun zaman

kontrolünü geçemediği gösterilemiyorsa ve daha fazla hamle yapıldığı açık olarak

belli değilse, bir sonraki hamle bir sonraki zaman kontrolünün ilk hamlesi sayılır.

Madde 9 : Berabere Biten Oyun

9.1. Bir oyuncu tahta üzerinde bir hamleleri yaptıktan sonra berabere önerebilir. Bu

teklifi kendi saatini durdurmadan ( rakibinin saatini çalıştırmadan ) önce

yapmalıdır.Bunun haricinde yapılan beraberlik önerileri de geçerlidir, fakat

Madde 12.5 de göz önüne alınmalıdır. Beraberlik teklifine ek olarak herhangi bir

şart öne sürülemez. Her iki durumda da beraberlik teklifi geri çekilemez ve rakip

yanıt verene kadar geçerlidir. Rakip oyuncu bu teklifi kabul edebilir, sözlü olarak

veya hamle yaparak reddedebilir, ya da oyun başka bir yollaneticelendirilir.

Beraberlik teklifi her iki oyuncu tarafından da notasyon kağıdına ( = ) işareti

konarak not edilir.

9.2. Hamlede olan oyuncunun talebi üzerine, eğer aynı konum tahta üzerinde en az üç

defa aşağıdaki şekillerde oluşmuşsa ( hamle tekrarı ile oluşması gerekmez ) oyun

berabere olur.

eğer oyuncu notasyon kağıdına önce hamlesini yazmış, hakeme bu hamleyi yapacağını bildirmiş ve bu hamle ile aynı konum oluşacaksa, ya da

son yapılan hamle ile ortaya çıkan konum tekrarlanıyorsa.

(a) ve (b)’deki konumlar, hepsinde de eğer aynı oyuncu hamledeyse, aynı cins ve

renkteki taşlar aynı karelerde duruyorsa ve her iki oyuncunun da taşlarının

mümkün olan tüm hamleleri aynen varsa, aynı sayılır. Söz konusu konumlardan

birinde geçerken alma hakkı varsa veya rok atma hakkı kaybolmuşsa, aynı

sayılmaz.

9.3. Hamlede olan oyuncunun talebi üzerine, aşağıdaki durumlardan biri oluşmuşsa

oyun berabere biter.

hamlesini kağıdına yazmış, hakeme bu hamleyi yapacağını bildirmiş ve bu hamle ile her iki taraf da piyon sürmeden ve taş yemeden son 50 hamleyi geçirmiş olacaksa, ya da

son 50 hamle içinde her iki taraf da piyon sürmemiş ve taş yememiş ise

9.4. Eğer bir oyuncu Madde 9.2 ya da 9.3’e göre berabere iddia ederse, derhal saatini

durduracaktır. İddiasını geri alamaz.

eğer iddia doğru ise oyun derhal berabere biter,

eğer iddia doğru değilse, hakem iddia sahibinin zamanını yarıya indirir, indirilen süre üç dakikadan çok olmayacaktır ve hakem rakibin kalan süresine üç (3) dakika ekleyecektir. Oyun bundan sonra devam edecek ve niyetlenen hamle oynanacaktır.

9.6. Herhangi bir dizi hamle yaparak, hatta en kötü oyunla bile mat yapılması

mümkün olmayan bir konuma erişilmişse oyun berabere biter.

Madde 10 : Hızlı Finiş ( Giyotin )

10.1. Hızlı Finiş ( Giyotin ) kalan tüm hamlelerin belirli bir zamanda tamamlanacağı,

oyunun son safhasıdır.

10.2. Eğer oyuncunun iki dakikadan az zamanı kalmışsa bayrağı düşmeden önce

berabere iddia edebilir. Oyuncu saatleri durduracak ve hakemi çağıracaktır.

Eğer hakem rakibin oyunu normal yollarla kazanmak için çaba göstermediğine veya oyunun normal yollarla kazanılamayacağına kanaat getirirse beraberlik ilan eder. Yoksa kararını erteleyecektir.

Eğer hakem kararını ertelemişse, rakibe iki (2) dakika zaman ekleyebilir ve oyun hakem nezaretinde devam edecektir.

Kararını ertelemiş durumdayken, hakem daha sonra bayraklardan biri düştükten sonra dahi beraberlik ilan edebilir.

10.3. Kuraldışı hamleler kaybetmez. Madde 7.4’ün gerekleri sağlandıktan sonra ilk

kuraldışı hamle için rakip oyuncuya iki (2) dakika süre eklenir; ikincisinde

rakibe iki dakika daha eklenir; üçüncüsünde yine aynı oyuncu yapıyorsa hakem

bu oyuncuyu yenik ilan eder.

10.4. Her iki bayrak da düşmüşse ve önce hangisinin düştüğü tespit edilemiyorsa

oyun berabere biter.

Madde 11 : Puanlama

11.1. Oyunu kazanan oyuncu bir puan alır ( 1 puan ), kaybeden oyuncu puan alamaz

(0 puan ) ve berabere yapan oyuncu yarım puan alır ( ½ puan )

Madde 12 : Oyuncuların İdaresi

12.1. Oyuncuların iyi ahlaklı olmaları beklenir.

12.2. Oyun süresince oyuncuların not tutmaları, bilgi veya tavsiye kaynaklarına

başvurmaları, ya da başka bir tahta üzerinde analiz yapmaları yasaktır.

Notasyon kağıdı sadece hamleler, saatlerdeki süreler, beraberlik teklifi ve

iddiayla ilgili başka şeyleri not etmek için kullanılacaktır.

12.3. Oyun salonunda oyunlar devam ettiği sürece oyuncuların, ya da seyircilerin

analiz yapmaları yasaktır. Oyununu bitirmiş oyuncular seyirci sayılırlar.

12.4. Oyuncuların hakemden izin almadan ‘oyun sahasını’ terk etmeleri yasaktır.

Oyun sahası, oyun salonu,tuvaletler, dinlenme odaları, oyuncuların hava ve kirli

hava almak için çıktıkları yerler ve hakemin belirlediği diğer bölgeler olarak

tanımlanır. Hamlede olan oyuncu hakemden izin almadan oyun salonunu

terk edemez.

12.5. Rakip oyuncuyu herhangi bir şekilde rahatsız etmek veya dikkatini dağıtmak

yasaktır, sürekli olarak inatla berabere teklifi de buna dahildir.

12.6. 12.2-12.5 maddelerinin herhangi bir kısmının ihlali Madde 13.4’e göre

cezalandırılacaktır.

12.7. Satranç kurallarına uymayı inatla reddeden oyuncu oyunu kaybeder. Rakibin

puanı hakem tarafından belirlenir.

12.8. Her iki oyuncu da Madde 12.7’ye göre suçlu bulunursa oyun her ikisi için de

kayıp ilan edilir.

Madde 13 : Hakemin Rolü ( Önsöz’e Bakınız )

13.1. Hakem, satranç kurallarına sıkıca uyulduğunu görecektir.

13.2. Hakem yarışmayla en iyi şekilde ilgilenecektir. İyi oyun ortamının

sağlandığından ve oyuncuların rahatsız edilmediğinden emin olmalıdır.

Yarışmanın gidişini idare edecektir.

13.3. Hakem özellikle oyuncular zaman sıkışıklığı içindeyken oyunları gözleyecek,

verdiği kararları uygulayacak ve gerekli gördüğünde oyunculara ceza verecektir.

13.4. Hakemin verebileceği cezalar şunlardır:

bir uyarı,

rakibinin saatine süre eklemek,

cezalandırılan oyuncunun süresini azaltmak,

oyunu kayıp ilan etmek,

yarışmadan atmak.

13.5. Dış kaynaklı bir rahatsız edilme olduğunda, hakem her iki tarafa da ek süre

verebilir.

13.6. Hakem, oyunculardan en az birinin tüm zamanını tüketmiş olduğu durum olan

madde 8.5 haricinde hamle sayısını bildirmek suretiyle oyuna müdahale

etmemelidir. Yine hakem, oyuncuya rakibinin hamle yapmış olduğunu veya

saate basmamış olduğunu bildirmekten kaçınmalıdır.

13.7. Diğer oyuncular veya seyirciler oyun hakkında konuşmak veya oyuna müdahale

etmemek durumundadırlar. Eğer gerekliyse, hakem aykırı davrananları oyun

salonunun dışına çıkartabilir.

Madde 14 : FIDE

14.1. Üye federasyonlar Satranç Kuralları ile ilgili sorunlarda resmi bir karar

verebilmek için FIDE’ye danışabilirler.

EKLER

A. Ertelenmiş ( Ajurne ) Oyunlar

A1. a) Bir oyun eğer seans için öngörülen zaman sonunda bitmemişse, hakem sıradaki

oyuncudan ‘gizli hamle’ yapmasını isteyecektir. Oyuncu hamlesini açıkça

anlaşılır şekilde notasyon kağıdına yazacak, kendisinin ve rakibinin kağıtlarını

zarfa koyacak, zarfı kapatacak ve bundan sonra rakibininkini çalıştırmadan

saatini durduracaktır. Saati durdurana dek oyuncunun gizli hamleyi değiştirme

hakkı vardır. Hakemin gizli hamle yapılmasını söylemesinden sonra, oyuncu

hamlesini tahta üzerinde yaparsa bu hamleyi kağıdına gizli hamle olarak

yazmalıdır.

b) Seansın sona ermesinden önce hamlede olan oyuncu oyunu ajurne ederse,

seansın sonunda yapılıyormuş gibi değerlendirilir.

A2. Zarfın üzerinde aşağıdakiler yazılacaktır:

a) oyuncuların adları,
b) gizli hamle öncesi son konum,
c) her iki oyuncunun da kullandığı süreler,
d) gizli hamleyi yapan oyuncunun adı,
e) gizli hamlenin kaçıncı hamle olduğu,
f) eğer ajurneden önce yapılmışsa, beraberlik teklifi,
g) oyunun devam edeceği gün, saat ve yer.

A3. Hakem zarfın üzerindeki bilgilerin doğruluğunu kontrol edecektir ve zarfın

korunmasından sorumludur.

A4. Eğer ajurne yapıldıktan sonra bir oyuncu beraberlik teklif ederse, bu teklif

Madde 9.1’e göre rakip oyuncu kabul veya ret edene dek geçerlidir.

A5. Oyun devam edeceği zaman, gizli hamle öncesi son konum tahtaya dizilecek ve

ajurne edildiği andaki sürelere göre saatler ayarlanacaktır.

A6. Oyunun devamından önce beraberlikte anlaşılmışsa veya bir taraf hakeme terk

ettiğini bildirirse oyun sonuçlanmış olur.

A7. Zarf ancak gizli hamleye cevap verecek oyuncu mevcutsa açılacaktır.

A8. Madde 6.9 ve 9.6 haricinde eğer gizli hamle

belirsizse

yanlışsa

kuraldışı bir hamleyse

bu hamleyi yapan oyuncu oyunu kaybeder.

A9. Oyunun devamı için anlaşılmış saatte,

gizli hamleye cevap verecek oyuncu mevcutsa zarf açılır, gizli hamle tahta üzerinde yapılır ve saate basılır.

gizli hamleye cevap verecek oyuncu yoksa, onun sati çalıştırılır. Bu oyuncu geldiğinde masaya oturmadan saati durdurup hakemi çağırabilir, zarf o zaman açılır, gizli hamle tahta üzerinde yapılır ve tekrar saat çalıştırılır.

gizli hamleyi yapan oyuncu yoksa, rakip oyuncu hamlesini tahta üzerinde yapmadan kağıdına yazıp zarfa koyma hakkına sahiptir. Bu durumda diğer oyuncu geldiğinde açılmak üzere zarf hakeme verilecek ve hakem tarafından korunacaktır.

A10. Ajurneye bir saatten fazla geç kalan oyuncu oyunu kaybeder. Bununla beraber,

geç kalan oyuncu gizli hamleyi yapansa, aşağıdaki durumlar hariç tutulur:

Gelmeyen oyuncu yaptığı gizli hamleyle mat yapmışsa, ya da

Gelmeyen oyuncu yaptığı gizli hamleyle pat yapmışsa veya konum Madde 9.6’da tanımlanan bir hale gelmişse, ya da

Gelmiş olan oyuncu Madde 6.9’a göre zamandan kaybetmişse.

A11. a) Eğer gizli hamlenin bulunduğu zarf kayıpsa, oyun ajurne konumundan devam

edecek, saatler ajurne zamanına göre ayarlanacaktır. Oyuncuların kullanmış

oldukları süreler belli değilse, saatler hakem tarafından ayarlanacaktır. Gizli

hamleyi yapmış olan oyuncu, yapmış olduğunu bildirdiği hamleyi tahta

üzerinde yapacaktır.

b) Eğer ajurne konumunu dizmek mümkün değilse, oyun iptal edilir ve yenisi

oynanır.

A12.Oyunun devamında, oyunculardan biri hamle yapmadan önce saatlerdeki

sürelerin yanlış ayarlanmış işaret ederse hata düzeltilmelidir. Hakem çok vahim

sonuçlar doğuracağına kanaat etmezse daha sonra yapılan iddialar dikkate

alınmaz ve herhangi bir düzeltme yapılmaz.

A13. Her devam seansının süresi hakemin saatiyle kontrol edilecektir. Ajurnelerin

başlangıç ve bitiş saatleri önceden ilan edilecektir.

B. Hızlı Satranç

B1. Hızlı Satranç bütün hamlelerin 15 ile 60 dakika arasında sabitbir sürede

tamamlanacağı bir oyun temposudur.

B2. Burada yazanlar hariç, oyunda FIDE Satranç Kuralları geçerlidir.

B3. Oyuncuların hamleleri kaydetmeleri gerekli değildir.

B4. Her iki oyuncu da 3 (üç) hamle yaptıktan sonra, taşların yanlış dizilmesi, satranç

tahtasının yanlış konulması veya saatlerdeki yanlışlıkla ilgili iddialar yapılamaz.

B5. Yalnızca oyuncuların biri veya her ikisi tarafından istenirse, hakem Madde 4 ve

10’a göre kararlar verecektir.

B6. Bir oyuncu tarafından geçerli bir iddia yapıldığında bayrak düşmüş sayılır. Hakem

bayrak düşmesini işaretten kaçınacaktır.

B7. Zamandan kazanç iddia etmek için, iddia eden taraf saati tamamen durduracak ve

hakemi haberdar edecektir. İddianın kabul edilmesi için her iki saat de

durdurulduktan sonra iddia sahibinin bayrağının düşmemiş, rakibininki ise düşmüş

olması gerekir.

B8. Her iki bayrak da düşmüş ise oyun berabere olur.

C. Yıldırım

C1. Yıldırım bütün hamlelerin 15 dakikadan az sabitbir sürede tamamlanacağı bir

oyun temposudur.

C2. Burada yazanlar hariç, oyunda Hızlı Satranç kuralları uygulanır.

C3. Kuraldışı bir hamle saate basılmasıyla tamamlanmış olur. Rakip bu durumda

hamlesini yapmadan önce kazanç iddia edebilir. Rakip hamlesini yaptıktan sonra

kuraldışı hamle düzeltilemez.

C4. Kazanabilmek için ‘mat yapma potansiyeli’ gereklidir. Bu, kurallara uygun bir

şekilde nihai bir konum elde edip - helpmat mantığıyla da olabilir - rakibin

herhangi bir hamlesine karşı şah çekip mat yapabilmek şeklinde tanımlanır.

Böylece tek bir şaha karşı tek şah ve iki at yeterli olmaz, ama tek şah ve tek ata

karşı tek şah ve tek kale yeterlidir.

C5. Madde 10.2 geçerli değildir.

D. Hakemin Bulunmadığı Hallerde Giyotin

D1. Madde 10’a göre oynanan oyunlarda, bir oyuncu saatinde iki dakikadan az zaman

kaldığında ve bayrağı düşmeden önceberaberlik iddia edebilir. Bu, oyunu

neticelendirir. İddiada aşağıdakilerden biri temel alınacaktır:

a) rakip normal yollarla kazanamaz ise, ya da

b) rakip oyuncu oyunu normal yollarla kazanmak için gayret göstermiyorsa.

(a)’da oyuncu son konumu yazmalı ve rakibi de doğrulamalıdır.

(b)’de ise oyuncu son konumu yazmalı ve son konuma dek tutulmuş ve oyun

kesilmeden önce tamamlanmış olannotasyon kağıdını teslim etmelidir. Rakip

hem son konumu, hem de notasyon kağıdını doğrulamalıdır.

İddia, vereceği karar nihai olacak bir hakeme iletilecektir.