Papatya Bitkisinin Yetiştirilmesi Hakkında Bilgiler
Papatyanın anavatanı doğu Avrupa ve küçük Asya'dır. Mayıs Papatyası bugün dünyanın bir çok yöresine yayılmış bulunmakta ve pek çok ülkede kültürü yapılmaktadır. En fazla üretimi yapan ülkeler; Almanya Macaristan Rusya Çekoslovakya Yugoslavya Belçika Fransa İsoanya ve Yunanistan'dır.
Botanik Özellikleri Adi papatya tek yıllık 60 cm kadar yükseklikte bir bitkidir. Toprağın üst sahasında yayılan ince bir saçak köke sahiptir. Genellikle dik olarak gelişen çok fazla dallanmış dalları vardır ve sapların içleri doludur. Yapraklar almaşıklı durumda olup 2-3 parçalıdır. Sap uçlarında tek tek bulunan çiçek düğmeleri çiçekleri oluşturmaktadır. Kapitulm'un çapı ortalama 18-28 mm arasında değişir. Kalınlığı ise 5-10 mm dir. Çiçek düğmesinin tabanı konimsi olup içi boştur. Çanak yapraklar 20-30 kadar tek sıra halinde dizilmiş uzunumsu derimsi küt uçludur. Papatyada bir çiçek düğmesinin kenarlarında 12-18 adet beyaz tamamen dişi dil çiçekleri ile çok sayıda 5 köşeli sarı hermafrodit boru çiçekleri ve çiçek tabanı bulunur. Beyaz dil çiçeklerinin sonları 3-4 dişli olup herbiri 4 esas damarlıdır. Bunlar genellikle 6-3 mm uzunlukta 3 mm kadar genişliktedir. Çiçek tabanı genç devrede hafif daha sonra kuvvetli kubbemsi olup iç kısmı boştur. Dil çiçekleri önce dik olarak açarlar gelişme ile çiçek tablosunun ortasındaki çiçeklerin gelişimi ile burası yükselir. Drüze tüyleri gelişmenin çok erken devrelerinde oluşur ve zamanla gelişmelerini tamamlarlar. Bunlar şizogen tipi uçucu yağ hücrelerine sahiptirler. Papatya'da meyve çok küçüktür. 0.7-1.2 mm uzunlukta 0.3 mm genişliktedir. Rengi sarımsı-gri'dir.
Kültürü
İklim ve Toprak İstekleri : Ovalardan yüksek yerlere kadar hemen her yerde bulunur. Bu müşkülpesent bir bitki olmayıp ağır ve hafif topraklarda yetişebilir. Özellikle kireçli toprakları tercih eder.
Ancak Papatya değişik toprak reaksiyonu yani asitli topraklardan alkali topraklara kadar hemen her yerde yetişir. Ancak en uygunu pH 7.3-8.1 olan yerlerdir.
İyi bir büyüme için sıcak yerler gereklidir. Hafif nemli yerlerde özellikle çok iyi gelişir. Yetiştiği toprak tipi ve iklim koşullarına göre büyümesi ve içerdiği uçucu yağ oranı değişmektedir.
Papatyanın gün uzunluğuna göre ve toplam güneşlenme süresine karşı da reaksiyonları çeşitlere göre değişiktir.
Tohumluk : Papatya tohumları çok küçük meyvelerde bulunur. 1000 dane ağırlığı çok değişkendir. 0.026-0.60 gr arasında bulunmuştur. Tohumlar genel olarak çiçek parçaları ile birlikte bulunurlar.
Meyve tipik ışıkta çimlenmeye dönüktür. Çimlenme hızı 5 çimlenme gücü 16 günde saptanır.
Yetiştirme Tekniği : H.Papatyanın kültürü yönünden araştırması çok az olup bugün münavebede nasıl olduğu tam saptanmış değildir. Bu çapa ve baklagil bitkilerinden sonra iyi yetiştiği gibi tahıllardan sonra da gelişmesi iyidir.
Sonbahar ekimi ilkbahar ekiminden daha avantajlıdır. Ancak ön bitkinin tarlayı erken bırakması gerekir.
Drog elde etmek için ekim Sonbahar veya ilkbaharda yapılabilir. Papatya ekilecek tarla derin sürülmemeli ve ekimden önce iyi oturmuş olmalıdır. Sonbahar ekimi özellikle düzgün bir çıkış için daha uygundur. Ancak kötü tarafı da İlkbaharda yabani otların temizlenmesinin güçlüğüdür. Bu nedenle Sonbahar ekiminde tarla daha çok bakım ister. İlkbahar ekiminde ne kadar erken ekim yapılırsa o kadar iyidir. Genel olarak sonbahar ekiminde verim daha yüksektir.
Çiçek hasadı için ekimin bir defada değil de değişik zamanlarda yapılması önerilmektedir. Ekimin tarla yetiştirmesi ve özellikle toprak hazırlığı yönünden ekim aralıklarının 8-14 gün olması önerilir.
Ekim mibzerle sıraya yapılmaktadır sıra arası literatürde 20-50 cm olarak belirtilmektedir. Ancak drog elde etmek için 30-40 cm tohumluk için 40-50 cm olması daha uygundur. Tohumluk miktarı tohumun kalitesine göre değişmektedir. Safiyetin % 90 çimlenme kabiliyetinin de % 75 olması arzulanır. Tohum için çok küçük olduğundan bunun ince kumla karıştırılarak ekilmesi uygundur. Saf olmayan yani çiçek parçaları ile karışık olan tohumluktan 300 gr/da yeterlidir.
Papatya tohumu ışıkta çimlendiğinden ekimde mibzerin ayaklarını yukarı kaldırarak vals kısmının açtığı çizilere tohumun bırakılması uygundur. Eğer hava çok rüzgarsız ise en iyisi tohumu toprak yüzüne bırakarak karıştırmaktır.
Papatyada ilk gelişme devresi yavaş olduğundan yabancı otlarla mücadele önemli bir yer tutmaktadır.
Gübreleme : Papatyanın gübreleme etkisini araştıran çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Özellikle topaktan kaldırdığı besin maddeleri miktarı yönünden araştırmalar çok sınırlıdır.
Gübre ihtiyacı toprak durumuna göre değişmektedir. H.Papatya özellikle azotlu ve potaslı gübreleri sever. Kireçce zengin topraklarda yetiştirilen papatyalarda uçucu yağ oranı kireçce fakir topraklarda yetiştirilenlerden daha yüksek bulunmuştur. Papatya fazla fosforlu gübreye karşı hassastır. Hakiki papatya soğuklara çok duyarlıdır.
Hasat : H.Papatya çiçekleri uçucu yağ içerir. En fazla uçucu yağ boru çiçeklerinde bulunur. Bunlar kısa 2 hücreli salgı tüylerindendir. Bitki büyümesi esnasında çiçeklerdeki uçucu yağın 2 defa maksimuma ulaştığı saptanmıştır. Birincisi tomurcuk teşekkül devresi ikincisi tam çiçeklenme zamanıdır. Uçucu yağca zengin drog elde etmek için hasadın çiçeğin açmasından 3-5 gün sonra yapılması önerilmektedir. Çiçek açma hep birlikte olmadığından hasat birçok defada yapılmaktadır. Henüz açılmamış veya yarım açılmış çiçekler hasat edilemez. Zira bu devrede tam çiçeklenmeye nazaran daha az uçucu yağ bulunmaktadır. Bu durumda uçucu yağ oranı bakımından çok varyasyon olduğu gibi kurumada muntazam olmayarak ve renkte istenmeyen renge dönmektedir.
Çiçek hasadı çeşitli şekilerde yapılmaktadır.
1. Elle hasat parmaklar arasında çiçekler alınır ve hafif geri çekmekle çiçek düğmeleri koparılır.
2. Papatya toplama tarakları ile
Kurutma : Drog kalitesi büyük ölçüde kurutmaya bağlıdır. Hasat edilen papatya çiçekleri derhal ince olarak kurutucu yerine serilmelidir. En yaygını tabanı tahta yerde güneşte kurutulmasıdır. Bir çok ülkede bu uygulanmakla beraber drogun kalitesinin azalmaması için bir örtü altında veya gölgede kurutmak gereklidir. Tabii ki suni olarak kısa zamanda kurutmak ve kaliteli drog elde etmek de mümkündür. Ancak hiç bir zaman droğu yüksek sıcaklıkta ve tam kurutmamak gereklidir. Böyle durumda uçucu yağın azalmasının önüne geçilemeyeceği gibi paketleme anında da çok ufalanma olur. en güzel kurutma delikli materyal ile yapılmış kasalarda olur. kurutma sıcaklığı mümkün olduğu kadar düşük sıcaklıkta yapılmalı oda sıcaklığının (20 oC) çok fazla üstüne çıkılmamalı ancak genellikle kurutma 30-35 oC'de yapılmaktadır.Verim : Papatya'da verim ve özellikle uçucu yağ bileşimine gübreleme hasat zamanı ve benzeri gibi değişik fitoteknik önlemler etkili olmakla beraber ekolojik koşullar ve özellikle sıcaklık gün uzunluğu ve toplam güneşlenme etkili olmaktadır. Tüketimi Kullanıldığı Bitki Kısmı : Flores chamomillae
Etken Maddesi : Papatyaada esas etken madde uçucu yağdır. Papatya uçucu yağı mavi veya mavi-yeşil renktedir. Bu uçucu yağın büyük kısmı ortalama % 65'i boru çiçeklerinde ortalama % 25'i çiçek tabanında ve % 10 kadarı da dil çiçeklerinde bulunur. En az bulunması gereken uçucu yağ oranları kodekslere göre değişmektedir. Kullanımı : Papatya eskiden beri midevi karın ağrılarına karşı tonik hafif antiseptik ve saç boyayıcı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yara tedavilerinde dışarıdan lapa şeklinde uygulanamsı da vardır.
Papatya Çeşitleri ve Bakımı
Türkiye'de yetiştiği yerler: Hemen hemen bütün Anadolu.
Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açan 20-50 cm boyunda güzel kokulu bir yıllık otsu bitki. Yol kenarı boş alanlarda oldukça çok rastlanır.
Yaprakları parçalı ve tüysüzdür. Çiçekler dalların ucunda küçük başçıklar (kapitulum) hâlinde bulunurlar. Başçıkların orta kısmında bulunan çiçekler tüp şeklinde ve sarı renkli hermafrodittir. Kenarlarda ise 15-20 tâne dil şeklinde beyaz renkli dişi çiçekler bulunur.
Kullanıldığı yerler
Çiçek durumu başları çiçek açmadan önce toplanarak gölgede kurutulur. Bileşiminde uçucu yağlar rezin acı maddeler ve fenolik bileşikler bulunur. % 1'lik çay hâlinde sabahları aç karnına bir bardak içilebilir. İdrar çoğaltıcı iştah açıcı yatıştırıcı ve gaz söktürücü etkilere sâhiptir. Basur memelerinde ağrı kesici tedâvi edici etkiye sâhiptir. Boyar madde olarak da kullanılır.
Alman Papatyası (Anthemis nabilis) Orta Avrupa'da yetişir ve kültürü de yapılır. Dişli çiçekleri beyazımsı renklidir. Ülkemizde 50 kadar Anthemis türü bulunmakta ve İzmir papatyası yabani papatya beyaz papatya gibi isimlerle bilinmektedir.
Yayılışı
Asteraceae çiçekli bitkilerin en büyük familyası olarak bilinir. Dünyada 1100 cins ve 25000 civarında türle temsil edilen kozmopolit bir familyadır.
Türkiye'de 133 cins ve bunlara ait 1156'dan fazla türü bulunmaktadır.
Papatyanın anavatanı doğu Avrupa ve küçük Asya'dır. Mayıs Papatyası bugün dünyanın bir çok yöresine yayılmış bulunmakta ve pek çok ülkede kültürü yapılmaktadır. En fazla üretimi yapan ülkeler; Almanya Macaristan Rusya Çekoslovakya Yugoslavya Belçika Fransa İsoanya ve Yunanistan'dır.
Botanik Özellikleri Adi papatya tek yıllık 60 cm kadar yükseklikte bir bitkidir. Toprağın üst sahasında yayılan ince bir saçak köke sahiptir. Genellikle dik olarak gelişen çok fazla dallanmış dalları vardır ve sapların içleri doludur. Yapraklar almaşıklı durumda olup 2-3 parçalıdır. Sap uçlarında tek tek bulunan çiçek düğmeleri çiçekleri oluşturmaktadır. Kapitulm'un çapı ortalama 18-28 mm arasında değişir. Kalınlığı ise 5-10 mm dir. Çiçek düğmesinin tabanı konimsi olup içi boştur. Çanak yapraklar 20-30 kadar tek sıra halinde dizilmiş uzunumsu derimsi küt uçludur. Papatyada bir çiçek düğmesinin kenarlarında 12-18 adet beyaz tamamen dişi dil çiçekleri ile çok sayıda 5 köşeli sarı hermafrodit boru çiçekleri ve çiçek tabanı bulunur. Beyaz dil çiçeklerinin sonları 3-4 dişli olup herbiri 4 esas damarlıdır. Bunlar genellikle 6-3 mm uzunlukta 3 mm kadar genişliktedir. Çiçek tabanı genç devrede hafif daha sonra kuvvetli kubbemsi olup iç kısmı boştur. Dil çiçekleri önce dik olarak açarlar gelişme ile çiçek tablosunun ortasındaki çiçeklerin gelişimi ile burası yükselir. Drüze tüyleri gelişmenin çok erken devrelerinde oluşur ve zamanla gelişmelerini tamamlarlar. Bunlar şizogen tipi uçucu yağ hücrelerine sahiptirler. Papatya'da meyve çok küçüktür. 0.7-1.2 mm uzunlukta 0.3 mm genişliktedir. Rengi sarımsı-gri'dir.
Kültürü
İklim ve Toprak İstekleri : Ovalardan yüksek yerlere kadar hemen her yerde bulunur. Bu müşkülpesent bir bitki olmayıp ağır ve hafif topraklarda yetişebilir. Özellikle kireçli toprakları tercih eder.
Ancak Papatya değişik toprak reaksiyonu yani asitli topraklardan alkali topraklara kadar hemen her yerde yetişir. Ancak en uygunu pH 7.3-8.1 olan yerlerdir.
İyi bir büyüme için sıcak yerler gereklidir. Hafif nemli yerlerde özellikle çok iyi gelişir. Yetiştiği toprak tipi ve iklim koşullarına göre büyümesi ve içerdiği uçucu yağ oranı değişmektedir.
Papatyanın gün uzunluğuna göre ve toplam güneşlenme süresine karşı da reaksiyonları çeşitlere göre değişiktir.
Tohumluk : Papatya tohumları çok küçük meyvelerde bulunur. 1000 dane ağırlığı çok değişkendir. 0.026-0.60 gr arasında bulunmuştur. Tohumlar genel olarak çiçek parçaları ile birlikte bulunurlar.
Meyve tipik ışıkta çimlenmeye dönüktür. Çimlenme hızı 5 çimlenme gücü 16 günde saptanır.
Yetiştirme Tekniği : H.Papatyanın kültürü yönünden araştırması çok az olup bugün münavebede nasıl olduğu tam saptanmış değildir. Bu çapa ve baklagil bitkilerinden sonra iyi yetiştiği gibi tahıllardan sonra da gelişmesi iyidir.
Sonbahar ekimi ilkbahar ekiminden daha avantajlıdır. Ancak ön bitkinin tarlayı erken bırakması gerekir.
Drog elde etmek için ekim Sonbahar veya ilkbaharda yapılabilir. Papatya ekilecek tarla derin sürülmemeli ve ekimden önce iyi oturmuş olmalıdır. Sonbahar ekimi özellikle düzgün bir çıkış için daha uygundur. Ancak kötü tarafı da İlkbaharda yabani otların temizlenmesinin güçlüğüdür. Bu nedenle Sonbahar ekiminde tarla daha çok bakım ister. İlkbahar ekiminde ne kadar erken ekim yapılırsa o kadar iyidir. Genel olarak sonbahar ekiminde verim daha yüksektir.
Çiçek hasadı için ekimin bir defada değil de değişik zamanlarda yapılması önerilmektedir. Ekimin tarla yetiştirmesi ve özellikle toprak hazırlığı yönünden ekim aralıklarının 8-14 gün olması önerilir.
Ekim mibzerle sıraya yapılmaktadır sıra arası literatürde 20-50 cm olarak belirtilmektedir. Ancak drog elde etmek için 30-40 cm tohumluk için 40-50 cm olması daha uygundur. Tohumluk miktarı tohumun kalitesine göre değişmektedir. Safiyetin % 90 çimlenme kabiliyetinin de % 75 olması arzulanır. Tohum için çok küçük olduğundan bunun ince kumla karıştırılarak ekilmesi uygundur. Saf olmayan yani çiçek parçaları ile karışık olan tohumluktan 300 gr/da yeterlidir.
Papatya tohumu ışıkta çimlendiğinden ekimde mibzerin ayaklarını yukarı kaldırarak vals kısmının açtığı çizilere tohumun bırakılması uygundur. Eğer hava çok rüzgarsız ise en iyisi tohumu toprak yüzüne bırakarak karıştırmaktır.
Papatyada ilk gelişme devresi yavaş olduğundan yabancı otlarla mücadele önemli bir yer tutmaktadır.
Gübreleme : Papatyanın gübreleme etkisini araştıran çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Özellikle topaktan kaldırdığı besin maddeleri miktarı yönünden araştırmalar çok sınırlıdır.
Gübre ihtiyacı toprak durumuna göre değişmektedir. H.Papatya özellikle azotlu ve potaslı gübreleri sever. Kireçce zengin topraklarda yetiştirilen papatyalarda uçucu yağ oranı kireçce fakir topraklarda yetiştirilenlerden daha yüksek bulunmuştur. Papatya fazla fosforlu gübreye karşı hassastır. Hakiki papatya soğuklara çok duyarlıdır.
Hasat : H.Papatya çiçekleri uçucu yağ içerir. En fazla uçucu yağ boru çiçeklerinde bulunur. Bunlar kısa 2 hücreli salgı tüylerindendir. Bitki büyümesi esnasında çiçeklerdeki uçucu yağın 2 defa maksimuma ulaştığı saptanmıştır. Birincisi tomurcuk teşekkül devresi ikincisi tam çiçeklenme zamanıdır. Uçucu yağca zengin drog elde etmek için hasadın çiçeğin açmasından 3-5 gün sonra yapılması önerilmektedir. Çiçek açma hep birlikte olmadığından hasat birçok defada yapılmaktadır. Henüz açılmamış veya yarım açılmış çiçekler hasat edilemez. Zira bu devrede tam çiçeklenmeye nazaran daha az uçucu yağ bulunmaktadır. Bu durumda uçucu yağ oranı bakımından çok varyasyon olduğu gibi kurumada muntazam olmayarak ve renkte istenmeyen renge dönmektedir.
Çiçek hasadı çeşitli şekilerde yapılmaktadır.
1. Elle hasat parmaklar arasında çiçekler alınır ve hafif geri çekmekle çiçek düğmeleri koparılır.
2. Papatya toplama tarakları ile
Kurutma : Drog kalitesi büyük ölçüde kurutmaya bağlıdır. Hasat edilen papatya çiçekleri derhal ince olarak kurutucu yerine serilmelidir. En yaygını tabanı tahta yerde güneşte kurutulmasıdır. Bir çok ülkede bu uygulanmakla beraber drogun kalitesinin azalmaması için bir örtü altında veya gölgede kurutmak gereklidir. Tabii ki suni olarak kısa zamanda kurutmak ve kaliteli drog elde etmek de mümkündür. Ancak hiç bir zaman droğu yüksek sıcaklıkta ve tam kurutmamak gereklidir. Böyle durumda uçucu yağın azalmasının önüne geçilemeyeceği gibi paketleme anında da çok ufalanma olur. en güzel kurutma delikli materyal ile yapılmış kasalarda olur. kurutma sıcaklığı mümkün olduğu kadar düşük sıcaklıkta yapılmalı oda sıcaklığının (20 oC) çok fazla üstüne çıkılmamalı ancak genellikle kurutma 30-35 oC'de yapılmaktadır.Verim : Papatya'da verim ve özellikle uçucu yağ bileşimine gübreleme hasat zamanı ve benzeri gibi değişik fitoteknik önlemler etkili olmakla beraber ekolojik koşullar ve özellikle sıcaklık gün uzunluğu ve toplam güneşlenme etkili olmaktadır. Tüketimi Kullanıldığı Bitki Kısmı : Flores chamomillae
Etken Maddesi : Papatyaada esas etken madde uçucu yağdır. Papatya uçucu yağı mavi veya mavi-yeşil renktedir. Bu uçucu yağın büyük kısmı ortalama % 65'i boru çiçeklerinde ortalama % 25'i çiçek tabanında ve % 10 kadarı da dil çiçeklerinde bulunur. En az bulunması gereken uçucu yağ oranları kodekslere göre değişmektedir. Kullanımı : Papatya eskiden beri midevi karın ağrılarına karşı tonik hafif antiseptik ve saç boyayıcı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca yara tedavilerinde dışarıdan lapa şeklinde uygulanamsı da vardır.
Papatya Çeşitleri ve Bakımı
Türkiye'de yetiştiği yerler: Hemen hemen bütün Anadolu.
Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açan 20-50 cm boyunda güzel kokulu bir yıllık otsu bitki. Yol kenarı boş alanlarda oldukça çok rastlanır.
Yaprakları parçalı ve tüysüzdür. Çiçekler dalların ucunda küçük başçıklar (kapitulum) hâlinde bulunurlar. Başçıkların orta kısmında bulunan çiçekler tüp şeklinde ve sarı renkli hermafrodittir. Kenarlarda ise 15-20 tâne dil şeklinde beyaz renkli dişi çiçekler bulunur.
Kullanıldığı yerler
Çiçek durumu başları çiçek açmadan önce toplanarak gölgede kurutulur. Bileşiminde uçucu yağlar rezin acı maddeler ve fenolik bileşikler bulunur. % 1'lik çay hâlinde sabahları aç karnına bir bardak içilebilir. İdrar çoğaltıcı iştah açıcı yatıştırıcı ve gaz söktürücü etkilere sâhiptir. Basur memelerinde ağrı kesici tedâvi edici etkiye sâhiptir. Boyar madde olarak da kullanılır.
Alman Papatyası (Anthemis nabilis) Orta Avrupa'da yetişir ve kültürü de yapılır. Dişli çiçekleri beyazımsı renklidir. Ülkemizde 50 kadar Anthemis türü bulunmakta ve İzmir papatyası yabani papatya beyaz papatya gibi isimlerle bilinmektedir.
Yayılışı
Asteraceae çiçekli bitkilerin en büyük familyası olarak bilinir. Dünyada 1100 cins ve 25000 civarında türle temsil edilen kozmopolit bir familyadır.
Türkiye'de 133 cins ve bunlara ait 1156'dan fazla türü bulunmaktadır.
)gelincik ve papatya tarlaları oluşuyor sanki
