Analitik İnceleme Prosedürleri
Denetçiler tarafından son yıllarda sıklıkla kullanılan incelemeler arasındadır. İşletme ile ilgili olabilecek iç ve dış verilerin incelenmesidir. Bu nedenle aşağıdaki bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır:
- İşletmenin denetlemeye konu olan yıl ile bir önceki yıla ait finansal tabloları
- İşletmeyi ilgilendiren sektör bilgileri
Yukarıdaki verilerin analiz edilmesi sonucunda ortaya çıkabilecek farklılıklar ve dalgalanmalar ile ilgili olarak denetçi incelemelerini yapmaktadır.
Analitik incelemeler diğer denetim prosedürlerine göre maliyeti az ve kısa zamanda yapılabilmektedir.
Analitik inceleme prosedürleri aşağıdaki denetim süreçlerinde kullanılmaktadır:
- Planlama aşamasında
- İşletmenin tanınması: Yapısı, faaliyetlerini ve çeşitli olayların içeriğinin anlaşılması
- İşletmenin genel değerlemesi: Risklerin belirlenmesi, doğal risk ve kontrol riskini etkileyebilecek muhasebe işlemleri ve bakiyelerinin tespit edilmesi, önemli muhasebe politikalarının anlaşılması, önemlilik düzeyinin belirlenmesi
- Olası hatalara dikkat çekilmesi: Hatalı olabilecek muhasebe kayıtlarının tespit edilmesi
- Testlerin kapsamının azaltılması: Uygulanancak diğer denetim prosedürlerinin yapısının, zamanının ve kapsamının belirlenmesi
- Denetimin yürütülmesi aşamasında (Test aşaması)
- Olası olaylara dikkat çekilmesi: Maddilik testlerinin yapılması, beklentilerin dışında bir durum ile karşılaşılırsa, ayrıntılı inceleme yapılması
- Testlerin kapsamının azaltılması : Olağan dışı bir durumla, önemli bir farklılık veya dalgalanma ile karşılaşılmazsa, diğer denetim prosedürlerinin kapsamının daraltılması veya hiç uygulanmadan bakiyenin kabul edilmesi
- Denetimin tamamlanması aşamasında
- İşletmenin genel değerlemesi: İşletmenin mali tablolarına ve gidişatına bakılması
- Olası hatalara dikkat çekilmesi: Aksaklıklara ve işletmenin içinde bulunduğu durum hakkında bilgi edinilmesi, gerektiği takdirde yönetim ile görüşülmesi, öneri ve isteklerde bulunulması
Analitik İnceleme Prosedürleri Çeşitleri
- İşletme verileri ile sektör verilerinin karşılaştırılması
- İşletme verileri ile önceki yıllara ait verilerin karşılaştırılması
- İşletme verileri ile bütçelenen rakamların karşılaştırılması
- İşletme verileri ile denetçi tarafından belirlenmiş beklenen sonuçların karşılaştırılması
- İşletme verileri ile finansal olmayan verilerin karşılaştırılması
Analitik İnceleme Prosedürlerinin Uygulama Aşamaları
- Hedefin Belirlenmesi
- Analitik Prosedürlerin Belirlenmesi
- Uygun Verinin Kullanımı
- Kara Verme Kurallarının Belirlenmesi
- Hesaplamanın Yapılması
- Sonuçların Analiz Edilmesi
- Kararın Verilmesi
Analitik İnceleme Prosedürlerinde Uygulana Teknikler
1) Trend Analizleri
- Geçmiş dönem verilerinden yararlanarak beklenen bakiyeyi tahmin etmek ve kayıtlı değer ile karşılaştırmak
- Olağan olmayan değişiklikleri incelemek
Trend Analiz Çeşitleri
a) Basit Trend Analizleri
Baz dönemin tespit edilmesi ve diğer dönemlerin baz dönem ile karşılaştırılması
Trend eğilim = (Hesabın İlgili Dönemdeki Tutarı / Hesabın Baz Dönemdeki Tutarı ) * 100
b) Regresyon Analizi
İstatistiki bir analizdir. Hesabı etkileyen değişkenler üzerinde formülasyon yapılarak beklenen değer bulunur.
Baz dönemin tespit edilmesi ve diğer dönemlerin baz dönem ile karşılaştırılması
Trend eğilim = (Hesabın İlgili Dönemdeki Tutarı / Hesabın Baz Dönemdeki Tutarı ) * 100
b) Regresyon Analizi
İstatistiki bir analizdir. Hesabı etkileyen değişkenler üzerinde formülasyon yapılarak beklenen değer bulunur.
2) Karşılaştırmalı Tablolar Analizi
- Bir hesabın dönemler arasındaki değişimini inceleyerek, denetlenen dönemdeki durumu hakkında bilgi edinmektir.
- Farklar tutar ve yüzde olarak yer almaktadır.
Yüzde hesaplarında aşağıdaki formül kullanılmaktadır:
% Değişim = (Fark / Önceki Yılın Tutarı) *100
3) Dikey Analiz
- Varlık Dağılımının İncelenmesi
- Kaynak Dağılımının İncelenmesi
- Varlık Kaynak İlişkisinin İncelenmesi
- Satışlara göre Dağılımın İncelenmesi (Gelir Tablosu)
Toplama Göre Dikey Değişim: (Hesap Tutarı / Grup Toplamı) *100
4) Oran Analizleri
- Likidite Oranları
- Finansal Yapı ile İlgili Oranlar (Mali Oranlar)
- Faaliyet Oranları
- Karlılık Oranları
5) Ussallık Analizleri
- Bağımsız değişkenden yararlanılarak, bir bağlı değişkenin tahmin edilmesi
Ders Notları, Marmara Üniversitesi S.B.M.Y.O Hocam, ŞİRİN KONT'a aittir..