İslam'da Adalet Kavramı
Arapça bir kelime olan "adalet", adi kökün*den türemiş ülup bir şeyi yerli yerine koymak demektir. Adalet, zulmün karşıtı bir kelime olarak çoğunlukla "Hak" ile eşanlamlı biçim*de kullanılır.
İslam toplumlarında adalet kavramının top*lu msal-siyasal hayat içerisinde işgal ettiği ye*rin kendine özgü bazı nitelikleri olduğu görü*lüyor.
İslam toplumlarında adalet terimi, insanın Allah, toplum, canlı varlıklar, maddî tabiat ve diğer insanlarla ilişkilerinin mahiyetini ve da*yanacağı temel ilkelerin doğru tespiti için be*lirleyici bir kriter olarak tanımlanır. "Hukuk" kelimesinin tekil hali olan Hakk'la yakın İlişki*si, insan ve toplum hayatını düzenleyecek te*mel kuralların doğru tespitiyle ilgilidir. Bu eti*molojik ve ıstılahı tanım, adalet kavramının çeşitli din ve hukuk sistemlerine göre izafi (gö*rece) bir anlama sahip olabileceğini gösterir. İslam, sosyal, ahlakî ve entellektüel özellikleri yanında hukuk alanında da, kendisinin getirdi*ği temel ilişki ve kurallar toplamının adaleti ifade ettiğini savunur. Görece bir tanım olsa da bu, adalet kavramı ve olgusunun tanımda meşru ve anlaşılabilir olabileceğini gösterir. Buna rağmen Kur'anî terminolojide adaletin salt hukukî olmaktan öte, daha geniş anlam*larda kullanıldığını tespit etmek mümkündür: Söz gelimi, eksiklik ve fazlalık bakımından aşı*rılığa karşı orta yolu tutup korumak; hakka ni*yet, doğruluk, eşitlik gibi.
İslamİyetİnkutsalkitab'ı adalet olgu*suna tevhid, İman, İslam, takva, salih amel ve ibadet kadar önem verir. Hatta Kur'an'a göre bütün ilahî öğretiler son tahlilde İnsanlar ara*sı ilişkilerde adaleti tesis etmeye yöneliktir. Adil olmayan bir ilişki ve tutum, tanım gereği Allah'ın rızasına ve İslam'a uygun değildir. Çünkü Allah herşeyden evvel, bir şeye hüküm verildiği zaman adaletle hükmedilmesini is*ter. (Nahl; 90) Anlaşmazlığa düşen iki toplu*luk arasında (Hucurat; 9), insanlar arasında vuku bulacak anlaşmazlıkların giderilmesinde (Nisa; 58), her türlü borç, vade, alışveriş, tica*ret ve şahitlikte (Bakara; 282), kadınlara karşı takınılacak tutumun belirlenmesinde (Nisa; 129) adalet, hukukun koruması ve hayata geçi*rilmesi için vazgeçilemez bir ilkedir.
Yine İslam'a göre kişiyi veya grupları adalet*ten saptıran ana faktör, kişi veya grubun ken*di istek ve tutkusunu ön plana geçirmesi (Ni*sa; 135) ve Allah'ın gösterdiği şekilde karar vermeyi ihmal etmesidir. İlahî hukukun ön gördüğü İlke, kural ve hükümlere riayet, ada*letin tecellisinin mümkün olan tek yolu ve te*minatıdır.
Bu anlamda diğer hukuk sistemlerinde oldu*ğu gibi İslam hukukunda da adaletin anahtar terimi konumunda olduğu söylenebilir.
Arapça bir kelime olan "adalet", adi kökün*den türemiş ülup bir şeyi yerli yerine koymak demektir. Adalet, zulmün karşıtı bir kelime olarak çoğunlukla "Hak" ile eşanlamlı biçim*de kullanılır.
İslam toplumlarında adalet kavramının top*lu msal-siyasal hayat içerisinde işgal ettiği ye*rin kendine özgü bazı nitelikleri olduğu görü*lüyor.
İslam toplumlarında adalet terimi, insanın Allah, toplum, canlı varlıklar, maddî tabiat ve diğer insanlarla ilişkilerinin mahiyetini ve da*yanacağı temel ilkelerin doğru tespiti için be*lirleyici bir kriter olarak tanımlanır. "Hukuk" kelimesinin tekil hali olan Hakk'la yakın İlişki*si, insan ve toplum hayatını düzenleyecek te*mel kuralların doğru tespitiyle ilgilidir. Bu eti*molojik ve ıstılahı tanım, adalet kavramının çeşitli din ve hukuk sistemlerine göre izafi (gö*rece) bir anlama sahip olabileceğini gösterir. İslam, sosyal, ahlakî ve entellektüel özellikleri yanında hukuk alanında da, kendisinin getirdi*ği temel ilişki ve kurallar toplamının adaleti ifade ettiğini savunur. Görece bir tanım olsa da bu, adalet kavramı ve olgusunun tanımda meşru ve anlaşılabilir olabileceğini gösterir. Buna rağmen Kur'anî terminolojide adaletin salt hukukî olmaktan öte, daha geniş anlam*larda kullanıldığını tespit etmek mümkündür: Söz gelimi, eksiklik ve fazlalık bakımından aşı*rılığa karşı orta yolu tutup korumak; hakka ni*yet, doğruluk, eşitlik gibi.
İslamİyetİnkutsalkitab'ı adalet olgu*suna tevhid, İman, İslam, takva, salih amel ve ibadet kadar önem verir. Hatta Kur'an'a göre bütün ilahî öğretiler son tahlilde İnsanlar ara*sı ilişkilerde adaleti tesis etmeye yöneliktir. Adil olmayan bir ilişki ve tutum, tanım gereği Allah'ın rızasına ve İslam'a uygun değildir. Çünkü Allah herşeyden evvel, bir şeye hüküm verildiği zaman adaletle hükmedilmesini is*ter. (Nahl; 90) Anlaşmazlığa düşen iki toplu*luk arasında (Hucurat; 9), insanlar arasında vuku bulacak anlaşmazlıkların giderilmesinde (Nisa; 58), her türlü borç, vade, alışveriş, tica*ret ve şahitlikte (Bakara; 282), kadınlara karşı takınılacak tutumun belirlenmesinde (Nisa; 129) adalet, hukukun koruması ve hayata geçi*rilmesi için vazgeçilemez bir ilkedir.
Yine İslam'a göre kişiyi veya grupları adalet*ten saptıran ana faktör, kişi veya grubun ken*di istek ve tutkusunu ön plana geçirmesi (Ni*sa; 135) ve Allah'ın gösterdiği şekilde karar vermeyi ihmal etmesidir. İlahî hukukun ön gördüğü İlke, kural ve hükümlere riayet, ada*letin tecellisinin mümkün olan tek yolu ve te*minatıdır.
Bu anlamda diğer hukuk sistemlerinde oldu*ğu gibi İslam hukukunda da adaletin anahtar terimi konumunda olduğu söylenebilir.
