Isı Enerjisi Kaynakları Nelerdir
Isı dünyada çok kullanılan bir enerji çeşididir. Çok çeşitli yollardan elde edilir. Örneğin ısı enerjisinden elektrik enerjisi elde edilir. Isı enerjisinden mekanik enerji elde edilir. Isınmak için evimizde, işyerimizde yararlanırız. Çeşitli mad*deler elde etmek için kullanılırız. Bir başka deyişle kimyasal enerjiyi elde etmek için yararlanırız. Isı enerjisinde çok geniş kullanım alanı vardır.
Isı enerjisinin elde edilişi de çok çeşitlidir. Başka enerji türlerinden de yararlanılarak ısı elde edilir. Şimdi bunları sıra ile inceleyelim.
a) En önemli ısı kaynağı güneştir. Güneş ışınları sayesinde ısı elde ede*riz. Güneş ışınlarının dünyamıza eğik geldiği dönemlerde yani sonbahar ve Kış aylarında ısı miktarı düşer. Öte yandan ışınlarının dik geldiği aylarda, kazandığımız ısının miktarı artar. Gece güneş, dünyamızın öteki yarı küresinde kaldığından, ışınlarını tam olarak alamayız. Böylece kaza*nacağımız ısı miktarı da düşer. Gündüz ise güneş ışınları direkt ola*rak gelir ve ısı artar. Güneşin ısı elde ettiğimiz birçok kaynağı da dolaylı ola*rak etkisi vardır. Odun, petrol ve kömür gibi ısı kaynaklarının gelişmesi güneşe bağlıdır. Odun elde edilen ağaçlar güneş ışınları sayesinde gelişir. Madenkömürü ve petrolün yeraltındaki katmanlarda oluşması için de güneş ışınları gereklidir. Güneşin dünyanın oluşumundaki rolünü bildiğimize göre, bu ısı kaynaklarının da gelişmesi için, güneş ışınlarına gereksinimi vardır.
b) Mekanik enerjiden de ısı elde edilir. Soğuk bir havada buz gibi olmuş ellerimizi birbirine sürttüğümüzde ısındığını görürüz. Bir kesici aletle herhangi bir yeri kes*tiğimizde cisimlerin yüzeyleri ısınır. Hem kesici aletin, hem de kesilen cismin yüzeylerinde sıcaklık artar. Buradan da sürtünme ile ısı kazanıldığı anlaşılır. Sürtünme *de mekanik bir olay olduğuna göre, mekanik enerjiden ısı elde edilebilir.
c) Isı ayrıca elektrik enerjisinden de elde edilebilir. Üzerinden elektrik akımı geçen bir tele dokunduğumuzda telin sıcak olduğunu farkederiz. Uzun süredir yanan bir ampule elimizi değdirdiğimizde çok sıcak olduğunu görürüz. Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesinden yola çıkılarak çeşitli araçlar yapılmıştır. Bunlar arasında elektrik sobası, elek*trik ocağı, elektrik ütüleri hep elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesi il*kesinden yola çıkılarak yapılmıştır.
d) Toprağın altı da bir ısı kay*nağıdır. Yeraltından fışkıran kaynar sular, yanardağlardan fışkıran lavlar, her toprağın altını da bir ısı kaynağı olduğunu göstermektedir. Toprağın altına inildikçe sıcaklığın artar. Buradan anlaşılıyor ki, yerin altı, yüzeyine oranla daha sıcaktır. Çeşitli sıcak su akıntıları yeraltından fışkıran sıcak sulardan kaynaklan*maktadır.
e) Isı enerjisi çeşitli kimyasal olayları sonucunda da elde edilebilir. Örneğin, yanma kimyasal bir olaydır. Çeşitli cisimler yakılarak ısı elde edilir. Petrolün, odunun, kömürün yanması sonucu elde edilen ısı kimyasal bir olayın sonucudur.
f) Son yılarda daha doğrusu XX. yüzyılın ikinci yarısından sonra nükleer enerjiden de ısı enerjisi elde edilmektedir. Dünyada nükleer enerji her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Dolayısıyla yüksek derecede ısı ener*jisi elde edilen bu kaynaktan, büyük oranda yararlanılmaktadır. Atom çekirdeğinin parçalanması sonucu büyük bir ısı açığa çıkar.
Isı dünyada çok kullanılan bir enerji çeşididir. Çok çeşitli yollardan elde edilir. Örneğin ısı enerjisinden elektrik enerjisi elde edilir. Isı enerjisinden mekanik enerji elde edilir. Isınmak için evimizde, işyerimizde yararlanırız. Çeşitli mad*deler elde etmek için kullanılırız. Bir başka deyişle kimyasal enerjiyi elde etmek için yararlanırız. Isı enerjisinde çok geniş kullanım alanı vardır.
Isı enerjisinin elde edilişi de çok çeşitlidir. Başka enerji türlerinden de yararlanılarak ısı elde edilir. Şimdi bunları sıra ile inceleyelim.
a) En önemli ısı kaynağı güneştir. Güneş ışınları sayesinde ısı elde ede*riz. Güneş ışınlarının dünyamıza eğik geldiği dönemlerde yani sonbahar ve Kış aylarında ısı miktarı düşer. Öte yandan ışınlarının dik geldiği aylarda, kazandığımız ısının miktarı artar. Gece güneş, dünyamızın öteki yarı küresinde kaldığından, ışınlarını tam olarak alamayız. Böylece kaza*nacağımız ısı miktarı da düşer. Gündüz ise güneş ışınları direkt ola*rak gelir ve ısı artar. Güneşin ısı elde ettiğimiz birçok kaynağı da dolaylı ola*rak etkisi vardır. Odun, petrol ve kömür gibi ısı kaynaklarının gelişmesi güneşe bağlıdır. Odun elde edilen ağaçlar güneş ışınları sayesinde gelişir. Madenkömürü ve petrolün yeraltındaki katmanlarda oluşması için de güneş ışınları gereklidir. Güneşin dünyanın oluşumundaki rolünü bildiğimize göre, bu ısı kaynaklarının da gelişmesi için, güneş ışınlarına gereksinimi vardır.
b) Mekanik enerjiden de ısı elde edilir. Soğuk bir havada buz gibi olmuş ellerimizi birbirine sürttüğümüzde ısındığını görürüz. Bir kesici aletle herhangi bir yeri kes*tiğimizde cisimlerin yüzeyleri ısınır. Hem kesici aletin, hem de kesilen cismin yüzeylerinde sıcaklık artar. Buradan da sürtünme ile ısı kazanıldığı anlaşılır. Sürtünme *de mekanik bir olay olduğuna göre, mekanik enerjiden ısı elde edilebilir.
c) Isı ayrıca elektrik enerjisinden de elde edilebilir. Üzerinden elektrik akımı geçen bir tele dokunduğumuzda telin sıcak olduğunu farkederiz. Uzun süredir yanan bir ampule elimizi değdirdiğimizde çok sıcak olduğunu görürüz. Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesinden yola çıkılarak çeşitli araçlar yapılmıştır. Bunlar arasında elektrik sobası, elek*trik ocağı, elektrik ütüleri hep elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşmesi il*kesinden yola çıkılarak yapılmıştır.
d) Toprağın altı da bir ısı kay*nağıdır. Yeraltından fışkıran kaynar sular, yanardağlardan fışkıran lavlar, her toprağın altını da bir ısı kaynağı olduğunu göstermektedir. Toprağın altına inildikçe sıcaklığın artar. Buradan anlaşılıyor ki, yerin altı, yüzeyine oranla daha sıcaktır. Çeşitli sıcak su akıntıları yeraltından fışkıran sıcak sulardan kaynaklan*maktadır.
e) Isı enerjisi çeşitli kimyasal olayları sonucunda da elde edilebilir. Örneğin, yanma kimyasal bir olaydır. Çeşitli cisimler yakılarak ısı elde edilir. Petrolün, odunun, kömürün yanması sonucu elde edilen ısı kimyasal bir olayın sonucudur.
f) Son yılarda daha doğrusu XX. yüzyılın ikinci yarısından sonra nükleer enerjiden de ısı enerjisi elde edilmektedir. Dünyada nükleer enerji her geçen gün yaygınlaşmaktadır. Dolayısıyla yüksek derecede ısı ener*jisi elde edilen bu kaynaktan, büyük oranda yararlanılmaktadır. Atom çekirdeğinin parçalanması sonucu büyük bir ısı açığa çıkar.
