Forumlar
Yeni Mesajlar
CerezExtra
EĞLENCE ↓
Şans Kurabiyesi
Renk Falınız
ÇerezRADYO
Sevgiliye Özel
ÇerezDERGİ
Hızlı Okuma Testleri
Pratik Çözümler
Yeniler
Yeni Mesajlar
Yeni ürünler
Yeni kaynaklar
Son Aktiviteler
İndir
En son incelemeler
Dükkan
Giriş
Kayıt
Yeniler
Yeni Mesajlar
Menu
Giriş
Kayıt
Uygulamayı yükle
Yükle
Forumlar
Tarih
Cumhuriyet Tarihi
GAP(Güneydogu Anadolu Projesi)
JavaScript devre dışı bırakıldı. Daha iyi bir deneyim için, devam etmeden önce lütfen tarayıcınızda JavaScript'i etkinleştirin.
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an
alternative browser
.
Konuya cevap yaz
Mesaj
<blockquote data-quote="wien06" data-source="post: 93867" data-attributes="member: 4383"><p style="text-align: center"><span style="color: Red"><span style="font-size: 15px"><strong>GAP BİLEŞENLERİ</strong></span></span></p><p></p><p><strong><span style="color: Blue"> </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP Toprak ve Su Kaynakları Geliştirme Programı </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP ve Tarım </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP ve Sanayi </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP ve Altyapı </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP'ın Sosyal Yönü </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP, Sağlık </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP, Çevre ve Kültür </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP ve Uluslararası İşbirliği </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">Uluslararası Su Kuruluşları ile İlişkiler </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP'ın Finansmanı </span></strong></p><p><strong><span style="color: Blue">GAP'ta Ulaşılan Son Nokta</span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: Red"><span style="color: Blue">GAP TOPRAK VE SU KAYNAKLARI GELİŞTİRME PROGRAMI</span></span></strong></p><p><strong>Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından uygulanmakta olan ve Fırat ile Dicle Havzası Projeleri olmak üzere iki gruptan oluşan toprak ve su kaynakları geliştirme programı kapsamında 22 baraj, 19 hidroelektrik santral ve 1.7 milyon hektarın sulanmasını sağlayacak sulama kanalları inşası öngörülmektedir. Proje tamamlandığında; Yılda 52.9 milyar m3'ten fazla su akıtan Fırat ve Dicle üzerindeki tesislerle Türkiye toplam su potansiyelinin % 29'u kontrol altına alınacaktır. Planlanan toplam sulama alanı; Türkiye'de ekonomik olarak sulanabilir alanın % 20'sine, planlanan elektrik enerji üretimi ise toplam yıllık elektrik enerjisi potansiyelinin % 22'sine eşdeğerdir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: Red"><span style="color: Blue">GAP VE TARIM</span></span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Güneydoğu Anadolu Projesi’nin özgün yapısına uygun olarak GAP İdaresi, tarım sektörünün sahip olduğu tüm alt sektörlerde faaliyetlerini planlamaktır. Bu alt sektörlerin birbiriyle ve diğer sektörler arasında eşgüdüm ve etkileşimleri dikkate alınarak projeler üretmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP’ın lokomotifi tarımdır. Tarım ana sektörü içindeki en önemli itici gücü sağlayacak, diğer bir değişle GAP’taki değişimi tetikleyecek ve motor gücü sağlayacak olan sulama sektörüdür. Bu sektörde potansiyelleri değerlendiren, mühendislik hizmetlerini yürüten iki genel müdürlük çalışmalarını başarı ile sürdürmektedir. Bunlar DSİ ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlükleridir. DSİ Genel Müdürlüğünün kuruluş amacı ve konusu gereğince büyük su işleri sorumluluğunu ve GAP’ın toprak, su kaynakları projelerinin geliştirilmesi ve inşaa edilmesi ile yerine göre de işletilmesini yüklenmiştir. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ise, küçük toprak ve su kaynakları projeleri (500 lt/sn debinin altındaki) ile tarlaiçi geliştirme hizmetlerini bu alt sektörde (sulama) üstlenmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP İdaresi Başkanlığı bu alt sektördeki faaliyetleri iki genel müdürlük ile birlikte ve eşgüdüm içerisinde yürütmüş ve yürütmektedir. Çalışmalar bir sistematik içerisinde ele alınmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bölgenin sahip olduğu yerüstü su kaynaklarının yanısıra yer altı su kaynakları ile ilgili çalışmada DSİ ile birlikte ağırlıklı, Ceylanpınar Ovası olmak üzere Harran Ovasında da yer altı su potansiyeli ve kalitesi ile ilgili çalışma yürütülmüştür. "Ceylanpınar Yeraltı Suyu Fizibilite Etüdü" olarak isimlendirilen bu çalışma ile kullanılabilecek yenilenebilir su miktarı ve kalitesi detaylı olarak tesbit edilmiş ve bazı sulama projelerinde tadilatlar yapılmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Su kaynağını takip eden çalışma sulama kanallarındaki suyun regülasyonu ve bölgenin iklim, toprak, su varlığı ve çiftçi alışkanlıkları dikkate alınarak belirlenecek tarla sulama sistemleri tesbit projeleri olmuştur. "GAP Bölgesi Sulama Kanallarındaki Suyun Regülasyonu ve Su Tasarrufu Sağlayan Sulama Metod ve Teknolojileri" isimli projede yine DSİ ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlükleri ile birlikte çalışılmıştır. Proje iki ana bileşene ayrılarak yürütülmüş ve sonuçları Harran Ovasında uygulanmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sulama etkinliği onu destekleyen diğer çalışmaların zamanında ve eşgüdüm altında yürütülmesine bağlıdır. Bu noktadan hareketle DPT döneminde başlayıp GAP İdaresinin kurulmasıyla üstlendiği ve o dönemde ülkemizin en büyük toplulaştırma projesi olma özelliğini taşıyan bir çalışma uygulanmıştır. Ceylanpınar İki Cırcıp ve Şanlıurfa Ovasını kapsayan bu proje ile Ceylanpınar da 22.000 ha ve Şanlıurfa Ovasında 20.000 ha olmak üzere toplam 42.000 ha alanda arazi toplulaştırması yapılmıştır. İdaremiz yine bu çalışma da birçok kurum ile işbirliği yapmış ve sağlanan başarılı koordinasyon ile proje tamamlanmıştır. Projede GAP İdaresi, Tarım Reformu, DSİ, Tapu ve Kadastro ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile birlikte çalışılmıştır. Kurumların özverili çalışmaları ile projeler zamanında tamamlanmıştır. Bu projeyi takiben Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Harran Ovası’nın toplulaştırmasını iki ayrı kısımda (toplam 80.000 ha) tamamlayarak gerek ülkemizin gerekse dünyanın en büyük bir seferde yapılan projesi haline getirmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>İnşa edilen sulama projelerinden beklenen faydanın en kısa sürede çevre ve insan faktörleri ön plana çıkarılarak sağlanabilmesi ancak ve ancak bölgesel koşulların dikkate alındığı bir işletme, bakım ve yönetim modelinin geliştirilerek sulama tesislerinin kullanıcılara devri ile mümkün olabileceği bir çok ülkede ve ülkemizin başka bölgelerindeki örneklerde görülmüştür. Bu amaçla İdaremiz DSİ Genel Müdürlüğü ile birlikte iş tanımının hazırlanmasından itibaren başlayan ortaklığını projenin uygulamaya geçmesinde de sürdürmüştür. "GAP Bölgesi Sulama Sistemleri İşletme, Bakım ve Yönetimi Projesi" yada kısaca GAP-İBY olarak isimlendirilen proje uygulamaya konmuştur. Uluslararası bir proje olarak başlayan ve I. kısmı tamamlanan projenin II. aşaması bu proje için oluşturulan özel bir ekip tarafından yürütülmeye devam etmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Tarla içi geliştirme hizmetleri için ise İdaremiz Dünya Bankasına hazırladığı ön proje ile hibe almış ve Harran Ovası özelinde "Tarla içi ve Köy Gelişim Projesi"ni Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri ve DSİ Genel Müdürlükleri’nin katkılarıyla tamamlayarak uygulama projesi haline getirmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Su kaynakları ve sulamalar ile ilgili çalışmalarımız entegre proje yönetimi ilkeleri doğrultusunda diğer alt sektörlerdeki faaliyetleri de planlamak, zamanında tamamlamak, eş zamanlı tedbirleri almak şeklinde devam etmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Çalışmalarımıza yön veren en önemli sorulardan birisi "Bu kadar büyük yatırımlar, çabalar ile gerçekleşen büyük toprak ve su kaynakları geliştirme proje alanlarında ne üretmeliyiz ki en fazla faydayı sağlamalıyız?" idi. Bu sorunun cevabı için iki büyük projeye başlanmıştır. Bunların birincisi araştırma geliştirme, ikincisi ise ürün deseni ve Pazar araştırmalarıdır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bölgemizin agro-ekolojik koşullarına uygun bitki çeşitlerinin tespit edilmesi amacıyla adaptasyon çalışmalarına başlanmıştır. DPT döneminde Çukurova Üniversitesi ile başlanan araştırma çalışmaları, GAP İdaresinin kurulmasıyla devir alınarak aynı üniversite ile çalışmalara devam edilmiştir. Adaptasyon çalışmalarını yetiştirme teknikleri ve ürün nöbeti çalışmaları izlemiştir. Bu çalışmalara Harran ve Dicle Üniversiteleri de katılarak kapsam genişletilerek "Tarımsal Araştırmalar Projesi" (A, B) adı altında yürütülmeye devam edilmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Yaklaşık 2 milyon hektar alanda gerçekleşecek olan sulama sahasında ne üretileceği çalışmasının çıkış noktası pazar şartlarıdır. İdaremiz ürün deseni planlama çalışmasına GAP Bölgesi, Ülkemiz, Ortadoğu, Ortaasya ve Avrupa olmak üzere potansiyel pazarımız olan bölgelerdeki talepleri inceleyerek ve bunların proje alanımızdaki agro-ekolojik koşullarda yetişme şartları dikkate alarak optimizasyona gitmiştir. Bu çalışmalar İdaremizin yürüttüğü bir çok projede ve özellikle "Bitki Deseni ve Pazarlama" çalışmasında yoğunluklu olarak yapılmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Kuru tarımdan sulu tarıma geçişte çiftçimizin ihtiyaç duyacağı kredi miktarlarının dönemsel tespitlerinin yapılması amacıyla "GAP Bölgesi Kredi İhtiyaçları" çalışması tamamlanmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Tarımsal sistemdeki değişimin en fazla görüleceği diğer alt sektör tarımsal mekanizasyondur. Kaldı ki bu sektörde yapılacak bir yatırım öncelikli pahalı ve alınan makinanın uzun yıllar kullanımı gerektirmektedir. Bu noktadan hareketle değişimin sonucunda gerekecek tarımsal alet ve makina sayısını (A, B) türünü tüm büyük sulama projeleri için, bunların bakım ve onarım istasyonları ile ortak kullanım modeli geliştirilmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Güneydoğu Anadolu Projesi alanında 3.2 milyon ha ekilebilir arazi bulunmaktadır. Bu alanın yaklaşık 1.7 milyon ha'ı DSİ, KHGM ve halk sulamalarıyla sulanabilecek iken 1.2 milyon ha alan teknik olarak sulanması mümkün olmayan kuru bitkisel üretim alanı olarak kalacaktır. Bu Bölge' de yaşayan insanların yaşam standardını yükseltmek ve sulu tarım ile kuru tarım arasında oluşacak muhtemel gelir dengesizliğini mümkün olduğunca giderebilmek amacıyla, bu alanların sahip oldukları özellikleri, yaşayan insanların alışkanlıkları ile pazar şartları dikkate alınarak bir çok gelir getirici aktiviteler ve projeler ilgili Valilikler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın İl Müdürlükleri ile birlikte uygulanmaktadır. Bu çalışmalar uygulanabilir yaygınlaştırılabilir teknolojilerin ve yetiştirme tekniklerinin Bölge’de denenmesi, model geliştirilmesi esasına dayalı olarak yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sulama alanları dışında kalan sahalarda en önemli geçim kaynağı olarak ön plana çıkan tarımsal alt sektör hayvancılıktır. Gerek bu bölgede yaşayan insanların kültüründe olması gerekse Bölge’nin sahip olduğu potansiyeller dikkate alındığında hayvancılığın geliştirilerek eski parlak günlerine dönmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu konuda İdaremiz yoğun olarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve ilgili Valilikler ile sıkı işbirliği içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bölgenin sosyal yapısı da dikkate alındığında küçükbaş hayvancılığın daha bilimsel ve kontrollu olarak yapılabilmesi için özel bir hayvancılık modeli geliştirilmiştir. "GAP Halkaları" adı ile anılan modelin yaygınlaşması ile hem bu faaliyet dalıyla iştigal eden vatandaşların yayım ihtiyacı hem de koruyucu veterinerlik hizmetleri ihtiyaçları oldukça iyi bir şekilde karşılanmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Hayvancılıkta en önemli sorun olarak görünen yem açığının kapatılabilmesi için İdaremizce çeşitli kurumlar işbirliğinde "Yem Blokları" teknolojisinin bölge şartlarında geliştirilmesi için çaba sarf edilmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Yapılacak su kaynakları geliştirme projeleri sonucunda GAP Bölgesi önemli miktarda göl ve gölet alanına sahip olacaktır. Bu alanların değerlendirilmesi ve ekonomik açılımlar sağlayabilmesi amacıyla su ürünleri faaliyetleri yine Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, DSİ ve Valilikler ile koordinasyon içerisinde yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP Bölgesi orman kaynağı itibariyle oldukça zayıftır. Bölgede yaklaşık olarak 1.1 milyon ha orman alanı bulunmaktadır. Ayrıca erozyon sorunu bazı illerde oldukça önemli boyutlara ulaşmıştır. Bu itibarla İdaremiz, Orman Bakanlığı, Valilikler ve TEMA gibi STK ile işbirliği içerisinde Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrol çalışmalarını yürütmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Tarım, Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında oldukça önemli bir ağırlığa sahiptir. Proje alanında sadece sulama olmayıp diğer tarımsal aktivitelerde aynı öneme sahiptir. Bölgenin kalkınmasında vazgeçilmez olan tarımda istenen seviyeye gelinmesi ancak ve ancak bölge şartlarına uygun model ve projelerin gerçekleştirilmesine bağlıdır. Bu amaç doğrultusunda GAP İdaresi bu sektörde çalışan tüm kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üretici organizasyonları (kooperatifler, birlikler, dernekler, vb.) ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: Red"><span style="color: Blue">GAP'IN SOSYAL YÖNÜ</span></span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sürdürülebilir insani kalkınma ilkeleri doğrultusunda uygulanmakta olan GAP'ın sonrasında da insan kaynaklarının geliştirilmesi, kalkınmada eşitlik ve adilliğin sağlanması ve Bölgede katılımcı demokratik bir kültür ve toplumun geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, İdare tarafından araştırma, planlama ve uygulama süreçlerinden geçmek üzere bir dizi sosyal proje yürütülmüş ve yürütülmektedir. İlk aşamada 1992-1994 yılları arasında Bölgenin sosyo-ekonomik yapısını anlamaya ve belirli toplumsal grupların (kadın, genç, çocuk, sokakta çalışan çocuk, kent yoksulları, göçerler, topraksız, az topraklılar, barajlardan etkilenen nüfus vb.) sorun, ihtiyaç ve beklentilerini belirlemeye yönelik bir dizi sosyal araştırma sivil toplum kuruluşları tarafından yaptırılmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bu araştırmaların tamamlanmasını takiben, 1994 yılından GAP'ta sosyal ve insani gelişme uygulamalarına çerçeve oluşturmak üzere GAP Sosyal Eylem Planı hazırlanmıştır. GAP Sosyal Eylem Planı'nın belirlediği ilkeler ve koyduğu çerçeve ışığında bir dizi sosyal proje geliştirilmiş ve uygulamaya konmuştur.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bölge nüfusunun yarısını oluşturan kadınların statüsünün yükseltilmesi, kadınlara ilişkin sosyo-ekonomik gelişme göstergelerinin iyileştirilmesi amacına yönelik olarak çeşitli alanlarda eğitim, gelir getirici faaliyetlerin uygulandığı, kısmi zamanlı poliklinik hizmetlerinin verildiği, sosyo-kültürel etkinliklerin düzenlendiği Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) kurulmaya başlanmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Katılımcı yeniden yerleşim uygulamaları kapsamında, baraj inşaatları nedeni ile yerleşim yerlerini ve geçim kaynaklarını yitiren nüfus gruplarının yeniden yerleşimlerini temin etmek ve bu nüfusun yeni yaşamlarına sosyal ve ekonomik uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla "Birecik Barajından Etkilenen Nüfusun Yeniden Yerleşimi İstihdamı ve Ekonomik Yatırımlar için Planlama ve Uygulama Projesi" 1997 yılında hayata geçirilmiştir. Proje 2000 yılı sonunda tamamlanmış olup, ilgili kuruluşların uygulamalarına yol göstermek amacı ile alanın 1/25.000 ölçekli Alt-Bölge Gelişme Planı hazırlanmış ve yöreye ilişkin yatırımlar bu plana göre yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sosyal Eylem Planı ışığında, gençler arasında iletişimi artırmak, inisiyatif geliştirmek ve örgütlü davranmalarını teşvik etmek yolu ile toplum kalkınmasının aktif üyeleri haline getirmek amacıyla 1999 yılında Mardin'de Gençten Gence Sosyal Gelişim Projesi başlatılmıştır. Bir yıl devam eden projenin taraflar üzerinde etkisini ölçmek amacıyla "The Role of Youth Initiatives in Development Process in Less Developed Areas. The Case of Mardin, Turkey" çalışması yapılmıştır. Bu projeden elde edilen deneyimler ışığında, UNDP ile işbirliği içinde yürütülen "GAP'ta Sürdürülebilir Kalkınma Programları" çerçevesinde İsviçre Hükümeti'nden sağlanan fonlarla tüm bölgeyi kapsayacak Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi tanımlanmış ve 2001 yılı içinde uygulamaya geçirilmiştir. Habitat ve Yerel Gündem 21 Gençlik Derneği liderliğinde uygulanan proje, GAP illerinde gençlik merkezlerinin açılmasını, gençler arasında iletişim ağlarının oluşturulmasını, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerin örgütlenmesini ve gençlere yönelik çeşitli alanlarda mesleki beceri kazandırma programlarının geliştirilmesini ve uygulanmasını içermektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Dezavantajlı gruplardan biri olan sokakta çalışan çocuklara yönelik Diyarbakır Kentinde Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi" Diyarbakır kentinde başlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO), Diyarbakır Valiliği ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) işbirliği ile uygulamaya geçirilmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bu model benzer bir şekilde aynı sorunun yaşandığı Adıyaman İli'nde "Adıyaman Kentinde Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi" olarak, Haziran 2002 içinde uygulamaya başlanmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Kent yoksullarına yönelik olarak UNDP ile işbirliği halinde yürütülen "GAP'ta Sürdürülebilir Kalkınma Programları" çerçevesinde Kentsel Enformal Sektörde İstihdamın ve İşgücü Kapasitesinin Artırılması Projesi" Diyarbakır İli'nde Temmuz 2000 içinde başlatılmıştır. Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu işbirliği ile uygulanmakta olan bu proje ile, esnaf ve sanatkar olarak da tanımlanabilecek mikro ve küçük işletme kollarından gelişme potansiyeli olanların belirlenmesi amaçlanmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP Bölgesi'nde başta sulu tarıma geçiş olmak üzere GAP'ın etkileri ile oluşabilecek ekolojik ve çevresel değişmelerin halk sağlığı üzerinde yaratacağı olumsuz etkileri belirlemek ve bu olumsuzlukları gidermeye yönelik önlemlerin tanımlandığı bir eylem planı geliştirmek amacı ile Nisan 2001 içinde GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi başlatılmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Proje bölgesi ile Türkiye'nin daha gelişmiş bölgeleri arasındaki gelişmişlik farkını ortadan kaldırmayı ve dengeli bir gelişmeye katkıda bulunmayı amaçlayan GAP'ın başarısı, büyük ölçüde uygulandığı alandaki toplumun iyi tanınması ve halkın projeye katılım ve desteğine bağlıdır. Bu nedenle sosyal araştırmalar ve bunlara dayalı uygulamalar GAP'ın en önemli bileşeni durumundadır. Nitekim yapılan "Toplumsal Değişim Eğilimleri", "Nüfus Hareketleri", "Kadının Statüsü ve Kalkınma Sürecine Entegrasyonu", "Baraj Göl Aynasında Kalacak Yerleşimlerin İstihdam ve Yeniden Yerleşme Sorunları" gibi araştırmaları takiben, uygulama sürecine halkın katılımını sağlayarak, sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirmek üzere GAP Sosyal Eylem Planı devreye girmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP kapsamındaki kamu yatırımları ile hedeflenen, insanı merkez alan sürdürülebilir insani gelişmenin sağlanmasıdır. Bu ilke, Proje bölgesi halkı için tercih ve potansiyellerini eksiksiz, eşit ve adil bir biçimde hayata geçirme olanakları yaratmasına ilişkin uygulamaları ifade etmektedir. Plan tarafından belirlenen politika ve hedefler doğrultusunda GAP İdaresi, 1995 yılından itibaren Bölgede kadın nüfusun geliştirilmesine ve eğitimine yönelik Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) oluşturmaktadır. Bu merkezlerin yaygınlaştırılmasında, çeşitli kamu kuruluşlarının yanısıra hükümet dışı kuruluşlar ve UNICEF gibi uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılmaktadır. Şanlıurfa Valiliği, İş ve İşçi Bulma Kurumu işbirliğince GAP İdaresi koordinasyonunda ilk olarak Şanlıurfa Yakubiye Mahallesi ve Sağlık Köyü'nden başlatılan ve daha sonra diğer bölge illerinde de açılan ÇATOM'ların sayısı 2001 yılı sonu itibariyle 23'e ulaşmıştır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sosyal, ekonomik ve kültürel nedenlerle birtakım sosyal hizmetlere ulaşmakta güçlük çeken, kalkınmanın nimetlerinden yeterince yaralanmayan ve toplumsal süreçlere eşit bireyler olarak katılamayan bölge kadınının, statüsünü yükseltmeyi amaçlayan proje kapsamında bugüne kadar yaklaşık toplam 15.000 kadına ulaşılmıştır. Halktan gelen talep üzerine, sayıca artan ÇATOM'lar ve uygulamaları, Projeyi kalıcı bir niteliğe büründürmüştür. Önümüzdeki dönemlerde kurumsallaşarak, gönüllü kuruluşların da desteği ile yarı özerk bir yapı ve kimliğe kavuşmaları hedeflenen ÇATOM uygulamaları GAP Bölge Kalkınma İdaresi'nin öncelikli faaliyetlerinden birini oluşturmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sosyal Eylem Planı doğrultusunda, Bölgede yapımına başlanan Birecik Baraj Gölü'nden etkilenecek yerleşimlerin nüfusunun yeniden yerleştirilmesi çalışmaları da katılımcı anlayışla devam etmektedir. Birecik Barajından Etkilenen Nüfusun Yeniden İskanı Uygulaması Programı, Türkiye'de bu alanda halk katılımı ile yapılan en geniş kapsamlı ilk uygulama olma özelliğini taşımaktadır. Bu çalışma ile Birecik Baraj Göl Aynası'ndan etkilenen yerleşim birimlerinde yaşayan nüfusun, yeniden yerleşimi, yeni yer seçimi, ekonomik uğraş alanlarına yatırımlar ve istihdam yoluyla, yeni durumlarına uyum sağlayabilmeleri, yeniden üretken ve kendi kendilerine yeterli hale gelebilmek üzere organize olmalarının sağlanması amaçlanmıştır. Birecik Barajı'ndan etkilenen yerleşimlerdeki nüfusun yeniden iskanı konusunda çeşitli kamu kuruluşlarınca yapılacak olan çalışmalar konusunda yöre halkı bilgilendirilmiş ve projeye katılımlarının sağlanması amacıyla yerinde bir dizi toplantı yapılmıştır. Köylerde toplantılar düzenlenerek ekonomistlerin araştırmaları sonucunda ortaya çıkan uygun yatırım alanları seçenekleri konusunda kendilerinin de görüşleri alınarak yeni seçenekler oluşturulmuştur. Yöre halkının sosyo-ekonomik ve kültürel yaşam biçimi bu kadar yakından ilgilendiren bir konuya, halkın kendisini ve hükümet dışı kuruluşları da katarak ortak bir yön vermek üzere başlatılan ve yeniden yerleşim planlama çalışmalarına halkın katılımının sağlanması, yapılacak uygulamaların halkın istekleri doğrultusunda ele alınmasını amaçlayan bu çalışma, GAP İdaresi'nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile ortaklaşa yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sosyal amaçlı projeler çerçevesinde; Diyarbakır'da Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu, kırsal alanlarda okul servisi otobüsü hizmetleri ve Mardin'de gençlere yönelik projeler de GAP İdaresi'nce yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong><span style="color: Red"><span style="color: Blue">GAP, SAĞLIK</span></span></strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP'ın entegre bir proje olarak faaliyetlerinin şekillendirilmesiyle GAP Bölgesi'ndeki sağlık hizmetleri önemli ölçüde yaygınlaşmakta ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi için Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda sektörlerarası işbirliğini de içeren çalışmalar sürdürülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Sağlık Bakanlığı, GAP Bölgesi'ndeki sağlık düzeyini ve buna bağlı olarak kişilerin yaşam kalitesini yükseltmek amacıyla rutin hizmetlerin yanısıra, bir dizi proje yürütmektedir. Bu projeler; İshalli Hastalıkların Kontrolü, Akut Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Kontrolü, Ulusal Sıtma Kontrolü, Anne Sütünün Teşviki / Bebek Dostu Hastaneler, Fenilketonüri Taraması, İyot Yetersizliği Hastalıkları ve Tuzun İyotlanması, Güvenli Annelik ve Bilgi-Eğitim-İletişim, Aile Sağlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projeleridir. Bu projelerin programa dönüştürülerek hizmette sürdürülebilirliğin sağlanması için; Sektörlerarası işbirliği ve toplum katılımını artıran hizmet modelleriyle çalışmalar yürütülmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Ayrıca Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde sağlık alanında kurumsal gelişmeyi de desteklemek amacıyla Dünya Bankası desteği ile Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanmakta olan Birinci ve İkinci Sağlık Projeleri çerçevesinde yeni sağlık evleri ve sağlık ocakları yapılmakta, mevcut ve yeni inşa edilen sağlık kuruluşlarının donanım ve araçları sağlanmakta, sağlık personelinin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik başlangıç ve hizmet içi eğitim programları uygulanmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Yürütülen bu yoğun çalışmalarla GAP Bölgesi’ndeki sağlık hizmetleri önemli ölçüde iyileştirilmiş olmasına karşın, GAP Bölgesi sağlık göstergelerinin ülke ortalamasından farklı olduğu gözlenmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP Bölge Kalkınma İdaresi, GAP kapsamındaki değişim süreçlerinde insanı olumsuz yönde etkilemesi olası tüm konularda sorumluluk hissetmekte ve özellikle insan sağlığına ilişkin konularda işbirliklerine önem ve öncelik vermektedir. Entegre ve sürdürülebilir insani gelişme yaklaşımıyla GAP Bölge Kalkınma İdaresi’nin sağlık alanında yaptığı ilk çalışma 1991 yılında Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile hazırladığı "GAP Sağlık Sektörü Uygulama Planı" olmuştur. Bu çalışmada; GAP Bölgesi’ndeki mevcut sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, GAP çerçevesinde yatırım hedeflerinin tespiti nitelik ve niceliklerinin belirlenmesi, sorun ve darboğazların çözümlenmesi gelecek taleplere cevap verebilecek ve Türkiye için örnek teşkil edebilecek bir uygulama modelinin oluşturulması ilke olarak hedeflenmiştir. Bu çalışmanın sonunda GAP Bölgesi’ndeki sağlık sorunlarının ülkenin genel sorunlarından soyutlanamayacağı vurgulanırken, Sağlık Bakanlığı tarafından sektörlerarası katılımla 1992 yılında yapılan "Birinci Ulusal Sağlık Kongresi" ve 1993 yılında yapılan "İkinci Ulusal Sağlık Kongresi" sonuçlarında GAP Bölgesi’ndeki mevcut ve gelecekteki sağlık sorunlarının çözümü için öneriler ve stratejiler belirlenmiştir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP, sürdürülebilir insani gelişme kavramının literatürüne girdiği 1995 tarihinden itibaren, ağırlıklı bir biçimde çevresel ve insani boyutları da kapsamına almış ve temel hedef olarak da bölge insanının yaşam kalitesinin yükseltilmesini benimsemiştir. Bu yaklaşım ile ekonomik büyümeye yönelik fiziksel yatırımlar da dahil tüm proje ve uygulamalar insani gelişmeye ve insan sağlığına yaptığı katkı açısından değerlendirilmektedir.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bu yaklaşımla GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından yürütülen ilk sağlık projesi, 1995 yılında Yale (ABD), Hebrew (İsrail), İzmir ve Bölge Üniversitelerinin işbirliği ile Şanlıurfa’da yürütülen Şark Çıbanı projesi olmuştur. Bu çalışma ile hastalık etkeni olan parazitin türü belirlenerek korunma ve tedavisine ilişkin öneriler ilgili kurum ve kişilerle paylaşılmıştır. Sağlık alanında yürütülen ikinci çalışma ise 1998 yılında da Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO)-Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliği ile yürütülen "Türkiye’de Sıtma Birimlerinin Ulusal Kapasitesinin Güçlendirilmesi" projesi olmuştur.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>GAP kapsamındaki fiziki yatırımlar, hiç kuşkusuz bölgeye önemli bir ekonomik büyüme ve sosyal gelişme sağlayacaktır. Bununla birlikte, baraj göllerinin oluşması, sulama alanlarının genişlemesi, ürün deseni ve tarım pratiklerinin değişmesi, kentleşme ve sanayileşmenin ekolojik sistem ve çevre üzerinde de etkili olması kaçınılmazdır. Bu sürecin insan sağlığına olan olumsuz etkilerini en aza indirgemek amacıyla Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından 2001 - 2002 yıllarında GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi yürütülmektedir. Katılımcı planlama ve sektörlerarası işbirliğinin gereği olarak projenin geliştirilme aşamasında ilgili sektörler ile yerel yönetici ve eğitimcilerin projeye ilişkin görüş ve önerileri alınmıştır. GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi, Türkiye Parazitoloji Derneği başkanlığında Dicle, Gaziantep ve Harran Üniversiteleri temsilcilerinden oluşan bir konsorsiyum tarafından yürütülmekte olup, proje sonunda sektörlerarası işbirliğiyle "GAP Bölgesi Halk Sağlığı Eylem Planı" hazırlanacaktır.</strong></p><p><strong></strong></p><p><strong>Bilindiği gibi GAP Bölgesi'ndeki sağlık hizmetlerinin sunumunda (ülkenin diğer pek çok bölgesinde olduğu gibi) altyapı, yönetim sağlık insangücü vb. konularında sorunlar yaşanmaktadır. Ancak GAP Bölgesi'ndeki en önemli sorun mevcut sağlık hizmetlerinin kullanılmamasıdır. Özellikle dezavantajlı gruplar içinde değerlendirilen kadın ve çocukların sağlık hizmetlerine ulaşma ve kullanma oranını artırmak amacıyla GAP Bölge Kalkınma İdaresi "Sağlık Gönüllüleri" projelerini yürütmektedir. Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile yürütülen çalışmalarda, kadının bölgesel kalkınma sürecine katılımını artırmak amacıyla kurulan ÇATOM katılımcılarının sağlık gönüllüsü olarak yetiştirilmektedirler. "Sağlık Gönüllüsü" olarak yetiştirilen genç kız ve kadınların; Kendi sağlıklarını koruma konusunda bilinç kazanmaları, aile bireylerinin sağlıklarının korunması konusunda bilgi ve beceri kazanmaları, toplumsal sağlık sorunlarına karşı duyarlılık kazanmaları ve yörelerindeki mevcut sağlık hizmetlerini kullanmaları amaçlanmaktadır.</strong></p><p><strong></strong></p></blockquote><p></p>
[QUOTE="wien06, post: 93867, member: 4383"] [CENTER][COLOR="Red"][SIZE=4][B]GAP BİLEŞENLERİ[/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER] [B][COLOR="Blue"] GAP Toprak ve Su Kaynakları Geliştirme Programı GAP ve Tarım GAP ve Sanayi GAP ve Altyapı GAP'ın Sosyal Yönü GAP, Sağlık GAP, Çevre ve Kültür GAP ve Uluslararası İşbirliği Uluslararası Su Kuruluşları ile İlişkiler GAP'ın Finansmanı GAP'ta Ulaşılan Son Nokta[/COLOR] [COLOR="Red"][COLOR="Blue"]GAP TOPRAK VE SU KAYNAKLARI GELİŞTİRME PROGRAMI[/COLOR][/COLOR] Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) tarafından uygulanmakta olan ve Fırat ile Dicle Havzası Projeleri olmak üzere iki gruptan oluşan toprak ve su kaynakları geliştirme programı kapsamında 22 baraj, 19 hidroelektrik santral ve 1.7 milyon hektarın sulanmasını sağlayacak sulama kanalları inşası öngörülmektedir. Proje tamamlandığında; Yılda 52.9 milyar m3'ten fazla su akıtan Fırat ve Dicle üzerindeki tesislerle Türkiye toplam su potansiyelinin % 29'u kontrol altına alınacaktır. Planlanan toplam sulama alanı; Türkiye'de ekonomik olarak sulanabilir alanın % 20'sine, planlanan elektrik enerji üretimi ise toplam yıllık elektrik enerjisi potansiyelinin % 22'sine eşdeğerdir. [COLOR="Red"][COLOR="Blue"]GAP VE TARIM[/COLOR][/COLOR] Güneydoğu Anadolu Projesi’nin özgün yapısına uygun olarak GAP İdaresi, tarım sektörünün sahip olduğu tüm alt sektörlerde faaliyetlerini planlamaktır. Bu alt sektörlerin birbiriyle ve diğer sektörler arasında eşgüdüm ve etkileşimleri dikkate alınarak projeler üretmektedir. GAP’ın lokomotifi tarımdır. Tarım ana sektörü içindeki en önemli itici gücü sağlayacak, diğer bir değişle GAP’taki değişimi tetikleyecek ve motor gücü sağlayacak olan sulama sektörüdür. Bu sektörde potansiyelleri değerlendiren, mühendislik hizmetlerini yürüten iki genel müdürlük çalışmalarını başarı ile sürdürmektedir. Bunlar DSİ ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlükleridir. DSİ Genel Müdürlüğünün kuruluş amacı ve konusu gereğince büyük su işleri sorumluluğunu ve GAP’ın toprak, su kaynakları projelerinin geliştirilmesi ve inşaa edilmesi ile yerine göre de işletilmesini yüklenmiştir. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ise, küçük toprak ve su kaynakları projeleri (500 lt/sn debinin altındaki) ile tarlaiçi geliştirme hizmetlerini bu alt sektörde (sulama) üstlenmiştir. GAP İdaresi Başkanlığı bu alt sektördeki faaliyetleri iki genel müdürlük ile birlikte ve eşgüdüm içerisinde yürütmüş ve yürütmektedir. Çalışmalar bir sistematik içerisinde ele alınmıştır. Bölgenin sahip olduğu yerüstü su kaynaklarının yanısıra yer altı su kaynakları ile ilgili çalışmada DSİ ile birlikte ağırlıklı, Ceylanpınar Ovası olmak üzere Harran Ovasında da yer altı su potansiyeli ve kalitesi ile ilgili çalışma yürütülmüştür. "Ceylanpınar Yeraltı Suyu Fizibilite Etüdü" olarak isimlendirilen bu çalışma ile kullanılabilecek yenilenebilir su miktarı ve kalitesi detaylı olarak tesbit edilmiş ve bazı sulama projelerinde tadilatlar yapılmıştır. Su kaynağını takip eden çalışma sulama kanallarındaki suyun regülasyonu ve bölgenin iklim, toprak, su varlığı ve çiftçi alışkanlıkları dikkate alınarak belirlenecek tarla sulama sistemleri tesbit projeleri olmuştur. "GAP Bölgesi Sulama Kanallarındaki Suyun Regülasyonu ve Su Tasarrufu Sağlayan Sulama Metod ve Teknolojileri" isimli projede yine DSİ ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlükleri ile birlikte çalışılmıştır. Proje iki ana bileşene ayrılarak yürütülmüş ve sonuçları Harran Ovasında uygulanmıştır. Sulama etkinliği onu destekleyen diğer çalışmaların zamanında ve eşgüdüm altında yürütülmesine bağlıdır. Bu noktadan hareketle DPT döneminde başlayıp GAP İdaresinin kurulmasıyla üstlendiği ve o dönemde ülkemizin en büyük toplulaştırma projesi olma özelliğini taşıyan bir çalışma uygulanmıştır. Ceylanpınar İki Cırcıp ve Şanlıurfa Ovasını kapsayan bu proje ile Ceylanpınar da 22.000 ha ve Şanlıurfa Ovasında 20.000 ha olmak üzere toplam 42.000 ha alanda arazi toplulaştırması yapılmıştır. İdaremiz yine bu çalışma da birçok kurum ile işbirliği yapmış ve sağlanan başarılı koordinasyon ile proje tamamlanmıştır. Projede GAP İdaresi, Tarım Reformu, DSİ, Tapu ve Kadastro ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile birlikte çalışılmıştır. Kurumların özverili çalışmaları ile projeler zamanında tamamlanmıştır. Bu projeyi takiben Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Harran Ovası’nın toplulaştırmasını iki ayrı kısımda (toplam 80.000 ha) tamamlayarak gerek ülkemizin gerekse dünyanın en büyük bir seferde yapılan projesi haline getirmiştir. İnşa edilen sulama projelerinden beklenen faydanın en kısa sürede çevre ve insan faktörleri ön plana çıkarılarak sağlanabilmesi ancak ve ancak bölgesel koşulların dikkate alındığı bir işletme, bakım ve yönetim modelinin geliştirilerek sulama tesislerinin kullanıcılara devri ile mümkün olabileceği bir çok ülkede ve ülkemizin başka bölgelerindeki örneklerde görülmüştür. Bu amaçla İdaremiz DSİ Genel Müdürlüğü ile birlikte iş tanımının hazırlanmasından itibaren başlayan ortaklığını projenin uygulamaya geçmesinde de sürdürmüştür. "GAP Bölgesi Sulama Sistemleri İşletme, Bakım ve Yönetimi Projesi" yada kısaca GAP-İBY olarak isimlendirilen proje uygulamaya konmuştur. Uluslararası bir proje olarak başlayan ve I. kısmı tamamlanan projenin II. aşaması bu proje için oluşturulan özel bir ekip tarafından yürütülmeye devam etmektedir. Tarla içi geliştirme hizmetleri için ise İdaremiz Dünya Bankasına hazırladığı ön proje ile hibe almış ve Harran Ovası özelinde "Tarla içi ve Köy Gelişim Projesi"ni Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Köy Hizmetleri ve DSİ Genel Müdürlükleri’nin katkılarıyla tamamlayarak uygulama projesi haline getirmiştir. Su kaynakları ve sulamalar ile ilgili çalışmalarımız entegre proje yönetimi ilkeleri doğrultusunda diğer alt sektörlerdeki faaliyetleri de planlamak, zamanında tamamlamak, eş zamanlı tedbirleri almak şeklinde devam etmiştir. Çalışmalarımıza yön veren en önemli sorulardan birisi "Bu kadar büyük yatırımlar, çabalar ile gerçekleşen büyük toprak ve su kaynakları geliştirme proje alanlarında ne üretmeliyiz ki en fazla faydayı sağlamalıyız?" idi. Bu sorunun cevabı için iki büyük projeye başlanmıştır. Bunların birincisi araştırma geliştirme, ikincisi ise ürün deseni ve Pazar araştırmalarıdır. Bölgemizin agro-ekolojik koşullarına uygun bitki çeşitlerinin tespit edilmesi amacıyla adaptasyon çalışmalarına başlanmıştır. DPT döneminde Çukurova Üniversitesi ile başlanan araştırma çalışmaları, GAP İdaresinin kurulmasıyla devir alınarak aynı üniversite ile çalışmalara devam edilmiştir. Adaptasyon çalışmalarını yetiştirme teknikleri ve ürün nöbeti çalışmaları izlemiştir. Bu çalışmalara Harran ve Dicle Üniversiteleri de katılarak kapsam genişletilerek "Tarımsal Araştırmalar Projesi" (A, B) adı altında yürütülmeye devam edilmiştir. Yaklaşık 2 milyon hektar alanda gerçekleşecek olan sulama sahasında ne üretileceği çalışmasının çıkış noktası pazar şartlarıdır. İdaremiz ürün deseni planlama çalışmasına GAP Bölgesi, Ülkemiz, Ortadoğu, Ortaasya ve Avrupa olmak üzere potansiyel pazarımız olan bölgelerdeki talepleri inceleyerek ve bunların proje alanımızdaki agro-ekolojik koşullarda yetişme şartları dikkate alarak optimizasyona gitmiştir. Bu çalışmalar İdaremizin yürüttüğü bir çok projede ve özellikle "Bitki Deseni ve Pazarlama" çalışmasında yoğunluklu olarak yapılmıştır. Kuru tarımdan sulu tarıma geçişte çiftçimizin ihtiyaç duyacağı kredi miktarlarının dönemsel tespitlerinin yapılması amacıyla "GAP Bölgesi Kredi İhtiyaçları" çalışması tamamlanmıştır. Tarımsal sistemdeki değişimin en fazla görüleceği diğer alt sektör tarımsal mekanizasyondur. Kaldı ki bu sektörde yapılacak bir yatırım öncelikli pahalı ve alınan makinanın uzun yıllar kullanımı gerektirmektedir. Bu noktadan hareketle değişimin sonucunda gerekecek tarımsal alet ve makina sayısını (A, B) türünü tüm büyük sulama projeleri için, bunların bakım ve onarım istasyonları ile ortak kullanım modeli geliştirilmiştir. Güneydoğu Anadolu Projesi alanında 3.2 milyon ha ekilebilir arazi bulunmaktadır. Bu alanın yaklaşık 1.7 milyon ha'ı DSİ, KHGM ve halk sulamalarıyla sulanabilecek iken 1.2 milyon ha alan teknik olarak sulanması mümkün olmayan kuru bitkisel üretim alanı olarak kalacaktır. Bu Bölge' de yaşayan insanların yaşam standardını yükseltmek ve sulu tarım ile kuru tarım arasında oluşacak muhtemel gelir dengesizliğini mümkün olduğunca giderebilmek amacıyla, bu alanların sahip oldukları özellikleri, yaşayan insanların alışkanlıkları ile pazar şartları dikkate alınarak bir çok gelir getirici aktiviteler ve projeler ilgili Valilikler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın İl Müdürlükleri ile birlikte uygulanmaktadır. Bu çalışmalar uygulanabilir yaygınlaştırılabilir teknolojilerin ve yetiştirme tekniklerinin Bölge’de denenmesi, model geliştirilmesi esasına dayalı olarak yürütülmektedir. Sulama alanları dışında kalan sahalarda en önemli geçim kaynağı olarak ön plana çıkan tarımsal alt sektör hayvancılıktır. Gerek bu bölgede yaşayan insanların kültüründe olması gerekse Bölge’nin sahip olduğu potansiyeller dikkate alındığında hayvancılığın geliştirilerek eski parlak günlerine dönmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu konuda İdaremiz yoğun olarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve ilgili Valilikler ile sıkı işbirliği içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bölgenin sosyal yapısı da dikkate alındığında küçükbaş hayvancılığın daha bilimsel ve kontrollu olarak yapılabilmesi için özel bir hayvancılık modeli geliştirilmiştir. "GAP Halkaları" adı ile anılan modelin yaygınlaşması ile hem bu faaliyet dalıyla iştigal eden vatandaşların yayım ihtiyacı hem de koruyucu veterinerlik hizmetleri ihtiyaçları oldukça iyi bir şekilde karşılanmaktadır. Hayvancılıkta en önemli sorun olarak görünen yem açığının kapatılabilmesi için İdaremizce çeşitli kurumlar işbirliğinde "Yem Blokları" teknolojisinin bölge şartlarında geliştirilmesi için çaba sarf edilmektedir. Yapılacak su kaynakları geliştirme projeleri sonucunda GAP Bölgesi önemli miktarda göl ve gölet alanına sahip olacaktır. Bu alanların değerlendirilmesi ve ekonomik açılımlar sağlayabilmesi amacıyla su ürünleri faaliyetleri yine Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, DSİ ve Valilikler ile koordinasyon içerisinde yürütülmektedir. GAP Bölgesi orman kaynağı itibariyle oldukça zayıftır. Bölgede yaklaşık olarak 1.1 milyon ha orman alanı bulunmaktadır. Ayrıca erozyon sorunu bazı illerde oldukça önemli boyutlara ulaşmıştır. Bu itibarla İdaremiz, Orman Bakanlığı, Valilikler ve TEMA gibi STK ile işbirliği içerisinde Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrol çalışmalarını yürütmektedir. Tarım, Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında oldukça önemli bir ağırlığa sahiptir. Proje alanında sadece sulama olmayıp diğer tarımsal aktivitelerde aynı öneme sahiptir. Bölgenin kalkınmasında vazgeçilmez olan tarımda istenen seviyeye gelinmesi ancak ve ancak bölge şartlarına uygun model ve projelerin gerçekleştirilmesine bağlıdır. Bu amaç doğrultusunda GAP İdaresi bu sektörde çalışan tüm kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üretici organizasyonları (kooperatifler, birlikler, dernekler, vb.) ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir. [COLOR="Red"][COLOR="Blue"]GAP'IN SOSYAL YÖNÜ[/COLOR][/COLOR] Sürdürülebilir insani kalkınma ilkeleri doğrultusunda uygulanmakta olan GAP'ın sonrasında da insan kaynaklarının geliştirilmesi, kalkınmada eşitlik ve adilliğin sağlanması ve Bölgede katılımcı demokratik bir kültür ve toplumun geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, İdare tarafından araştırma, planlama ve uygulama süreçlerinden geçmek üzere bir dizi sosyal proje yürütülmüş ve yürütülmektedir. İlk aşamada 1992-1994 yılları arasında Bölgenin sosyo-ekonomik yapısını anlamaya ve belirli toplumsal grupların (kadın, genç, çocuk, sokakta çalışan çocuk, kent yoksulları, göçerler, topraksız, az topraklılar, barajlardan etkilenen nüfus vb.) sorun, ihtiyaç ve beklentilerini belirlemeye yönelik bir dizi sosyal araştırma sivil toplum kuruluşları tarafından yaptırılmıştır. Bu araştırmaların tamamlanmasını takiben, 1994 yılından GAP'ta sosyal ve insani gelişme uygulamalarına çerçeve oluşturmak üzere GAP Sosyal Eylem Planı hazırlanmıştır. GAP Sosyal Eylem Planı'nın belirlediği ilkeler ve koyduğu çerçeve ışığında bir dizi sosyal proje geliştirilmiş ve uygulamaya konmuştur. Bölge nüfusunun yarısını oluşturan kadınların statüsünün yükseltilmesi, kadınlara ilişkin sosyo-ekonomik gelişme göstergelerinin iyileştirilmesi amacına yönelik olarak çeşitli alanlarda eğitim, gelir getirici faaliyetlerin uygulandığı, kısmi zamanlı poliklinik hizmetlerinin verildiği, sosyo-kültürel etkinliklerin düzenlendiği Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) kurulmaya başlanmıştır. Katılımcı yeniden yerleşim uygulamaları kapsamında, baraj inşaatları nedeni ile yerleşim yerlerini ve geçim kaynaklarını yitiren nüfus gruplarının yeniden yerleşimlerini temin etmek ve bu nüfusun yeni yaşamlarına sosyal ve ekonomik uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla "Birecik Barajından Etkilenen Nüfusun Yeniden Yerleşimi İstihdamı ve Ekonomik Yatırımlar için Planlama ve Uygulama Projesi" 1997 yılında hayata geçirilmiştir. Proje 2000 yılı sonunda tamamlanmış olup, ilgili kuruluşların uygulamalarına yol göstermek amacı ile alanın 1/25.000 ölçekli Alt-Bölge Gelişme Planı hazırlanmış ve yöreye ilişkin yatırımlar bu plana göre yürütülmektedir. Sosyal Eylem Planı ışığında, gençler arasında iletişimi artırmak, inisiyatif geliştirmek ve örgütlü davranmalarını teşvik etmek yolu ile toplum kalkınmasının aktif üyeleri haline getirmek amacıyla 1999 yılında Mardin'de Gençten Gence Sosyal Gelişim Projesi başlatılmıştır. Bir yıl devam eden projenin taraflar üzerinde etkisini ölçmek amacıyla "The Role of Youth Initiatives in Development Process in Less Developed Areas. The Case of Mardin, Turkey" çalışması yapılmıştır. Bu projeden elde edilen deneyimler ışığında, UNDP ile işbirliği içinde yürütülen "GAP'ta Sürdürülebilir Kalkınma Programları" çerçevesinde İsviçre Hükümeti'nden sağlanan fonlarla tüm bölgeyi kapsayacak Gençlik için Sosyal Gelişim Projesi tanımlanmış ve 2001 yılı içinde uygulamaya geçirilmiştir. Habitat ve Yerel Gündem 21 Gençlik Derneği liderliğinde uygulanan proje, GAP illerinde gençlik merkezlerinin açılmasını, gençler arasında iletişim ağlarının oluşturulmasını, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerin örgütlenmesini ve gençlere yönelik çeşitli alanlarda mesleki beceri kazandırma programlarının geliştirilmesini ve uygulanmasını içermektedir. Dezavantajlı gruplardan biri olan sokakta çalışan çocuklara yönelik Diyarbakır Kentinde Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi" Diyarbakır kentinde başlatılmıştır. Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO), Diyarbakır Valiliği ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) işbirliği ile uygulamaya geçirilmiştir. Bu model benzer bir şekilde aynı sorunun yaşandığı Adıyaman İli'nde "Adıyaman Kentinde Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu Projesi" olarak, Haziran 2002 içinde uygulamaya başlanmıştır. Kent yoksullarına yönelik olarak UNDP ile işbirliği halinde yürütülen "GAP'ta Sürdürülebilir Kalkınma Programları" çerçevesinde Kentsel Enformal Sektörde İstihdamın ve İşgücü Kapasitesinin Artırılması Projesi" Diyarbakır İli'nde Temmuz 2000 içinde başlatılmıştır. Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu işbirliği ile uygulanmakta olan bu proje ile, esnaf ve sanatkar olarak da tanımlanabilecek mikro ve küçük işletme kollarından gelişme potansiyeli olanların belirlenmesi amaçlanmaktadır. GAP Bölgesi'nde başta sulu tarıma geçiş olmak üzere GAP'ın etkileri ile oluşabilecek ekolojik ve çevresel değişmelerin halk sağlığı üzerinde yaratacağı olumsuz etkileri belirlemek ve bu olumsuzlukları gidermeye yönelik önlemlerin tanımlandığı bir eylem planı geliştirmek amacı ile Nisan 2001 içinde GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi başlatılmıştır. Proje bölgesi ile Türkiye'nin daha gelişmiş bölgeleri arasındaki gelişmişlik farkını ortadan kaldırmayı ve dengeli bir gelişmeye katkıda bulunmayı amaçlayan GAP'ın başarısı, büyük ölçüde uygulandığı alandaki toplumun iyi tanınması ve halkın projeye katılım ve desteğine bağlıdır. Bu nedenle sosyal araştırmalar ve bunlara dayalı uygulamalar GAP'ın en önemli bileşeni durumundadır. Nitekim yapılan "Toplumsal Değişim Eğilimleri", "Nüfus Hareketleri", "Kadının Statüsü ve Kalkınma Sürecine Entegrasyonu", "Baraj Göl Aynasında Kalacak Yerleşimlerin İstihdam ve Yeniden Yerleşme Sorunları" gibi araştırmaları takiben, uygulama sürecine halkın katılımını sağlayarak, sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirmek üzere GAP Sosyal Eylem Planı devreye girmiştir. GAP kapsamındaki kamu yatırımları ile hedeflenen, insanı merkez alan sürdürülebilir insani gelişmenin sağlanmasıdır. Bu ilke, Proje bölgesi halkı için tercih ve potansiyellerini eksiksiz, eşit ve adil bir biçimde hayata geçirme olanakları yaratmasına ilişkin uygulamaları ifade etmektedir. Plan tarafından belirlenen politika ve hedefler doğrultusunda GAP İdaresi, 1995 yılından itibaren Bölgede kadın nüfusun geliştirilmesine ve eğitimine yönelik Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) oluşturmaktadır. Bu merkezlerin yaygınlaştırılmasında, çeşitli kamu kuruluşlarının yanısıra hükümet dışı kuruluşlar ve UNICEF gibi uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılmaktadır. Şanlıurfa Valiliği, İş ve İşçi Bulma Kurumu işbirliğince GAP İdaresi koordinasyonunda ilk olarak Şanlıurfa Yakubiye Mahallesi ve Sağlık Köyü'nden başlatılan ve daha sonra diğer bölge illerinde de açılan ÇATOM'ların sayısı 2001 yılı sonu itibariyle 23'e ulaşmıştır. Sosyal, ekonomik ve kültürel nedenlerle birtakım sosyal hizmetlere ulaşmakta güçlük çeken, kalkınmanın nimetlerinden yeterince yaralanmayan ve toplumsal süreçlere eşit bireyler olarak katılamayan bölge kadınının, statüsünü yükseltmeyi amaçlayan proje kapsamında bugüne kadar yaklaşık toplam 15.000 kadına ulaşılmıştır. Halktan gelen talep üzerine, sayıca artan ÇATOM'lar ve uygulamaları, Projeyi kalıcı bir niteliğe büründürmüştür. Önümüzdeki dönemlerde kurumsallaşarak, gönüllü kuruluşların da desteği ile yarı özerk bir yapı ve kimliğe kavuşmaları hedeflenen ÇATOM uygulamaları GAP Bölge Kalkınma İdaresi'nin öncelikli faaliyetlerinden birini oluşturmaktadır. Sosyal Eylem Planı doğrultusunda, Bölgede yapımına başlanan Birecik Baraj Gölü'nden etkilenecek yerleşimlerin nüfusunun yeniden yerleştirilmesi çalışmaları da katılımcı anlayışla devam etmektedir. Birecik Barajından Etkilenen Nüfusun Yeniden İskanı Uygulaması Programı, Türkiye'de bu alanda halk katılımı ile yapılan en geniş kapsamlı ilk uygulama olma özelliğini taşımaktadır. Bu çalışma ile Birecik Baraj Göl Aynası'ndan etkilenen yerleşim birimlerinde yaşayan nüfusun, yeniden yerleşimi, yeni yer seçimi, ekonomik uğraş alanlarına yatırımlar ve istihdam yoluyla, yeni durumlarına uyum sağlayabilmeleri, yeniden üretken ve kendi kendilerine yeterli hale gelebilmek üzere organize olmalarının sağlanması amaçlanmıştır. Birecik Barajı'ndan etkilenen yerleşimlerdeki nüfusun yeniden iskanı konusunda çeşitli kamu kuruluşlarınca yapılacak olan çalışmalar konusunda yöre halkı bilgilendirilmiş ve projeye katılımlarının sağlanması amacıyla yerinde bir dizi toplantı yapılmıştır. Köylerde toplantılar düzenlenerek ekonomistlerin araştırmaları sonucunda ortaya çıkan uygun yatırım alanları seçenekleri konusunda kendilerinin de görüşleri alınarak yeni seçenekler oluşturulmuştur. Yöre halkının sosyo-ekonomik ve kültürel yaşam biçimi bu kadar yakından ilgilendiren bir konuya, halkın kendisini ve hükümet dışı kuruluşları da katarak ortak bir yön vermek üzere başlatılan ve yeniden yerleşim planlama çalışmalarına halkın katılımının sağlanması, yapılacak uygulamaların halkın istekleri doğrultusunda ele alınmasını amaçlayan bu çalışma, GAP İdaresi'nin Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile ortaklaşa yürütülmektedir. Sosyal amaçlı projeler çerçevesinde; Diyarbakır'da Sokakta Çalışan Çocukların Rehabilitasyonu, kırsal alanlarda okul servisi otobüsü hizmetleri ve Mardin'de gençlere yönelik projeler de GAP İdaresi'nce yürütülmektedir. [COLOR="Red"][COLOR="Blue"]GAP, SAĞLIK[/COLOR][/COLOR] GAP'ın entegre bir proje olarak faaliyetlerinin şekillendirilmesiyle GAP Bölgesi'ndeki sağlık hizmetleri önemli ölçüde yaygınlaşmakta ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi için Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda sektörlerarası işbirliğini de içeren çalışmalar sürdürülmektedir. Sağlık Bakanlığı, GAP Bölgesi'ndeki sağlık düzeyini ve buna bağlı olarak kişilerin yaşam kalitesini yükseltmek amacıyla rutin hizmetlerin yanısıra, bir dizi proje yürütmektedir. Bu projeler; İshalli Hastalıkların Kontrolü, Akut Solunum Yolu Enfeksiyonlarının Kontrolü, Ulusal Sıtma Kontrolü, Anne Sütünün Teşviki / Bebek Dostu Hastaneler, Fenilketonüri Taraması, İyot Yetersizliği Hastalıkları ve Tuzun İyotlanması, Güvenli Annelik ve Bilgi-Eğitim-İletişim, Aile Sağlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projeleridir. Bu projelerin programa dönüştürülerek hizmette sürdürülebilirliğin sağlanması için; Sektörlerarası işbirliği ve toplum katılımını artıran hizmet modelleriyle çalışmalar yürütülmektedir. Ayrıca Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde sağlık alanında kurumsal gelişmeyi de desteklemek amacıyla Dünya Bankası desteği ile Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanmakta olan Birinci ve İkinci Sağlık Projeleri çerçevesinde yeni sağlık evleri ve sağlık ocakları yapılmakta, mevcut ve yeni inşa edilen sağlık kuruluşlarının donanım ve araçları sağlanmakta, sağlık personelinin bilgi ve becerilerini geliştirmeye yönelik başlangıç ve hizmet içi eğitim programları uygulanmaktadır. Yürütülen bu yoğun çalışmalarla GAP Bölgesi’ndeki sağlık hizmetleri önemli ölçüde iyileştirilmiş olmasına karşın, GAP Bölgesi sağlık göstergelerinin ülke ortalamasından farklı olduğu gözlenmektedir. GAP Bölge Kalkınma İdaresi, GAP kapsamındaki değişim süreçlerinde insanı olumsuz yönde etkilemesi olası tüm konularda sorumluluk hissetmekte ve özellikle insan sağlığına ilişkin konularda işbirliklerine önem ve öncelik vermektedir. Entegre ve sürdürülebilir insani gelişme yaklaşımıyla GAP Bölge Kalkınma İdaresi’nin sağlık alanında yaptığı ilk çalışma 1991 yılında Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile hazırladığı "GAP Sağlık Sektörü Uygulama Planı" olmuştur. Bu çalışmada; GAP Bölgesi’ndeki mevcut sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarının belirlenmesi, GAP çerçevesinde yatırım hedeflerinin tespiti nitelik ve niceliklerinin belirlenmesi, sorun ve darboğazların çözümlenmesi gelecek taleplere cevap verebilecek ve Türkiye için örnek teşkil edebilecek bir uygulama modelinin oluşturulması ilke olarak hedeflenmiştir. Bu çalışmanın sonunda GAP Bölgesi’ndeki sağlık sorunlarının ülkenin genel sorunlarından soyutlanamayacağı vurgulanırken, Sağlık Bakanlığı tarafından sektörlerarası katılımla 1992 yılında yapılan "Birinci Ulusal Sağlık Kongresi" ve 1993 yılında yapılan "İkinci Ulusal Sağlık Kongresi" sonuçlarında GAP Bölgesi’ndeki mevcut ve gelecekteki sağlık sorunlarının çözümü için öneriler ve stratejiler belirlenmiştir. GAP, sürdürülebilir insani gelişme kavramının literatürüne girdiği 1995 tarihinden itibaren, ağırlıklı bir biçimde çevresel ve insani boyutları da kapsamına almış ve temel hedef olarak da bölge insanının yaşam kalitesinin yükseltilmesini benimsemiştir. Bu yaklaşım ile ekonomik büyümeye yönelik fiziksel yatırımlar da dahil tüm proje ve uygulamalar insani gelişmeye ve insan sağlığına yaptığı katkı açısından değerlendirilmektedir. Bu yaklaşımla GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından yürütülen ilk sağlık projesi, 1995 yılında Yale (ABD), Hebrew (İsrail), İzmir ve Bölge Üniversitelerinin işbirliği ile Şanlıurfa’da yürütülen Şark Çıbanı projesi olmuştur. Bu çalışma ile hastalık etkeni olan parazitin türü belirlenerek korunma ve tedavisine ilişkin öneriler ilgili kurum ve kişilerle paylaşılmıştır. Sağlık alanında yürütülen ikinci çalışma ise 1998 yılında da Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO)-Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliği ile yürütülen "Türkiye’de Sıtma Birimlerinin Ulusal Kapasitesinin Güçlendirilmesi" projesi olmuştur. GAP kapsamındaki fiziki yatırımlar, hiç kuşkusuz bölgeye önemli bir ekonomik büyüme ve sosyal gelişme sağlayacaktır. Bununla birlikte, baraj göllerinin oluşması, sulama alanlarının genişlemesi, ürün deseni ve tarım pratiklerinin değişmesi, kentleşme ve sanayileşmenin ekolojik sistem ve çevre üzerinde de etkili olması kaçınılmazdır. Bu sürecin insan sağlığına olan olumsuz etkilerini en aza indirgemek amacıyla Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile GAP Bölge Kalkınma İdaresi tarafından 2001 - 2002 yıllarında GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi yürütülmektedir. Katılımcı planlama ve sektörlerarası işbirliğinin gereği olarak projenin geliştirilme aşamasında ilgili sektörler ile yerel yönetici ve eğitimcilerin projeye ilişkin görüş ve önerileri alınmıştır. GAP Bölgesi Halk Sağlığı Projesi, Türkiye Parazitoloji Derneği başkanlığında Dicle, Gaziantep ve Harran Üniversiteleri temsilcilerinden oluşan bir konsorsiyum tarafından yürütülmekte olup, proje sonunda sektörlerarası işbirliğiyle "GAP Bölgesi Halk Sağlığı Eylem Planı" hazırlanacaktır. Bilindiği gibi GAP Bölgesi'ndeki sağlık hizmetlerinin sunumunda (ülkenin diğer pek çok bölgesinde olduğu gibi) altyapı, yönetim sağlık insangücü vb. konularında sorunlar yaşanmaktadır. Ancak GAP Bölgesi'ndeki en önemli sorun mevcut sağlık hizmetlerinin kullanılmamasıdır. Özellikle dezavantajlı gruplar içinde değerlendirilen kadın ve çocukların sağlık hizmetlerine ulaşma ve kullanma oranını artırmak amacıyla GAP Bölge Kalkınma İdaresi "Sağlık Gönüllüleri" projelerini yürütmektedir. Sağlık Bakanlığı koordinasyonu ile yürütülen çalışmalarda, kadının bölgesel kalkınma sürecine katılımını artırmak amacıyla kurulan ÇATOM katılımcılarının sağlık gönüllüsü olarak yetiştirilmektedirler. "Sağlık Gönüllüsü" olarak yetiştirilen genç kız ve kadınların; Kendi sağlıklarını koruma konusunda bilinç kazanmaları, aile bireylerinin sağlıklarının korunması konusunda bilgi ve beceri kazanmaları, toplumsal sağlık sorunlarına karşı duyarlılık kazanmaları ve yörelerindeki mevcut sağlık hizmetlerini kullanmaları amaçlanmaktadır. [/B] [/QUOTE]
Alıntıları ekle...
İsim
Spam kontrolü
Turizmin başkenti olarak bilinen güneydeki ilimiz?
Cevapla
Forumlar
Tarih
Cumhuriyet Tarihi
GAP(Güneydogu Anadolu Projesi)
Top