Eski Çağlarda Türkiye ve Çevresi

Eskiçağlarda Türkiye
Türkiye tarihin ilk dönemlerinden itibaren yerleşime tercih edilen bir ülke olmuştur. Bunun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
• İklim koşullarının iyi olması
• Verimli otlak ve topraklara sahip olması
• Asya ile Avrupa arasında bir köprü görevi görmesi ( Ulaşım ve Ticaret yolları üzerinde bulunması)
• Yer altı ve yer üstü kaynaklarının zengin olması
• Anadolu doğu ile batı dünyalarının ilişkileri açısından önemli bir konuma ve katkıya sahip olmuştur.

TÜRKİYE'NİN TARİH ÖNCESİ DEVİRLERİNİ AYDINLATAN MERKEZLER :

a- Anadolu’da Yontma Taş Devri :
Antalya yakınlarındaki Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaraları , Gaziantep yakınındaki Dülük, Antalya Mağaracık bu dönemin önemli merkezleridir.
* Karain mağarasında Neanderthal neslinden bir çocuğun dişi ile Homo Sapiens ( Düşünen insan) türünden bir kafatası bulunmuştur.

b- Anadolu’da Cilalı Taş Devri :
Diyarbakır -Çayönü, Konya- Çatalhöyük bu dönem yerleşimlerindendir. Çayönü, çağımızın sosyal ve ekonomik düzeninin temelini oluşturan Cilalı Taş Devrinin en önemli merkezlerinden biridir. Gelişmiş köy yerleşmesi görülür.( Buğday,Nohut,Mercimek,Bezelye yetiştirilmiş, Koyun,Köpek,Keçi,Sığır yetiştirilmiştir.)
Konya, Çumra ilçesinin yakınlarında bulunan Çatalhöyük , Yakındoğu Cilalı Taş Devri yerleşmelerinin en başta gelenlerindendir.
* Yapılmış olan Hasan Dağı ve Çatalhöyük resmi bir kenti çevresiyle gösteren en eski şehir tasvir ve en eski şehir planıdır.

c- Anadolu’da Bakır Taş Devri :
Burdur-Hacılar, Konya-Canhasan, Denizli-Beycesultan, İç Anadolu’da Güllücek, Van-Tilkitepe önemli yerleşimlerdendir. Bunların dışında , Eski Tunç Devri olarak adlandırılan dönemde Çanakkale-Truva, Yozgat-Alişar, Çorum – Alacahöyük bu dönemin birer medeniyet merkezleridir.
Truva’da dokuz kat, Alişar ve Alacahöyük ‘te beşer kat kültür tabakalarına rastlanmıştır.
Orta Anadolu’da oluşturulan bu çok yüksek medeniyeti Hatti adındaki kavim oluşturmuştur.
Anadolu M.Ö. 2000 yıllarında kuzeydoğu’dan gelen göç dalgasına uğramış ve etnik yapısı değişmeye başlamıştır. Bu dönemde Asurlu’lar Anadolu’da ticari amaçlı pazaryerleri kurmuşlardır.( Karum) Bunlardan Kaniş (Kültepe ) te bulunan 10.000 civarındaki kil tabletle birlikte Anadolu yazılı döneme geçiş yapmıştır.
Anadolu’nun yazılı döneme geçişini sağlayan uygarlık Asurlulardır.

M.Ö. 2. BİN M.Ö. 6. YÜZYILA KADAR TÜRKİYE

HİTİTLER MÖ.2000-MÖ.700) = Frigler son verdi.


• Hitit tarihi üç kısımda incelenir.
* Eski Krallık (MÖ.1800 –1400)
* Yeni Krallık (MÖ.1400-1200)
* Geç Hitit Şehir Devletleri (MÖ.1200-700)

• Anadolu’ya Kafkasya üzerinden MÖ.2000 ‘de geldikleri sanılmaktadır. Mezopotamya ve Mısır medeniyetlerinden etkilenmişlerdir.

Yer: Orta Anadolu, Kızılırmak kıvrımında Kapadokya Bölgesi
Başkent: Hattuşaş (Boğazköy)

Özellikleri :
• Anadolu’da siyasal birliği sağlayarak, merkezi otoriteyi güçlendiren ilk devlettir. (Önceleri Feodaldi =Küçük Krallıklar )
• Anallar ile ilk tarih yazıcılığını başlattılar.(Olaylar, Anal denilen yıllıklara yazılır ve yıl sonunda tanrılara sunulurdu.= Objektif tarih yazıcılığı)
• Pankuş denilen tarihte ki ilk danışma meclisini kurdular. (Kralı denetleyen, yetkilerini kısıtlayan ve kral seçiminde rolü olan bir meclistir.)

Hititlerin Meşruti özelliği...
• Kendilerine ait ilk Hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.
• Tarihin ilk yazılı ant. nı yapmışlardır.MÖ.1280 Kadeş Ant.
• Yazılıkaya ve İvriz Kabartmaları Hititlere aittir.

Devlet Yönetimi:
* Devletin başında , baş rahip, baş yargıç, baş komutan unvanlarını taşıyan krallar bulunurdu.
* Hitit soylularından oluşan Pankuş adlı danışma meclisi ülke sorunlarını kralla birlikte çözümlerdi. Yeryüzündeki en eski “Meşruti “devlet özelliğini kazandırır.
* Hititlerde “Tavananna” adı verilen kraliçe yönetimde söz sahibi idi. Dini törenlere katılır,kral mühürlerinde adları bulunur, elçi kabul ederdi. Bu durum kadına değeri gösterir.
*Medeni kanunun ilk örnekleri görülür.(Resmi nikah)
*Düzenli ve devamlı orduları yoktu. Ücretli askerleri vardı .Savaş zamanı silahlı herkes savaşa katılırdı. Askerlerin çoğu “yaya” idi. Savaş arabaları kullandılar.

Din ve İnanış :
*Çok tanrılı bir inanışları vardı. Anadolu’ya bu dönemde “BİN TANRI İLİ “ denirdi.(Hitit dinindeki bu hoşgörü , yerli toplumlar üzerindeki egemenliklerini kolaylaştırmıştır.)
*Kral, baş rahip olarak,bayramlarda, dini törenlerde töreni yönetirdi.
*Dini inanışlarda temizlik esastı. Tanrılarına temizlikle ulaşacaklarına inanırlardı.
*En büyük tanrıları Gök tanrısı Teşup, karısı Hepat güven tanrıçasıdır. Tanrıları insan gibi düşünür,fakat ölümsüz olduğuna inanırlardı. Tanrılara hesap verme korkuları vardı. Anallar böyle çıkmıştır.

Sosyal Hayat ve Hukuk :
*Halk hürler ve köleler olarak ayrılırdı.
*Kölelere verilen yasalar ve haklarda insani değerler hakimdir. İlk çağ topluluklarında, kölelere mülkiyet hakkı tanıyan tek toplum Hititlerdir. Köleler bedel ödeyerek hür olabiliyorlardı.
*Hititlerin en önemli özelliği, “İnsan Haklarına” önem vermeleridir. Özgür kadınla evlenebilirlerdi. Köleler yarım insan sayıldığı için , yasalarda yarı yarıya uygulanıyordu.
*Medeni ve ceza Hukuku gelişmiştir. Ceza yasası yumuşak olup, fidye esasına dayalı idi.
*Ölüm cezası daha çok krala ve devlete karşı işlenen suçlar için uygulanırdı.
*İlk veraset yasasını Telepuniş hazırladı.

İktisadi Hayat:
*Tarım ve hayvancılık önemliydi. Topraklar tanrının ve kralın sayılıyordu.İşleme hakkı halkta idi. İlk Tımar sistemi uygulandı.Buna Hititlerde “Şahhan” deniliyordu.

Yazı ,Dil ve Edebiyat :
• İki çeşit yazı kullandılar.
*Sümerlerin Çivi Yazısı
* Hititlerin Hiyeroglif Yazısı
• Edebiyatları dini niteliklidir. Mezopotamya’dan etkilendiler.
• Sistematik tarih yazıcılığının ilk örneklerini verdiler . Anal (Yıllıklar) kronolojik sıra ile yazılmıştır.

Bilim ve Sanat :
• Mezopotamya’nın etkisi vardır. Heykelcilik ve kabartmacılık gelişmiştir.
* Yazılıkaya Kabartmaları * İvriz Kabartmaları




FRİGLER : (MÖ. 800- MÖ. 676) = Kafkaslardan gelen Kimmerler yıktı.

Kurulduğu Yer : Sakarya bölgesi(Batı ve orta Anadolu’da hakim)
Başkentleri : Gordion (Polatlı ) Balkanlar üzerinden geldiler.
Özellikleri : Tarıma önem vermişlerdir. (Öküz öldüren, saban kıranın cezası ölümdür.)

Devlet Yönetimi : Krallıkla yönetiliyordu. Krallarına Midas ve Gordios derlerdi.

Din ve İnanış :
*Çok tanrılı bir inanışları vardı. Ziraat inançlarına yansımıştı.” Kibele” toprak ve bereket tanrıçasıdır.
• Ölüm sonrası hayata inandıkları için, ölülerine kaya mezarlar yapmışlardır.
( Midas Mezarı)

Sanat:
Yunan ve Hitit etkisi görülür. Kabartmalar vardır. Tiftik kılından “Tapates “ denilen halı ve kilimleriyle ünlüdür.

Kültür ve Medeniyetleri :
Krallıkla yönetilmişlerdir.
Çok tanrılı din inanışı vardır.En önemli tanrıları bir tabiat tanrısı olan “ Kibele” idi.
Ekonomilerinin temeli Tarım ‘ a dayalıdır. Özellikle köylü ve çiftçi ülkesidir.Bu nedenle yasalarında tarımı koruyucu maddelere yer vermişlerdir.( Öküz öldüren ya da Saban kıranın cezası ölümdür) Maden işçiliği, taş işçiliği, tahta işçiliği, halı ve kilim dokuma sanatında gelişmişlerdir. Dünyaca ünlü halı ve kilim dokumalarına “Tapetes” denilir.



LİDYA UYGARLIĞI: (MÖ. 687 – MÖ. 547 ) = Persler yıktı.

Yer: Batı Anadolu (Gediz – Menderes Bölgesi)
Başkent: SARD (Manisa –Salihli )

Özellikleri :
• Ekonomilerinin temeli ticarete dayanır. Ticaretin gelişmesi sonucunda mübadele (değiş- tokuş ) sistemi yetersiz kalınca tarihte ilk defa PARA kullanılmıştır.
• Efes’ten başlayarak, Lidya başkenti SARD’a ,oradan Asur kentleri SUS ve NİNOVA’ya kadar uzanan “KRAL YOLU”nu ticarete açtılar. Doğu -Batı ticaretinin gelişmesine yol açmıştır.
• Tüccarların mallarını korumak için devlet güvencesi verildi. Böylece tarihte ilk kez sigortacılığı başlattılar.
• Lidyalılar, ticarete önem vermişler , fakat askerliği yeteri kadar önemsememeleri , vatan savunmasını ihmal etmelerine sebep olmuş. Ordularını ücretli askerlerden kurmuşlardır.
• Persler son vermişlerdir.

Kültür ve Medeniyetleri :
Krallıkla yönetilmişlerdir.
Çok tanrılı din inanışına sahiptirler. Kral ve Asilleri yığma toprak tepeler (Tümülüs) altındaki odalara gömmüşlerdir.
Ekonomilerinin temeli Ticarete dayalıydı. Mezopotamya’da Ninova’dan başlayıp, Sard üzerinden Efes’e kadar giden ticaret yolu olan Kral yolu’nu , kral Giges zamanında açmışlardır.
Mezopotamyalılarla, Asurlularla, İyonlarla, Mısırlılar’la ticaret yapmışlardır.
Kral Giges doğuda Asurlular, batıda İyonlarla iyi geçinmiş, iki ülke arasında Anadolu’nun transit olmasını sağlamıştır.
Fenike alfabesinden esinlenerek oluşturdukları Alfabe yi kullanmışlardır.
Uygarlığa en önemli katkıları Para’ yı bulup kullanmış olmalarıdır. Böylece değiş-tokuşa dayalı ticari ilişkiler, para ile daha çok gelişmiş ve hızlanmıştır.
Kral Krezüs ordu’ya fazla önem vermemiş,her şeyi para ile çözeceği düşüncesiyle milli bir ordu oluşturmamış, ücretli askerlerden oluşan bir ordu oluşturmuştur. Bu da yıkılış sebeplerinin en önemlisidir.
Yunan uygarlığının etkisi altında kalmışlardır.
Ticaret,dokumacılık,deri işleme,çömlek,maden işleme sanatlarında gelişmişlerdir.




İYON UYGARLIĞI (MÖ. 1000 – MÖ.546 ) =Persler yıktı.

Yer: Efes,Milet, İzmir bölgesinde , Dor istilasından kaçan Akalar kurdu.

Özellikleri:
• Siyasi birlik kuramadılar. 12 Şehir Devletleri vardı. (Efes,Milet,Foça,İzmir )
• Denizciliğe önem vermişlerdir. Anadolu ticaretinde , Lidyalıların hakimiyeti, İyonları Akdeniz ve Karadeniz’de ticaret kolonileri kurmaya yöneltmiştir.(Kolonicilikte Fenikelilerden etkilenmişlerdir.)
• İyon şehir devletleri, demokratik yönetimin ilk örneklerini oluşturmuşlardır. Özgür Düşünce ortamının gelişmiş olması , bilim ve uygarlıkta ileri bir düzeye ulaşmalarına sebep olmuştur.
• Fenike alfabesini alarak , Yunanlılara geçmesinde etkili oldular.
• Homeros’un İlyada ve Odessa destanları önemlidir.
• Çok tanrılı bir inançları vardı. Ölüm sonrası bir hayata inanmazlardı
• Çok tanrılı bir inançları vardı. Ölüm sonrası bir hayata inanmazlardı.
• Doğu medeniyetini, Ege havzasına taşıdılar.

İyonya, Anadolu’da bir kültür ve uygarlık merkezi olmuştur.

Bunun sebepleri ;
* Özgür düşüncenin varlığı,felsefede ve bilimsel gelişmelerde ileri düzeye ulaşmalarında etkili olmuştur.
* Doğu-Batı Uygarlıklarının kesiştiği bölgede yaşıyor olmaları ve ticaret yolu ile kültür alışverişi içinde olmaları
* Dini inanışlarının baskıcı olmayışı ve dünyevi olması da araştırma yapmaya engel olmayışı
* Topraklarının zenginliği
* Kolonileri sayesinde, dünyayı tanıdılar, diğer kültürlerden yararlandılar.(Fenike medeniyetini, kolonileri ile batıya taşıdılar. Foçalılar, Fransa ve İspanya’ya dek yayıldılar.)
*Medeniyetin gelişimi için yeterli sermayeye sahip olmaları

• Bu dönem bilginleri; Ksenefon = Coğrafya Diyojen-Heraklit = Felsefe
Hipokrat = Tıp Pisagor = Matematik
Heredot = Tarih Tales = Matematik, Gökbilim,
• Mimaride İyon nizamı adı verilen yapı tarzını oluşturdular.(Efes’teki Artemis Tapınağı)

Kültür ve Medeniyetleri :
Şehir devletleri halinde siyasi yapı görülür. Şehirler önce krallar sonra asiller ve sonra da demokratik şehir meclisleri tarafından yönetilmiştir.
Çok tanrılı din inanışına sahiptirler.
Güçlü askeri ve deniz filolarıyla Kuzey Ege, Marmara denizi çevresi,Karadeniz’de kendilerine bağlı pek çok ticari amaçlı koloniler kurmuşlardır.
Fenikelilerden aldıkları alfabeyi kullandılar.
İyonlar Anadolu medeniyetlerinin en gelişmiş olanıdır. Bunun nedenleri;
• Özgür düşünceye inanmaları,
• Anadolu kültüründen yararlanmaları (Özellikle Hitit ), maddi durumlarının iyi olması ,
• Kuruldukları bölgenin ön-Asya ticaret yollarının bitiş noktasında olmasından dış dünyayı tanımalarıdır.
İyon şehir devletlerinin dünya tarihindeki önemi , özgür düşünce ve bilimin ilk önce burada doğmuş olmasıdır. Matematikte; Tales ve Pisagor, Tıp ta; Hipokrat, Felsefe’de; Diyojen, Anaksimenes ve Anaksimandros, Tarih te; Herodot önemli bilim adamlarıdır.
Mimari, heykelcilik alanlarında çok gelişmişlerdir. En ünlü kalıntıları Efes Artemis Tapınağıdır.
Ekonomilerinin temeli Ticaret’e dayanır.

Yıkılışları: Perslerce zayıflatıldılar ve yıkıldılar. Perslerin ,İyonya’yı ele geçirmesi ve İyonya’nın uygarlık ürünlerini tahrip etmesi Makedonya kralı Büyük İskender’i kızdırır. Bunun üzerine, Asya seferine çıkan Büyük İskender Perslere son verir ve Helenizm Uygarlığını kurar.



URARTU UYGARLIĞI: (MÖ.900 - MÖ. 600 ) Medler son verdi.

Yer:Doğu Anadolu’da Van gölü çevresinde kuruldular.
Başkent: Tuşpa (Van)

Devlet Yönetimi: Krallıkla yönetiliyorlardı. Kralların yetkileri çok genişti.

Din ve İnanış:
* Çok tanrılı inanışları vardı. En büyük tanrıları savaş tanrısı “Haldi “idi.
* Krallar icraatlarını tanrıları adına yaparlardı. Ahiret İnançları vardı. “Oda Mezarları” yapmışlardı.

Ekonomi: Tarım, hayvancılık ve maden işlemeciliğine dayanır. Su mimarisi gelişmiştir.(Suni göller, su kanalları açmışlardır.= Van’a 80 km. uzaklıktan kanallarla su getirmişlerdir.)

Yazı:Çivi ve Hiyeroglif yazısını kullandılar.

Kültür ve Medeniyetleri :
Krallıkla yönetilirdi. Ülke eyaletlere ayrılmıştı. Eyaletlerin başında merkezden atanan ve "En-nam" denilen valiler bulunurdu.
Çok tanrılı din inanışına sahiptiler.En önemli tanrıları savaş tanrısı olan “Haldi” idi.
Ekonominin temeli hayvancılığa dayanıyordu.
Rahipler ,soylular ve askerler ayrıcalıklı sınıftır.
Dilleri eklemeli dil gurubundandır. Çivi yazısı ve resim yazısı kullanmışlardır.
Mimarlıkta çok gelişmişlerdir.Van kalesi,Çuvaş tepe,Erzincan’da Altın tepe Urartulardan günümüze kalmış en önemli kalelerdir. Su kanalları açmışlar, kaya mimarisinde, madencilik sanatında gelişmişlerdir.


UYARI: *Doğu Anadolu’da kalkan görevi yapmışlardır. Asurlulara karşı Anadolu’yu korudular. Urartular, Asurluların siyasi rakibi idi.
* Bu devrin, devlet yönetiminin ortak özelliği idare şeklinin mutlak monarşi olmasıdır. (İyonlar hariç)

M.Ö. 6. YÜZYILDAN M.S. 11. YÜZYILA KADAR TÜRKİYE​

PERSLER:

• İran’da kurulan devletlerin en önemlisi Pers İmparatorluğu dur.
• Anadolu, MÖ. 543-333 yılları arasında Pers hakimiyetinde kaldı. Anadolu’ya Med hakimiyetine son vererek gelmişlerdir.
Hakimiyet Alanları: Kafkasya - Tuna (Trakya) - Hindistan - Mısır
• Anadolu’yu kontrol altında tutabilmek için “Satraplığa” (Eyaletlere) ayırdılar. Yarı bağımsız valilerle yönettiler.
• Anadolu uygarlığına kültürel etkileri olmamıştır. Çünkü Anadolu uygarlığı daha yüksek bir uygarlıktır.
• Yolları yeniden düzenleyerek, ihtiyaçları olan tahıl, dokuma, hayvan ve hayvan ürünlerini Anadolu’dan sağladılar.
• Perslerin boğazlara egemen olması, Boğazlardan ekonomik gelir sağlayan İyonların tepkisine neden olmuştur.
• İyon şehir devletlerini , Pers istilasından kurtarmak için , Büyük İskender Asya seferine çıkar. MÖ. 334’te İssos ve Granikos Savaşları (= Biga çayı yakınlarında ) ile PERSLER yenildi ve yıkıldı.
• Böylece “HELENİSTİK DÖNEM” BAŞLADI.

Kültür ve Medeniyetleri :
İmparatorluktu. İmparatorluğun başında “Ülkeler Kralı” veya “Krallar kralı” sayılan bir hükümdar bulunurdu.
Pers İmparatorluğu birçok geniş vergi bölgesine (Eyalet – Satraplık) ayrılmıştır. Satraplıkların (Eyaletlerin )başında merkezden atanan ve kralın vekili sayılan asker valiler (Satrap) bulunurdu.
Askerliğe önem vermişler devamlı ordu kurmuşlardır.
Dinleri , iyilikle-kötülüğün mücadelesi olan Zerdüşt dinidir. Temizliğin temsilcisi kabul ettikleri ateşi “Ateşgede” denilen tapınaklarda sürekli yakarlardı. Zerdüştlük, Hindistan,Suriye,Anadolu ve Mısır’da da etkili olmuştur.
Perslerin Ön-Asya’ ya egemen olmaları, barış ve huzuru sağlamış ve Ticareti canlandırmıştır. Ticaretin gelişmesi için düzenli yollar ve düzenli posta teşkilatları kurmuşlardır.
Bütün İmparatorluk sınırları içinde tek para uygulaması yapmışlardır.
Çivi yazısı kullanmışlardır.
Mezopotamya,Anadolu,Mısır ve Yunan sanatlarından etkilenmişlerdir.



İSKENDER İMPARATORLUĞU DÖNEMİ:

Kurulduğu Yer: Makedonya
Hakimiyet Alanı: Karadeniz - Makedonya, Trakya, - Hindistan, - Tuna Boyları - Orta Asya - Mısır

Özellikleri:
Makedonya kralı II.Filip’in oğlu İskender babasının planı olan Anadolu seferine çıktı.
• Aristo’nun öğrencisi olan İskender ,İyon şehirlerini Perslerden aldı.
(Granikos=Biga Çayı ,İssos =Dörtyol Savaşları ile )

• Hindistan’a gitmek için çıktığı büyük seferde Perslerle yaptığı 3 savaşı kazandı. Hindistan ve Orta Asya’ya egemen oldu. Suriye, Filistin üzerinden Mısır’a girdi. İskenderiye’yi kurdu.

• MÖ. 323’de Hindistan’dan dönerken Babil’de öldü. İskender’in ölümü ile İmp. luk 3’e ayrıldı.
1- Ptolemeler Krallığı (Mısır)
2- Selevkoslar Krallığı (Trakya ve Batı Anadolu’dan Hindistan’a kadar)
3- Antigonitler Krallığı: (Makedonya’da)

• MÖ. 280’de Selevkos ölünce Anadolu’da yeni krallıklar kuruldu. Bunlar:
1. Bitinya Krallığı : Kuzey Batı Anadolu’da
2. Pontus Krallığı : Karedeniz’in güney kıyılarında
3. Kapadokya Krallığı: Orta Anadolu’da
4. Bergama Krallığı: Batı Anadolu’da

• Bergama Krallığının Özellikleri:
* Bilime, edebiyata ve sanata önem verdiler.
* Koyun,keçi derilerinden PARŞÖMEN denilen bir cins kağıt yaptılar. Böylece kitap yazımı kolaylaştı.
* Bergama’da 400 000 ciltlik bir kütüphane meydana getirdiler.
* Saraylar, tapınaklar, tiyatrolar gibi büyük inşaatlar yaptılar. Zeus Tapınağı bu döneme aittir.
( 19. yy. da Almanlar yaptıkları kazılar da Zeus Tapınağını bulmuş ve Berlin’e taşımışlardır.

• MÖ.133 ‘te Romalılar, Bergama Krallığına son verdiler.


İskender İmp. nun Önemi :
Büyük İskender’in Doğu Seferi sonucunda MÖ. 331 de Pers İmp. na son verildi.
Büyük İskender doğu seferinde; gittiği yerlerde büyük şehirler kurdu. Bergama, İskenderiye, Antakya önemlileridir. Bu kentler, zamanla gelişerek, bölgelerinin ticaret ,kültür merkezleri oldular. Yunan kentleri önemlerini kaybetti.
Büyük İskender doğu(Hindistan ) seferine, çıkarken yanına bilim adamlarını almıştı. Feth edilen yerlerdeki bilim adamlarını da yanına aldı. Bu bilim adamlarının ortak çalışmasını sağladı. Böylece HELENİZM DÖNEMİ başladı.(MÖ. 331-MÖ.30 )
Büyük İskender’in fetihleri ile Hindistan’a kadar yayılmış olan Yunan Uygarlığının (Batı), Doğu Uygarlıkları ile karışmasından doğan Uygarlığa HELENİZM UYGARLIĞI denir.
İskender İmparatorluğu topraklarında kurulan krallıklar, Roma İmp. tarafından kaldırılacaktır. Fakat, Helenizm Dönemi Medeniyeti , Roma İmp. , Sasani Devleti, İslam Medeniyetine etki edecektir.

Kültür ve Medeniyet :
Hellenistik medeniyetin merkezi Anadolu’dur.
İskenderiye ve Bergama’da Kütüphaneler kurulmuş
İskenderiye,Antakya ve Bergama’da büyük saraylar yapılmıştır.
İskenderiye feneri dünyanın yedi harikasından biri kabul edilmiştir.
Heykeltıraşlık sanatının en önemli örnekleri Bergama Zeus Sunağının kabartmaları ve “İskender Lahdi” ,Nike (Zafer Tanrıçası),Afrodit dir.
Mısır’da İskenderiye şehrini, Büyük İskender kurmuştur.
Ülke yönetimi Perslerdeki gibi satraplıklar şeklindedir.
Bu dönemde en çok pozitif ve deneysel bilimlerde gelişmeler olmuştur.
İskender,hocası Aristo’nun etkisinde kalmış ve bilime büyük destek vermiştir.
Hellenistik medeniyet ,İslam medeniyetinin doğmasında çok etkili olmuştur.



ROMA İMPARATORLUĞU

Roma Devleti, MÖ. 753 yılında İtalya’da kurulmuştur. Bütün Akdeniz havzasına hakim (İspanya, Galya, Balkan toprakları ,Anadolu, Suriye, Mezopotamya,Filistin, Mısır, Tunus,Cezayir katılmış. Akdeniz bir iç deniz olmuştur.)
Roma yönetimi; krallık, cumhuriyet ve imparatorluk aşamalarından geçmiştir.
Roma’nın gelişimine Kavimler göçü engel olmuştur. Roma MS. 395’te Batı – Doğu Roma olarak ikiye ayrılmıştır.
* Batı Roma 476’da
* Doğu Roma (Bizans) 1453’te yıkıldı.

Özellikleri:
• İlkçağın en büyük ve en güçlü imparatorluğudur.
• Milano Fermanı ile Hıristiyanlık dini MS.313 ‘te resmi din ilan edildi.
• İlkçağın en gelişmiş hukuk kurallarını, “ROMA VATANDAŞLAR HUKUKU” yani
“12 LEVHA YASALARINI” hazırladılar.
• Güneş takviminin (Miladi Takvimin) geliştirilmesinde önemli rol oynadılar.
• Düzenli ve disiplinli bir orduya sahiptirler.
• Latin alfabesini geliştirdiler.
• Bugünkü Avrupa medeniyetinin temelini oluştururlar.
• Güçlü bir merkezi otoriteye sahiptirler
• İlkçağın en önemli köleci devleti de Roma dır. İstila edilen yerlerin insanları hemen köleleştirilmiştir.

Roma Toplumu
Patriciler : Roma vatandaşı olan soylular
Plepler : Tarım,ticaret ve sanatla uğraşanlar
Yanaşmalar : Vatandaşlık hakkı olmayan özgür insanlar
Köleler : Savaşta tutsak düşenler ile köle ana babadan doğanlar

• Anadolu’da egemen oldukları dönemde, yollar,köprüler,hamamlar,tiyatro,stadyum, kütüphaneler yaptılar.
İstanbul’da Valens Su Kemeri(Bozdoğan Kemeri), Çemberlitaş
Ankara’da Augustus (Ogüst) Tapınağı, Roma Hamamı
Antalya’da Aspendos ve Side Tiyatroları

• Anadolu ‘da şehirler büyüdü ve gelişti.(Antakya-İzmit-İznik-İstanbul)

BİZANS İMPARATORLUĞU

• 395 yılında Roma İmp. nun yıkılması ile merkezi İstanbul olan Doğu Roma İmp. luğu (Bizans İmp.) kuruldu.
VII. yy. da Müslümanlar Bizans’a akınlara başladı. Müslüman akınları sonucunda;
* Bizans’ta güçlü kale ve surlar ile korunan şehirler dışında güvenlik kalmadı.
* Nüfus azaldı, bir çok yerleşim yeri terk edildi.
* Anadolu’da ticaret geriledi.
1071 Malazgirt savaşında Bizans yenilince, Türkler Anadolu’ya girerek, İlk Türk Beyliklerini kurdular.
1075 de Kutalmışoğlu Süleyman Şah Anadolu Selçuklu Devletini kurdu.
29 Mayıs 1453 te Osmanlı Padişahı II. Mehmet İstanbul’u alarak Bizans’a son verdi.
Bizans Sanatı, “Helenistik ve Doğu sanatlarının kaynaşması ile oluşmuştur.
Anadolu’daki Bizans Eserleri; Ayasofya, Yerebatan, Hora Kilisesi, Ayairini Kilisesi, Binbir direk Sarnıçları

ESKİ ÇAĞLARDA TÜRKİYE’NİN ÇEVRESİ​

• Mezopotamya (Sümer, Akad , Asur , Elam , Babil )
• Mısır Medeniyeti
• Doğu Akdeniz Med. * Fenike *İbrani
• Ege ve Yunan Medeniyeti



• Yunanca “ iki ırmak arasındaki ülke “ anlamında “MEZOPOTAMYA “ denir.
• Anadolu’nun güneyinden (Toroslar dan başlayan ve Basra körfezine kadar uzanan (Fırat ve Dicle arası ) bölgenin ilk çağdaki adıdır.
• Toprakları verimli, sulak, iklimi uygun olduğundan bir çok kavime yurt olmuştur.
*Sümer * Akad * Elam * Babil * Asur

SÜMERLER:
Mezopotamya Medeniyetinin temellerini Sümerler atmıştır.

• Asya kökenli, Sümerler Aşağı Mezopotamya’ya yerleşmişlerdir.
NOT: Sümerlerin dil özellikleri, yaşam biçimleri ve seramik özelliklerini değerlendiren tarihçiler , Türk olabileceklerini ileri sürmektedirler.
Sümer Dilinde , bugün kullandığımız Türkçe’de yer alan 168 adet öz Türkçe kelimenin yer aldığı ispatlanmıştır.

Devlet Yönetimi:
• Sümerler ilk önce Ur ,Uruk, Lagaş, Kiş isimleri ile şehir devletleri (SİTELER) kurdular.

• Şehir devletlerini Ensi ve Patesi adı verilen rahip –krallar yönetti. Patesiler diğer sitelere egemen olursa “LUGAL” tüm Sümer ülkesine hakim olursa , “LUGAL KALMA” denirdi.
NOT: Mezopotomya’da “Rahip-Kral anlayışı ile, yönetim teokratik bir niteliğe kavuşturulmuştur.

Hukuk:

• Tarihte ilk yazılı kanunları Sümerler hazırlamıştır. ( Urgakina, Urnamnu yasaları)

• Özel mülkiyetin doğuşu , kanunların hazırlanışında etkendir.

• Sümerlerde, fidye (para) usulüne göre düzenlenen cezalar, Hammurabi yasalarında kısasa kısas, Asur yasalarında ise , işkenceye dönmüştür.

Din ve İnanış:
• Çok tanrılı din anlayışı hakim idi. Her sitenin baş tanrısı olmakla birlikte Anu(Gök), Enlil (Yer), Enki (Su) en büyük tanrılarıdır.
• İnsan şeklinde düşündükleri , tanrıları ölümsüzdür.

• Basamaklarla çıkılan, çıkıldıkça daralan çok katlı tapınaklar yapmışlardır. Bunlara “ZİGGURAT”denir. Tapınak, tahıl anbarları, okul ve rasathane(gözlemevi)olarak kullanılmıştır.( Tanrılara daha yakın olabilmek için inşa edildi)

Sosyal ve İktisadi Hayat:

• Kral ve rahipler en üst sınıfı oluşturuyordu.
HALK; Soylular:Geniş topraklara sahip, kralla savaşa gidenler.
Hürler: Askerler,köylüler, zanaatkarlar vergi verir, askerlik yapar,kanal,tapınak yapım, bakım işlerinde çalışırlar.
Köleler: Savaşlarda esir alınanlar, Anadolu’nun aksine hiçbir hakları olmayıp,eşya gibi alınıp satılırlardı.

• Sümerlerde ilk ekonomik etkinlik tarımdır. Üretim, tapınak aracılığıyla tanrı adına yapılmakta, üretim fazlası, tapınakta biriktirilmektedir. Tapınaklara getirilen ürünleri kaydetmek amacı ile, ilk defa rahipler tarafından ÇİVİ YAZISI kullanıldı.

• Tarımı geliştirmek için sulama kanalları yaptılar.

• Ticareti geliştirdiler. Anadolu,Suriye, Hindistan’la yaptıkları ticaretle, buralarda sömürge kolonileri kurdular. Böylece Mezopotamya kültürü çevreye yayılmıştır.

Yazı , Dil ve Edebiyat

• Yazıyı ilk bulan ve kullanan Sümerler olup, tarihi devirlere geçişi sağlamışlardır.

• Çivi yazısı, kil tabletler üstüne yazılmıştır.(Yazı ,Asurlu tüccarlar aracılığıyla Anadolu’ya getirilmiştir. )

• Sümer dili, Asya kökenli olup, Gılgamış, Yaradılış,Tufan destanları günümüze kadar gelen edebi eserleridir.)

Bilim ve Sanat

• Sümerlerde Astronomi bilimi gelişmiştir. Zigguratların son katı Rasathane olarak kullanılmıştır.

• Ay yılını bulmuşlar.(1 yıl 360 gün, 12 ay olarak hesaplamışlardır.)

• Burçları bulmuşlardır. Gece ve gündüzü eşit 12’şer saat olarak kabul etmişlerdir. Ay tutulmasını, güneşin hareketlerini belirlediler.

• Sümerler, Geometri ve Aritmetik bilimlerinin temellerini atmışlar.

• Çarpma ve bölme işlemlerini kolaylaştırmak için cetveller hazırladılar.

• Dairenin çevresini 360 dereceye bölmüşlerdir.

• Uzunluk , alan, hacim, yüzey, ağırlık ölçülerini bulmuşlardır.

• Mezopotamya’da taş bulmak zor olduğu için tuğla ve kerpiç kullandılar.
* Sütun, kubbe, kemer usulünü Sümerler buldu.
*Kabartmacılık,oymacılık, kuyumculuk ve heykeltraşlık ta ileri gitmişlerdir.
*Çömlekçi çarkını Sümerler icat etmiştir.


AKADLAR:

• Arabistan’dan gelen Samiler, Sümer şehir devletlerine son vererek, Kral Sargon tarafından kuruldular.

• Tarihin ilk büyük imparatorluğunu kurdular.

• Egemenlik alanı, Anadolu ve Kıbrıs’a kadar uzanmıştır.

• İlk düzenli orduyu kurmuşlardır.

• Devlet Yönetimi, din, sosyal , ekonomik hayat ve yazı alanlarında Sümerlerden etkilenmişlerdir.


ELAMLILAR:

Mezopotamya’nın güney doğusunda kuruldu. En önemli şehirleri , başkentleri “ SUS “ şehri idi. Sümerlerden etkilendiler. Madencilik ve süsleme sanatlarında ileri idiler.


BABİLLİLER:

Sami soyundan olan Amurrular tarafından MÖ. 2100 yıllarında kurulmuştur.

• Merkezleri olan Babil’in Asma Bahçeleri , dünyanın 7 harikasından biridir.

• I. Babil Devletinin en büyük hükümdarı “ Hammurabi “ dir.

• Din devleti anlayışını, dünya devleti anlayışıyla değiştirdi. İlk kez mutlak monarşi ile yönetilen devlet modeli oluşturuldu.

• Sümerlerin kanunlarını, günün ihtiyaçlarına göre yeniden düzenledi. Hammurabi kanunları Sümer yasalarından daha serttir. Kısasa kısas uygulandı.


ASURLULAR

• Yukarı Mezopotamya’da yaşayan Asurlular, Sami ırkından bir topluluktur.

• En önemli şehirleri, Asur ve Ninova’dır.

• Kral Sargon zamanında (MÖ. 2000’de) güçlenerek Anadolu’da kara ticaret kolonileri kurdular.

• Sümer çivi yazısını, Anadolu’ya taşıdılar. Böylece, Anadolu’nun tarih çağlarına girmesinde önemli rol oynadılar. Kayseri- Kültepe tabletleri, Asurlulara ait , Anadolu’daki ilk yazılı belgelerdir.

• Ön Asya’da atlı birlik kuran ilk kavim Asurlulardır.

• “Karum” denilen pazar yerleri (Panayır) kurdular.

• Asur Devleti, askeri gücü kuvvetli, kralları ülkenin mutlak hakimi olarak kabul edilen zalim kişilikli yöneticiler, yasaları ise Mezopotamya’nın en sert , acımasız yasalarıdır. Şiddete dayalı bir devlet kurmuşlardır.

MISIR MEDENİYETİ​

• Mısır, Afrika kıtasının kuzey doğusunda yer alan ve Asya kıtasına Sina yarımadası ile bağlanan Akdeniz ülkesidir.

• Mısır Medeniyeti, Nil Nehri’nin suladığı bölgede oluşmuştur.

• Mısır tarihi, Yontma Taş Devri ile başlar. Bütün tarih devirleri yaşanmıştır. İlk çağ ‘da ikiye ayrılır. Nil nehrinin akış yönüne göre MISIR, Kuzey Mısır (Aşağı Mısır), Güney Mısır (Yukarı Mısır) olarak ayrılmıştır.

• Mısır’a MÖ. 4000 yıllarında Suriye ve Filistin üzerinden Asyalı kavimler gelerek, yerli Sami halkının kaynaşması ile Mısır halkı oluştu.

• Etrafının çöller ve denizlerle çevrili olması sebebiyle, kendine özgü koşullarda, Mısır’da doğmuş ve gelişimini Mısır’da tamamlamıştır. Mısır Medeniyeti, etkilenmekten çok, etkileyen bir özelliğe sahiptir.

• Mısır’ın eski tarihi MÖ. 3000 yıllarında kral Menes’in siyasi birliği kurması ile başlar. MÖ. 333’te Makedonya kralı İskender’in istilası ile sona erer.

• Kral Menes’le “ FİRAVUN” dönemi başlar. Eski krallık döneminde 30 kadar Firavun sülalesi hüküm sürmüştür.

• Firavun II.Ramses döneminde,Suriye egemenliği için Kadeş Savaşını Hititlerle yapmıştır. Kadeş Barışı, kuzey Suriye’nin Hititlere bırakılması ile sona ermiştir. Asur devletine karşı bir savunma ittifakıdır.

Devlet ve Memleket Yönetimi:
• Mısır Krallığı, mutlak krallıktı. Krallara “ Firavun “ denirdi. Firavun tanrının oğlu, toprağın, insanların tek sahibi idi. Emirleri tanrı buyruğu gibi algılanırdı.

• Firavunlar, Mısır’ı rütbelerine göre, sıralanan kalabalık sayıda memur ve katiplerin yardımı ile yönetirdi .

• Kraldan sonra en yetkili kişi Vezir idi. Sayısı 2 idi.

• Katiplik en yüksek görevlilerdi. Bu memurlar, asiller arasından seçilirdi.

• Mısır “ NOMOS” adı verilen illere ayrılmıştır. Merkezden gönderilen valilerce yönetilirlerdi.

Sosyal ve Ekonomik Hayat :
• Mısır’da Halk; Soylular , bürokratlar , rahipler , köylüler , köleler ve esirlerden oluşuyordu.

• Köylüler üretimle uğraşırlar ve firavun için karşılıksız çalışırlardı.

• Köleler ise, tarımda, madencilikte ve ulaşım sektöründe, tapınak hizmetlerinde, inşaat işlerinde çalıştırılmışlardır.

• Mısır’da tam bir “köleci toplum “ anlayışı vardır.

• Tarım önemliydi. Nil vadisi ve deltası en önemli tarım bölgesiydi.

• Ticaret gelişmişti.(Önceleri takas, daha sonraları madeni para kullanıldı.)

Hukuk:
• Mısır ‘da adalet işlerinin düzenli yürütülmesine özen gösterilmiştir.

• Her şehirde mahkeme vardı. Mahkemenin üstünde, yüksek mahkeme olarak “ Altı Büyük Ev “ vardı.

Ordu:
• Mısır’ın devamlı ve disiplinli bir ordusu vardı.

• Firavun’a bağlı hassa askerler maaş alırlardı.

• İllerde (Nomos) bulunan askerler, kendilerine verilen toprakların geliri ile geçinirler. (Tımarlı Sipahiler gibi)

• Ordu arabalı ve yaya askerlerden oluşuyordu.

Din ve İnanış:
• Din hayatın her alanında etkiliydi. (Resim, heykel, mimarlık, edebiyat hatta ilmi çalışmalar dahil her türlü faaliyetlerde)

• Her ilin (nomos) bir ilahı olduğu gibi , ortak tanrıları ve en büyük tanrıları Amon-Ra idi.(Güneş Tanrısı)... Nil Tanrısı, Bereket Tanrısı, İsis ( kadın ve çocukların koruyucusu) Osiris (Yer altı- Ölüm Tanrısı)

• Ahiret İnancı yaygındır. Öldükten sonra yeniden dirileceklerine inanmaları,mumyacılık sanatının, mimarinin (Piramit) ve tıp biliminin gelişmesine yol açmıştır.

• Tanrıları adına tapınaklar yapmışlar,kutsal hayvanlar, tanrı heykelleri , eşyalar koymuşlardır.

• Firavunlar için, PİRAMİTLER, halk için LABİRENTLER şeklinde mezarlar yapmışlardır.

• Mısır’da din, tapınak ve mezar yapımının gelişmesi ile mimarinin, sfenks şeklinde insan başlı, hayvan vücutlu heykellerin yapılması ile heykel sanatının, tapınaklarda duvar resimleri ve süsleme sanatı ile resim sanatının, mumyacılık ile kimya, tıp , eczacılık’ın gelişmesinde etkili olacaktır.

Bilim ve Sanat:
• Özellikle matematik ve tıpta ileri bir düzeye ulaşmışlardır. Tarım ürünlerinden alınan vergilerin hesaplanmasında matematikten yararlanmışlardır.

• Nil nehrinin taşma mevsimini hesaplamada , Nil’in taşmasından sonra bozulan arazi sınırlarının belirlenmesinde astronomi ve geometriden yararlanılmıştır. “Pi” sayısını bulmuşlardır.

• Yıldızların insanlar üzerinde etkisine inandılar. Astronomi bilimi doğdu. Yıldızları incelediler.

• Güneş yılı takvimini buldular. 1 yılı 365 gün olarak hesapladılar. Yunan ve Romalılar son şeklini verdi, bugünkü takvime ulaşıldı. Mısırlılar yılı dörder aylık üç bölüme ayırmışlardır. * Taşma * Ekme (tohum ekme) * Biçme ( ekin biçme)

• İnsan vücudunu incelediler. Hastalık nedenlerini, tedavileri buldular. Eczacılık,Dişçilik,Cerrahlık, Mumyalama yöntemi gelişmiştir. Tıp bilimi rahiplerin elinde idi.

• Din ağırlıklı; mimari, heykel, kabartma, oyma sanatı gelişmişti.

• Piramitler (Kral Mezarları) en yüksek taş anıt özelliği olan KEOPS- KEFREN- MİKERİNOS – Kahire ve Gize’de

• En önemli tapınakları LUKSOR ve KARNAK tapınaklarıdır.

Yazı , Dil ve Edebiyat:
• Hiyeroglif yazıyı kullanmışlardır. Bu yazı ilk kez anlatılmak istenen eşyanın şeklinin çizilmesi ile bulunmuştur. Mısır yazısında sesli harf olmadığı için, bu yazı alfabe şeklini almamıştır.( Fenikeliler, hiyerogliften esinlenerek alfabeyi hazırlayacaktır.)

• Yazı ya taşlar üzerine ya da papirüs denilen bitki yaprakları üstüne yazılmıştır. (Fransız bilim adamı Şampolyon 1822’de okumuştur.)

• Hiyeratik ve Demotik ile , daha sade , kolay yazıyı geliştirdiler.




FENİKELİLER

• Suriye’nin Lübnan Dağları ile Akdeniz arasında kalan bölgesinde, birbirinden ayrı şehir devletleri halinde yaşamışlardır. Bunlar; Sidon, Sayda ve Biblos şehirleridir

• Fenikeliler,Sami ırkındandır.

• Yerleştikleri bölge, tarımsal üretime elverişli olmadığı için, ticaretle uğraşmışlardır.

• Akdeniz’den İngiltere’ye kadar, Cebelitarık boğazını geçerek, koloniler kurmuşlardır.

• Kartaca (Tunus) , Kuzey Afrika’daki en önemli kolonileridir. Burayı depo olarak kullanmışlardır. Asya mallarını, camdan süs eşyalarını, kumaşları satmışlar ve batıdan aldıkları madenleri de doğuya götürmüşlerdir.

• Fenike ticaret kolonilerinin en önemli özelliği, sadece Pazar yeri ve alışveriş merkezi olma özelliğini taşımasıdır. Fenikeliler ,işleri bitince buraları terk etmişler ve ana yurt olarak benimsememişlerdir.

• Fenikeliler, ticaret yolu ile doğu-batı arasında kültür alışverişinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Mezopotamya Uygarlığını batıya aktarmışlardır.

YAZI:

• Mısır hiyeroglif yazısından esinlenerek , MÖ 1250 yıllarında harf yazısını bulup kullanmışlardır. 22 harften oluşan ilk alfabeyi Fenikeliler bulmuşlardır.

• Fenike alfabesini, Yunanlılar ve Romalılar geliştirerek , LATİN alfabesini icat ettiler.


İBRANİLER
Yahudilerin atalarıdır.

• Sami ırkından olan İbraniler önce Yukarı Mezopotamya’da, sonra Mısır ‘da yaşadılar. MÖ.1200 yıllarında Filistin’e yerleştiler.

• Hz. Musa’ya inandıkları için, Musevi adıyla anıldılar.

• İbraniler;
* Hz. Musa zamanında birlik haline geldiler.
* Hz. Davut zamanında devlet kurdular (Kudüs başkent)
* Hz. Süleyman zamanında en güçlü dönemlerini yaşadılar.

• Hz. Süleyman ölünce siyasi birliklerini devam ettiremeyip, Kuzey ve Güney’de İsrail ve Yahudi devletleri olarak ikiye ayrıldılar.

• İsrail Devletini MÖ.721’de Asurlular yıktı.

• Yahudi (YUDA) devletini MÖ. 587’de Babilliler yıktı.

• İbrani halkı, daha sonra dünyanın her tarafına dağıldı.

DİN:
• İlk kez tek tanrılı , kitaplı, peygamberli dine (Musevilik) İbraniler inanmıştır.

• Bu dinin kurucusu Musa Peygamber, kitabı Tevrat, adıysa Musevilik ya da Yahudilik tir. Tanrı Yehova birdir ve bundan başka tanrı yoktur. Dünyayı yaratan ve yöneten O’dur.

• İbranilere göre, Musevilik ulusal(milli) bir dindir. Sadece Yahudi topluluğuna gönderilmiştir. Başka toplumlara kapalı bir dindir. Yahudiler,kendi ırklarını tüm ırklardan üstün tutmuşlardır.
*İbraniler, dinlerini yayma çabasında bulunmamışlardır, bu yüzden Musevilik evrenselleşememiştir.

• Ancak, İbranilerin (Yahudilerin ) tarihlerine olan bağlılıkları (dini inançları etrafında, meydana getirdikleri milli tarihleri) onların eriyip yok olmasını önlemiştir. (Milli din anlayışı)

• En önemli eserleri; Hz. Süleyman döneminde Kudüs’te yaptırılan Mescid-i Aksa’dır.
NOT: Kudüs, Yahudilik, Hıristiyanlık ve Müslümanlık açısından kutsal bir yer sayılmıştır.
Mescid-i Aksa ilahi dinlerin merkezi olmuştur. Hz. Muhammed’in Miraç’ta uğrak yeridir.

• Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmıştır;bağcılık ve zeytincilik gelişmiştir. Zanaatçılığın ve ticaretin gelişmesi , özel mülkiyeti yaygınlaştırmıştır.

NOT:İsa’dan sonra 70’de Kudüs’te büyük bir ayaklanma çıkaran Yahudileri, Romalılar Filistin’den sürgün ederek , dünyanın değişik bölgelerine göndermişlerdir. Yahudiler, II. Dünya Savaşı’nda Hitler’in Jenosid (soykırım) politikasına maruz kalmışlardır. Savaş sonrasında Amerikan lobisinin desteğiyle Filistin’de İsrail Devletini kurmuşlardır. ( 1948 de Birleşmiş Milletlerin desteği ile kurulmuştur.)

EGE MEDENİYETLERİ:​

• Ege Bölgesi, Yunanistan, Makedonya, Trakya ile Anadolu’nun batı ve güneybatı kıyılarıyla çevrili bölge olup, güneydeki Girit adası da Ege Bölgesi içine girer.

• Ege Medeniyetinin önemi; Ön Asya’dan gelen ticaret yolları Anadolu’nun batı kıyılarında son bulur. Coğrafi konumu nedeniyle Mısır, Mezopotamya ve köklü Anadolu Uygarlığıyla yakın ilişki içindedir. Farklı uygarlıklara ait bilgileri, birleştirmesi ve bilimsel çalışmaları metotlu hale getirmesidir.
Ege Denizi’nde pek çok adanın bulunması ulaşımı kolaylaştırmıştır.
Roma ve Helenistik medeniyetler de Ege Medeniyeti üzerinde kuruldu.

• Ege Medeniyeti, Girit, Miken ve Yunan uygarlıklarından oluşmuştur.



Girit Uygarlığı:

• Ege Bölgesinin en eski uygarlığı, Girit Uygarlığıdır.

• MÖ. 2100- 1400 yıllarını kapsayan bu uygarlık, Ege Uygarlığının merkezidir.İlkçağın uygar toplumları arasında bir köprü durumundadır.

• Güçlü bir donanmaya sahip olmuşlardır. Mısır, Kıbrıs, Suriye ile sıkı ticaret ilişkileri kurmuşlardır. Bu ticaret ilişkileri Girit’in Mısır ve Ön Asya uygarlıklarından etkilenmesi sonucunu doğurmuştur.

• En önemli mimari eserleri saraylardır.(En ünlüsü KNOSOS sarayıdır.)

• Akalar’ın adayı işgaliyle bu yüksek uygarlık yıkılmıştır.


Miken Uygarlığı

• MÖ. 2000 yıllarında Orta Avrupa’dan Yunanistan’a gelen ve yerli kavimlerle karışan Akalar tarafından kurulmuştur.

• Din ve sanat alanında Girit’in etkisinde kalmışlardır. (Bu durum, bu uygarlığın Aka ve Girit uygarlıklarının bir karışımı olduğuna kanıt oluşturur.)

• Özgün yapıtları, kuyu biçimindeki yer altı mezarları ile kubbeli mezarlardır. Ayrıca saraylardaki “Fresk”ler oldukça ilgi çekicidir.

• Çanakkale Boğazını ele geçirme amacıyla Truvalılar ile savaşmışlardır.

• Girit yazısını kullanmışlar, Dorlar yıkmıştır.


Yunan (Grek) Uygarlığı:

• Dorlar kurmuştur. İyonlar gibi, şehir devletleri (polis) kurmuşlardır. Bunlar arasında Atina, Sparta , Korint,Teb......sayılabilir.

• Yunan Şehir Devletleri , Ön Asya şehir devletlerinden farklıdır; Özgür ve bağımsız olmaları, yasalarını kendilerinin oluşturmaları ve uygulamaları gibi...

• En ileri gittikleri alan felsefe ve spor’dur. Aristo, Eflatun ( Platon ), Sokrat önemli bilginleridir.

• Olimpiyatlar, Yunan uygarlığını oluşturan polislerin kaynaşmalarına , dolayısıyla bu uygarlığın bir bütünlük oluşturmasına yol açmışlardır.

• Deniz ticaretine önem vererek Sicilya,Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında , koloniler oluşturmalarının nedenleri arasında;
* Bulundukları bölgenin tarıma elverişli olmaması
* Artan nüfusun gereksinimlerini karşılayamamaları
* Ekonomik ve sosyal sorunların yeni bir geçim kaynağını zorlaması
* Hammadde ve Pazar arayışı sayılabilir.

• Polis = Şehir Devletleri arası savaşlar yaygındır.
Not:İlk Çağın en demokratik yapısının görüldüğü Yunan’da ,Atina, Isparta şehir devletleri arasında önemli farklılıklar vardır. Isparta Oligarşik bir yapıya sahipken , Atina demokratik bir yapıya sahiptir.

• Çok tanrılı din anlayışı egemendir.(Zeus, Artemis, Hermes, Afrodit, Apollon ,Atena, Demeter, Posiedon)

• Mimaride; DOR, KORİNT ve İON stilleri görülür.
Not: Yunan sanatı Rönesans’tan başlayarak , Batı sanatını etkileyen en önemli sanat olacaktır.

Yunan Reformları:
• Orta sınıf; soyluların keyfi yönetimlerine başkaldırmış, DRAKON YASALARI ile durum düzeltilmeye çalışıldı ise de Soyluların egemenliği engellenemedi.

• SOLON YASALARI ile kölelik kaldırılır., doğuştan soyluluk yasaklanır ve halk gelirlerine göre dört ayrı sınıfa ayrılır.

• KLİSTENES REFORMLARI ile halk meclisi en büyük organ haline gelmiştir. Böylece halkın yönetime katılması kuvvetlendirilir.